Onze vorige energietransities hadden een duidelijk individueel en vaak ook een collectief belang. De transitie van turf naar steenkool gaf ons een betere en compactere brandstof met minder stank. Ook kon de industrie overschakelen op stoommachines. De transitie naar stadsgas gaf ons beter licht en sjouwen met kolen was niet meer nodig. De transitie naar aardgas gaf ons een nog schonere brandstof, die tegelijk de staat (en dus ons) veel inkomsten opleverde. Het afscheid van steenkool en stadsgas maakte daarnaast ongezond werk in de mijnen overbodig. Maar wat is ons belang bij de transitie naar ‘CO₂-arm’?

Tekst: Rik Altena (DWA)

“In de huidige transitie naar CO₂-arm voelen consumenten onvoldoende individueel belang. Je woning aardgasvrij maken verdien je niet gemakkelijk terug. Voor veel woningeigenaren is het een behoorlijke investering en de keuzes zijn omvangrijk. Waar moet je als woningeigenaar beginnen?

Dat het lastiger is dan gedacht, blijkt wel uit het PBL-rapport Warmtetransitie in de praktijk, dat leidde tot het stilleggen van projecten, zoals in de wijk Overwhere-Zuid in Purmerend (NRC, 15 oktober 2020 “Proefproject ‘van gas af’ stilgelegd”). Windmolens en zonneparken kennen weinig individueel belang. Omwonenden ervaren soms ook ergernis van het geluid van molens en zichtbelemmering. We vinden COâ‚‚-reductie belangrijk, maar andere dingen zijn vaak nóg belangrijker. De vraag is wel: wat als we niet in actie komen en niet willen investeren? Wat staat er dan op het spel?

Een stijgende COâ‚‚-uitstoot zorgt voor klimaatverandering, smeltende ijskappen en een stijgende zeespiegel. Voor Nederland betekent dat op de lange termijn enorme collectieve kosten voor dijkverhoging en andere aanpassingen door klimaatverandering. Minder COâ‚‚-uitstoot zorgt ook voor minder fijnstof en andere luchtvervuiling en geeft daardoor een forse reductie op de kosten voor gezondheidszorg.

Voordelen

Pas als een groot deel van het energiegebruik op onze planeet COâ‚‚-arm is, wordt klimaatverandering beperkt en zijn de collectieve voordelen voelbaar. Tegelijk kan de klimaatverandering en de daarbij horende investeringen in dijkverhogingen voorkomen worden met individuele investeringen van woningeigenaren. Hoe zou ik dat oplossen?

• Zorg voor een individueel belang.
• Dat doe je door de transitie te combineren met wijkverbetering, zoals meer groen, het oplossen van parkeerproblemen en een veilige openbare ruimte waar bewoners direct wat aan hebben.
• Geef daarnaast een flinke subsidie, zoals in het Friese Garijp (“Bewoners gasloze huizen Garijp betalen bijna niks meer voor energie”, rtlnieuws.nl, 7 november 2020), waar de energietransitie succesvol is door zo’n 50% subsidie te geven op het aardgasvrij maken van woningen. Subsidies kosten natuurlijk geld, maar door het vergroten van het individueel belang worden participatietrajecten wel eenvoudiger en goedkoper.
• Zet meer in op individuele woningverduurzaming op natuurlijke momenten in combinatie met woonwensen. Want elke bewoner, bewonerswens en woning is anders.
• Laat bewoners participeren bij warmtenetten of lokale windmolenparken, zodat de baten ten goede komen aan de gebruikers en zij een financieel belang hebben.
• Gebruik successen uit vorige energietransities, zoals hulp bij het maken van keuzes, en maak voordelen zichtbaar, voelbaar en meetbaar zonder dat je daar academisch geschoold voor moet zijn.

Dit bij elkaar versnelt niet alleen de energietransitie, maar zorgt voor een gezondere leefomgeving, economische welvaart en nieuwe banen (werkgelegenheid). Daar kan niemand op tegen zijn, toch?!

Dit artikel is afkomstig uit ons gratis digitale magazine Duurzame Energie en CO₂-reductie.