Deskundigen van de Gedragscommunity spraken onlangs over het gedrag van mensen in een verduurzaamde woning en de vele effecten daarvan. Welke handelingsperspectieven levert dit op?

Om de verduurzaming van woningen effectief te maken wil de Gedragscommunity de informatievoorziening over bewonersgedrag aanzienlijk verbeteren. Specifieke onderzoeksrapporten uit de praktijk, afkomstig van veel ketenpartners, zijn door de TU Delft  verwerkt in het rapport ‘Review on how to realise sustainable behaviour change in practice’ (Marjolein Overtoom, TU Delft). In een Reflectiesessie aan de Hanze Hanzehogeschool (17 oktober, Groningen) werden onlangs de eerste resultaten uit dit rapport besproken en beoordeeld. Duurzaam Gebouwd-expert Fred Sanders trekt deze kar en schreef onderstaand verslag.

Bewoners tonen een diversiteit aan positief en negatief gedrag in duurzame woningen, in nieuwbouw en na duurzame renovatie. Zij geven hun gedrag ook aan anderen door. Dat gedrag, positief en negatief, kan zich daardoor in groepen versterken, van invloed zijn op de besluitvorming van bewoners, hun duurzame keuzen, medewerking en investeringen. Daarom is het belangrijk dat de Gedragscommunity de beschikbare kennis bundelt, analyseert en verwerkt in handelingsperspectieven.

Resultaat Reflectiesessie

Op basis van de analyse van Marjolein Overtoom werd geconcludeerd dat bedrijven meer nadenken over gedrag van bewoners dan verwacht. Helaas roept hun onderzoek voor zover nu bestudeerd meer vragen op dan dat het antwoorden biedt. De resultaten uit het rapport bevestigen dat gedrag als bepalende factor wordt onderschat. Daarom is het positief dat deze rapporten nu zijn geanalyseerd om versneld een bijdrage aan de duurzame transitie in de woningbouw te bieden.

Er moet hierbij rekening worden gehouden met het feit dat mensen op meerdere schaakborden tegelijk moeten spelen. Ze hebben continu keuze uit meerdere opties, waarbij financiële keuzes in belangrijke mate meespelen. Veel antwoorden die met deze analyse wel worden gegeven, hebben betrekking op de instapbeslissing om in duurzaamheid van de woning te investeren. Weinig informatie komt echter nog beschikbaar over bewonersgedrag tijdens het wonen en het betreft vooral waarnemingen en nog geen sociologische analyse. 

Over de drie belangrijkste conclusies uit het rapport werden tijdens de Reflectiesessie de volgende noten gekraakt:

1. Conclusie: Bewoners hebben over het algemeen een besparende houding mits de kosten meevallen en het wooncomfort goed blijft.

Reflectie > Veel mensen weten ook niet hoe ze kunnen besparen en maken daardoor onbedoeld verkeerde keuzes. Bij de aangeboden technische oplossingen wordt weinig rekening gehouden met hun gedrag. Vanuit de bouw wordt geen rekening gehouden met de diversiteit aan mensen. Marketing en subsidies werken vaak slechts tijdelijk. Er is geen één universele ‘witte-reus-stimulans’ te verzinnen. Vreemde ogen kunnen wel helpen, maar mensen luisteren naar leiders mits deze naturel overkomen. 

2. Conclusie: De community van bewoners van een straat of een woonblok is van invloed op het gedrag van huishoudens.

Reflectie > Klopt, het leven in een ‘bubbel’ leidt tot gedeeld gedrag. Een buurt bevat echter subgroepen - vaak al vanuit het verleden - om rekening mee te houden. Een positieve start kan snel verwateren, bijvoorbeeld door de komst van nieuwe bewoners of het vertrek van pioniers. Er is een soort motor nodig waardoor de bewoners continu aan hun goede voornemens worden herinnerd. Denk aan een gezamenlijk duurzaam winkeltje of het beheer van een gezamenlijke windmolen.

3. Conclusie: Huishoudens moeten continu aan hun duurzaam gedrag herinnerd worden.

Reflectie > Hierbij werden de volgende kanttekeningen geplaatst. Gedeelde positieve ervaringen helpen, want mensen zijn sociale dieren en kopiëren elkaar. Zo kan competitie helpen, maar vooral ook: maak het leuk. Zet in op het continueren van positief gedrag. Anderen daardoor laten motiveren werkt beter dan het aansturen op gedragsverandering.

Tot slot werd geconcludeerd dat het opvallend is dat bedrijven echt veel meer over gedrag nadenken dan velen weten. Daarom is de aanpak van de Gedragscommunity vernieuwend, actueel en interessant. De betrokken bedrijven worden betrokken en gemotiveerd, terwijl ze blijkbaar ook op antwoorden zitten te wachten. Zo vult deze aanpak meerdere doelen tegelijk in.

Duurzaam Gebouwd gaat samen met de Gedragscommunity een vervolgsessie plannen tijdens het Duurzaam Gebouwd Congres op 6 februari 2020 in Assen. De insteek voor de komende periode is het verwerken van de resultaten tot praktische handelingsperspectieven.