De Eerste Kamer stemde begin juni tegen: een verbod op asbest in daken is voorlopig van de baan. Ondertussen gaat energiebedrijf Essent door met het initiatief DakVrienden. Bedrijven kunnen hun asbestdak gratis laten vervangen door een nieuw dak met zonnepanelen, waarmee Essent 20 jaar groene stroom gaat opwekken. Het initiatief slaat aan. Voor 178 projecten is een SDE+ subsidie aangevraagd. Vijf projecten zijn in uitvoering. Melkveehouder Sander Heikoop is een van eersten.

Met asbest zitten we behoorlijk in onze maag. Weliswaar zijn de meningen verdeeld over hoe giftig het spul nou ècht is. Zodra het vrijkomt is het ongezond, daarover is geen discussie. Vooral voor agrarische bedrijven is dit een dilemma. Het verbod op asbestdaken vanaf 2024 is van de baan. Maar het sluimerende probleem niet. Veel asbestdaken functioneren nog wel maar zijn tientallen jaren oud, aan slijtage onderhevig en rijp voor vervanging. Het onheil wordt alsmaar uitgesteld en de gaten in het dak worden ieder jaar groter.

Van het asbesthoudend dak in Nederland is zo’n 80 procent in bezit van agrariërs. Saneren en vervangen kost gemiddeld 30.000 euro per 1.000 m². Veel agrariërs hebben dat geld niet op de plank liggen. Bovendien is de subsidiepot (4,5 euro per m²) leeg.

Maar er is hoop. Onlangs zijn verschillende initiatieven gestart. Univé wil haar agrarische leden gaan helpen met asbestproblematiek (in samenwerking met energiebedrijf ENGIE). FrieslandCampina en GroenLeven helpen bij de plaatsing van zonnepanelen en begeven zich dan ook soms op asbest-terrein. Maar de eerste op de markt was Essent met het initiatief DakVrienden. Bedrijven die minimaal 800 m² asbestdak hebben, konden zich vorig jaar aanmelden voor een zonnedak. Als tegenprestatie krijgt Essent het opstalrecht voor het opwekken van groene energie voor een periode van 20 jaar. De eerste projecten zijn inmiddels gestart.

Onrendabele top

“Asbestdaken op agrarische panden zijn geplaatst tussen 1945 en 1980 en dus minimaal veertig jaar oud”, aldus projectmanager Ingeborg Brouwer van DakVrienden. “Iedereen wil er graag vanaf. Maar nu de verplichting van de baan is vervalt de acute noodzaak. Met onze propositie maken we saneren aantrekkelijk.” Dat blijkt. De belangstelling van ondernemers eind vorig jaar was gigantisch. Zo’n 3.800 aanvragen zijn er binnengekomen en voor 178 projecten is een SDE+ subsidie aangevraagd. SDE+ stimuleert technieken die bijdragen aan emissiereductie met vergoeding van de onrendabele top.

Ruitersportcentrum Geraedts in Klein-Genhout (Zuid-Limburg) was het eerste bedrijf dat de daad bij het woord voegde en samen met Essent 4.800 m² asbestdak inwisselde voor een nieuw dak met 660 blinkende zonnepanelen. Ook in Posterholt, Susteren, Kelpen, Erp en Hardinxveld-Giessendam zijn sinds deze zomer projecten in uitvoering bij zakelijke klanten en agrariërs. En dat is pas het begin. Essent verwacht dit jaar 100.000 m² asbestdak te transformeren tot zonnedak voor zo’n vijftig bedrijven. De 50.000 zonnepanelen leveren stroom voor zo’n 5.000 huishoudens.

Per project wordt gekeken naar de ligging van het dak, de constructie, het dakoppervlak en de hoeveelheid potentiële energie die opgewekt kan worden. Als de locatie geschikt is, wordt subsidie aangevraagd -en een offerte bij de netbeheerder. Vervolgens wordt de koppeling gemaakt met de aannemer, die het eigenlijke werk gaat uitvoeren. Over personeelstekorten in de bouw maakt Brouwer zich voor DakVrienden geen zorgen: “We hebben nog geen alarmerende signalen opgevangen. Voor aannemers is dit goed in te plannen omdat we alles tot in detail voorbereiden. De doorlooptijd van een project is twee maanden maar saneren van het asbest duurt in de regel maar één dag en vervangen van het dak ongeveer een week. Het plaatsen van de panelen duurt zo’n twee weken. Met de afwerking zijn ze iets langer bezig.”

Kritische succesfactor

De voorraad asbestdaken in Nederland bedraagt 68 miljoen m². Als elk dak zou worden volgelegd met zonnepanelen, zouden dat er ongeveer 17 miljoen zijn, genoeg voor het stroomverbruik van 1,6 miljoen huishoudens en een COâ‚‚-besparing van 3,2 megaton. Dat staat gelijk aan een bos met een oppervlakte van de provincie Limburg. Ofwel: 320.000 voetbalvelden.

Voor Essent biedt dit ongekende mogelijkheden om de energiedoelstellingen te halen. Brouwer: “Onze ambitie is in 2025 de COâ‚‚-uitstoot van onze klanten met 20 procent terug te brengen en DakVrienden is één van onze proposities. Dit project is winst voor alle partijen. Het bedrijf krijgt een asbestvrij dak, wij krijgen de ruimte om groene stroom op te wekken en Nederland krijgt meer lokaal opgewekte duurzame energie.”

Kortom: het concept slaat, met het aantal beschikbare asbestdaken kan Essent nog jaren vooruit en voor het uitvoeren van de saneringsoperatie zijn kennelijk genoeg aannemers beschikbaar. Zitten er addertjes onder het gras? Is er een kritische succesfactor? Jazeker: netschaarste. Brouwer bevestigt dat: “Met name in het noorden van Nederland ontbreekt het aan capaciteit. Maar ook in andere regio’s is de infrastructuur niet altijd geschikt om voldoende stroom terug te leveren aan het net. Netschaarste is een belangrijke reden dat het langzamer gaat dan we zouden willen.”

Koeien op stal

Melkveehouder Sander Heijkoop uit Hardinxveld-Giessendam (Zuid-Holland) heeft geen last van netschaarste. Deze zomer ging hij de uitdaging met Essent aan. Het dak van zijn stal uit 1984 vroeg er eigenlijk om. Heikoop: “Het dak begon slecht te worden, met gaten en losse platen. Het was tijd voor een nieuw dak.” De verwijdering van het asbest duurde precies één werkdag. Heikoop: “Normaal gesproken beginnen we ’s ochtends om zes uur. Op 22 juli moest ik anderhalf uur eerder beginnen omdat ze gingen saneren. Mijn zeventig koeien moesten allemaal de stal uit en mochten pas eind van de middag weer terug toen de klus gedaan was.”

Met Essent maakte Heikoop goede afspraken. Hij wilde perse een geïsoleerd dak maar hij had geen zin in een meerprijs. Heikoop bood aan dat Essent de naastliggende loods uit 1995 (“voor jongvee en opslag van machines”) ook mocht voorzien van zonnepanelen. Deze loods bevatte geen asbest en hoefde niet gesaneerd te worden, maar was wel geschikt voor Essent. De twee daken hebben samen een dakoppervlak van 1.270 m², genoeg voor 635 pv-panelen, met een stroomproductie van 186 megawatt. Dat is het verbruik van 62 huishoudens in één jaar.

Toen Heikoop over dit project hoorde, in september 2018, was het asbestverbod nog niet van de baan. Bovendien was er nog subsidie beschikbaar voor sanering. De situatie veranderde sindsdien. Toch is Heikoop tevreden met zijn deal. Hij legt uit: “Ik hoef niet te investeren in een nieuw dak. Dat hadden we anders wel een keer moeten doen want het echte verbod zal er uiteindelijk wel komen. Mijn verzekeringspremie gaat nu waarschijnlijk ook omlaag. En mijn koeien gaan erop vooruit. Neem de temperaturen deze zomer. Boven de 22 graden hebben ze al hittestress en geven ze minder melk. Straks heb ik een geïsoleerd dak met betere temperaturen. Al met al een prima deal. Een nieuw dak zonder investering! Waarom zou je dat niet doen als je gratis van je asbest af wilt?” 

Tekst: Ton Verheijen, Beeld: Essent