Nul-op-de-Meter vormt de grootste uitdaging in de bouw. De elektra infrastructuur moet aangepast worden om opwek en verbruik te faciliteren en bewoners moeten hun gedrag aanpassen om maandelijks € 0 op hun energierekening te zien. Wat staat de sector in de weg om heel Nederland NoM te maken?

Een veelgehoord argument tegen het op grote schaal Nul-op-de-Meter renoveren of nieuwbouwen is een gebrek aan capaciteit in het huidige elektriciteitsnetwerk. Wanneer tientallen wijken ineens van het gas af zouden gaan en enkel van stroom gebruikmaken, vindt onder- of juist overcapaciteit plaats als gevolg van massale duurzame energieopwekking. “Wordt NoM dan nooit een succes omdat onze infrastructuur ongeschikt is?”, luidt moderator en commercieel manager Ardon van Holst van Alklima / Mitsubishi Electric een rondetafelgesprek over Nul-op-de-Meter in.

De afgelopen tijd komt de thuisaccu vaker in beeld, die een belangrijke oplossing kan vormen voor de elektriciteitsuitdaging. “Je ziet al diverse voorbeelden in de markt”, meldt manager commercie & techniek Peter van Gameren van Dubotechniek. “Zo heeft TNO een werkend prototype dat in de zomer warmte opslaat en een gebouw in de winter kan verwarmen. Er zijn meer partijen die op dergelijke innovaties inzetten, dus het relatieve succes van NoM zorgt wel voor een omdenken en innovatie op dit vlak.”

Geschikt of ongeschikt?

Niet iedereen is overtuigd van de adoptie van dergelijke oplossingen. “Zolang de salderingsregeling [verrekening met netgebruik tegen hetzelfde tarief, red.] hetzelfde is, blijft animo voor de accu laag”, denkt project engineer Gertjan Vons van Orcon. “Als bewoner moet je een reden hebben om energie op te slaan, om het pas te gebruiken wanneer je het echt nodig hebt.” Een ander euvel is de hoeveelheid Nederlands vastgoed dat ongeschikt is voor plaatsing van energieopslag concepten. “Denk aan de toenemende hoogbouw en het aantal gebouwen dat ongeschikt is voor de plaatsing van zulke accu’s”, denkt Van Gameren. “Zulke ‘probleemgebouwen’ nemen toe in aantal en daar moeten we ook een oplossing voor verzinnen, bijvoorbeeld decentrale opslag.”

Om dergelijke oplossingen toe te passen moet de elektra infrastructuur aangepast worden. “Nu voldoet deze namelijk niet als iedere wijk NoM wordt”, denkt Marco Weg, van afdeling gebouwautomatisering bij Oosterberg. Doordat Nederland van oudsher een gasland is, steunt een groot deel van huizenbezitters nog op deze fossiele grondstof. “We komen nu aan bij een kantelpunt”, vindt directeur Aarjen de Boer van AB Sales & Trade. “Onze gasinfrastructuur moet binnenkort vernieuwd worden. Doen we dat of gaan we voor een duurzamere oplossing en zorgen we meteen dat onze elektriciteitsinfrastructuur weer up-to-date is? Dat is de beslissing die we nu moeten maken.” Daarnaast kan de rol van netbeheerder volgens hem veranderen. “Van beheerder naar leverancier en transporteur van energie. Ze gaan meer oplossingen aanbieden voor specifieke situaties.”

Wanneer is NoM aantrekkelijk?

Ervanuit gaande dat het energievraagstuk wordt opgelost, staat een ander discussiepunt voor de deur: ‘Is NoM alleen aantrekkelijk bij nieuwbouw?”. “Duurzame renovaties worden te duur gemaakt, terwijl dat niet hoeft”, vindt Van Gameren. “Zo kun je Nul-op-de-Meter ook prima realiseren als je de schil niet compleet renoveert. Houd het bij het vervangen van elementen die het meeste bijdragen aan energie-efficiëntie.” Daar sluit senior adviseur bouwfysica en duurzaamheid Jérôme Eijsackers van Peutz zich bij aan. “Vervang glas, want dat levert het meeste op. De schil eromheen zetten vormt de grootste kostenpost, terwijl je op andere gebieden meer winst kunt maken.”

Klik op de afbeelding om de SWOT-analyse te openen

Daar wringt de schoen, want een schilvervanging vormt vaak een uitvraag van woningcorporaties die met De Stroomversnelling aan de slag gaan. “Trias Energetica [driestappenplan energiezuinig ontwerp, red.] vormt dan de opdracht, terwijl een rendabele investering juist de uitvraag moet zijn”, denkt commercieel manager Bram Aaldering van Kremer Installatietechniek. Ook Vons is hiervan overtuigd. “Inventariseer of je meer kunt doen met duurzame energieopwekking en de installaties die je in een woning installeert. Vraag je af of je de complete schil gaat aanpakken of een deel, voor de hoogste efficiëntie.” De consensus is dat de comfortverhoging van een NoM-renovatie moet blijven. “Daar staan deze renovaties ook om bekend, het gaat bewoners om de totale woonlasten en om comfortverbetering. Vergeet naast het aspect burengeluid bijvoorbeeld niet om vloeren te isoleren. Tegelijkertijd moet de Trias Energetica niet belemmerend werken”, vindt adviseur bouwconcepten Peter Musters van VBI. 

Bewoners enthousiast krijgen

Het wegnemen van onduidelijkheid over de salderingsregeling vormt een volgende stimulans om NoM-renovaties aantrekkelijker te maken. “Wanneer duidelijk is wat er de komende jaren gaat gebeuren met deze regeling wordt het voor woningcorporaties ook eenvoudiger om hun verhaal richting bewoners te doen”, denkt product manager isolatie & bouw Jamie de Boer van Imbema. Toch zijn huurders niet altijd gevoelig voor de financiële prikkel. “Je ziet hoe moeilijk het af en toe is om deze groep te enthousiasmeren en te bewegen om met een NoM-renovatie akkoord te gaan”, weet productmanager Annet Neugebauer van VBI. Om dit traject te begeleiden worden bijeenkomsten georganiseerd, maar die zijn niet altijd effectief.”

De laatste stelling betreft de samenwerking tussen bouwpartijen die met Nul-op-de-Meter bouw te maken krijgen. “De grote aannemers van Nederland ondervonden al dat LEAN samenwerken en toepassen van BIM zijn vruchten afwerpt”, stipt project adviseur Arco Knoester van Itho Daalderop aan. “Maar er zijn ook partijen die na de economische crisis vergeten zijn hoe ze een duurzame samenwerking aangaan. De sector vervalt weer in oude gebruiken.” Transparantie binnen bouwteams realiseren blijkt nog altijd een moeilijke stap. “Het duurt even voordat je het vertrouwen hebt om met elkaar langdurig samen te werken”, denkt Aaldering. “Die commitment komt uiteindelijk wel, maar het kan zeker een jaar duren.” Van Holst rondt af: “Om succesvol te zijn in NoM-ontwikkelingen moeten we transparanter zijn. Misschien laten we niet altijd het achterste van onze tong zien, maar samenwerkingen kunnen zeker langduriger en hechter. Daarbij moeten we afwegen welke data we aan elkaar beschikbaar stellen. Bij veel partijen vormt de overstap naar transparante samenwerking een cultuuromslag. Dat doe je niet van de één op de andere dag.”

Foto: Het rondetafelgesprek vond plaats in een Nul-op-de-Meter woning, een toepasselijke setting.