Waterstof draagt niet bij aan de CO2-doelen van 2030
Laat ik aan het begin van deze blog even helder zijn: ik heb niets tegen waterstof. Het is een energiedrager die we in de toekomst, als er plenty duurzame energie beschikbaar is, nog volop gaan zien. Ik heb wél wat tegen een waterstoflobby die net doet of het er morgen al is en de suggestie wekt dat het dè oplossing is voor de energietransitie.
Dat is niet zo, zeker niet voor de gebouwde omgeving. Ik heb ook niks tegen experimenten en zeker niet tegen het opzetten van een transitieagenda voor waterstof. Het verduurzamen van industriële waterstoftoepassingen zoals de provincie Groningen dat wil, ook prima. Waarom ik deze column schrijf heeft alles te maken met het opportunisme waarmee de gas- en waterstoflobby haar boodschap verkondigt. Een boodschap die bij veel mensen de indruk wekt dat er niks meer gedaan hoeft te worden aan energiebesparing of de toepassing van zeer efficiënte installatietechnieken.
De gaslobby weet dat ook maar heeft er alle belang bij dat we worden gevoed met een waterstofdroom. Het versterkt namelijk het idee dat de kreet ‘van gas los’ erg onverstandig is. Het creëert tussen de oren van bestuurders de ruimte om te kiezen voor oplossingen waarmee we langer van fossiel gas afhankelijk blijven. Een ander probleem is dat waterstofproductie energie kost. Energie die op een duurzame manier wordt opgewekt en die ook zonder omzettingsverliezen kan worden ingezet. Het is dus een directe concurrent van veel effectievere transitiesporen.
Het verhaal van prof. Ad van Wijk
Afgelopen weken mocht ik een keer of drie op een podium staan waarbij, voorafgaand aan mijn bijdrage, prof. Ad van Wijk het podium betrad met een glorieus verhaal over waterstof. Een verhaal waarbij alle positieve ontwikkelingen die ogenschijnlijk bijdragen aan de snelle uitrol van waterstof, niet werd voorzien van kanttekeningen die dat verhaal stevig nuanceert. Verbazingwekkend want Van Wijk profileert op dat soort bijeenkomsten zich als wetenschapper (onafhankelijk kijken vanuit verschillende perspectieven) maar lijkt bijna een spreekbuis van de gaslobby.
Even tussendoor. Die gaslobby voert inmiddels openlijk campagne voor waterstof. De radiospotjes van MissieEnergie.nl, opgezet door de belangenbehartiger van de gasindustrie, kunnen u niet ontgaan zijn. Reclame voor een product waarvan diezelfde industrie zegt dat het pas na 2030 in duurzame vorm beschikbaar is.
Maar goed. Terug naar Van Wijk. Die presentatie van hem heb ik nu dus drie keer mogen zien. In deze bijdrage zal ik zijn presentatie voorzien van de ontbrekende nuances. Uiteraard zou het prettig zijn als Van Wijk daarop kan reageren zodat we gezamenlijk een gezond perspectief kunnen schetsen voor toepassing van waterstof in de gebouwde omgeving.
Waterstof uit het Midden Oosten is niet goedkoop
Van Wijk begint zijn presentatie altijd met te vertellen hoe duurzame opwekking van elektriciteit zich ontwikkelt in Nederland en wereldwijd. Hij laat vooral zien hoe snel dat gaat en hoe goedkoop elektriciteit wordt in het Midden Oosten en Afrika. Daarmee wekt hij de suggestie dat waterstof nu al voor een appel en een ei de gasleidingen uit kan stromen. Geen enkele keer wordt vermeld voor welke prijs waterstof gekocht kan worden door consumenten. Na de elektriciteitsopwekking zal waterstof gemaakt moeten worden waarvoor grote hoeveelheden schoon en zoet water beschikbaar moet zijn. Een essentieel element waar men niet overdadig over beschikt in die contreien. Daarna moet het gas vloeibaar gemaakt worden bij -250 °C (wat veel energie kost) en per schip verplaatst worden naar Europa. Daar moet het de pijpleidingen in gepropt worden. Een kostbare operatie waarbij verwacht mag worden dat de productieprijs van deze waterstofroute een factor vijf hoger is dan onze huidige gasprijzen.
De prijs van Waterstof
Een recente studie van Shell voorspelt dat de productiekosten van waterstof m.b.v. een elektrolyser zo’n 4 tot 5 euro per kg gaat kosten. Omgerekend 15 cent per kWh. De huidige consumentenprijs van aardgas (inclusief belastingen) bedraagt 7 cent per kWh. Met belastingen (dus op consumentenniveau) heb je het dan maar zo over een prijsstijging van een factor vier. Die prijzen maakt de alternatieven (isolatie, warmtepompen en warmtenetten) natuurlijk veel aantrekkelijker. Alternatieven die ook veel zinvoller zijn om op in te zetten vanuit CO2 perspectief. Een warmtepomp kan van 100 kWh op zee opgewekte elektriciteit zo’n 300 kWh warmte maken. Met diezelfde elektriciteit kan er amper 60 kWh warmte uit waterstof geproduceerd worden. Zouden we er voor kiezen om het hele gasnet te voorzien van duurzame waterstof dan hebben we 9 keer de hoeveelheid wind nodig die tot 2025 is gepland op zee. Zouden we kiezen voor 50% energiereductie en de inzet van warmtepompen dan hebben we slechts één keer de hoeveelheid wind nodig die tot 2025 is gepland op zee.
Gaspijpen zijn goedkoop maar windmolens zijn duur
We kunnen het ook van dichterbij halen want volgens Van Wijk ligt er een heel gasnetwerk in de Noordzee waarmee door windmolen geproduceerde waterstof vervoerd kan worden naar land. Veel goedkoper dan het aanleggen van stroomkabels naar al die windmolenparken. Ook hier vergeet Van Wijk weer dat er enorme hoeveelheden schoon en zoet water nodig is om dat waterstof te produceren. Niet beschikbaar op zee. Waterstof maken van zeewater zou kunnen, maar dan moet er weer een hele infrastructuur gebouwd worden om chloorgas af te voeren wat automatisch wordt geproduceerd bij het gebruik van zout water. Dat gasnetwerken vele malen goedkoper gas kunnen transporteren dan stroomkabels is honderd procent waar. Wat Van Wijk echter vergeet te melden is dat er ook 2,5 keer zoveel windmolens nodig zijn om dezelfde hoeveelheid energie aan land te brengen als een stroomkabel. Enorme meerkosten die niet meegenomen worden in het plaatje van Van Wijk. Stroomkabels zijn vele malen goedkoper dan het bouwen van die hoeveelheid windmolens.
Dunkelflaute
In zijn presentatie laat Prof. van Wijk ook een plaatje zien van de gasvraag in relatie tot de hoeveelheid zon die in de zomer wordt opgewekt. De suggestie die wordt gewekt is dat er alleen duurzame energie is in de zomer en er een opslagmedium nodig is om de zomer-opwek om te zetten naar de winter. Waarom Prof. van Wijk bewust de windproductie uit dat plaatje weglaat is mij een raadsel. De praktijk is dat het in de winter waait en dat we vooralsnog veel meer duurzame opwek hebben in de winter dan in de zomer. De kunst is om die hoeveelheid elektriciteit zo lang mogelijk rechtstreeks in te zetten. Dat kan door de toepassing van efficiënte verwarmingsapparaten zoals warmtepompen, in combinatie met isolatie, smart-grids en korte termijn opslag. Dat laatste kan in toenemende mate ook door elektrische auto’s op slimme momenten te laden. Dat we iedere winter een ‘dunkelflaute’ hebben van een week of drie zal niemand ontkennen. Op die momenten zullen we (net als op dit moment) nog gebruik moeten maken van conventioneel gas of van een bepaalde hoeveelheid waterstof die in de zomer is geproduceerd.
Japan
Japan is het favoriete voorbeeld van Van Wijk. Daar worden apparaten verkocht die op woningniveau van aardgas waterstof maken waarmee vervolgens weer warmte en elektriciteit gemaakt kan worden. Wat hier vergeten wordt is de reden waarom Japan zo’n dure en inefficiënte aanpak propageert. De bedoeling is om veel onafhankelijker te worden van de vele kerncentrales in dat land die zwaar ter discussie staan na de ramp in Fukushima. Decentraal elektriciteit opwekken met behulp van een brandstofcel maakt die onafhankelijkheid kleiner. Dat onze zeer goedkope Nederlandse gasketels vele malen efficiënter warmte kunnen produceren dan deze extreem dure apparaten wordt maar even vergeten (aanschaf € 20.000 euro excl. installatie). De apparaten produceren ook alleen voldoende elektriciteit als er ook een hoge warmtevraag is. Ze zijn dus het meest effectief bij een zo hoog mogelijke warmtevraag. Ongeïsoleerde huizen dus die met extreem dure technieken warm gehouden moeten worden.
Er is meer dan de efficiëntie van de Elektrolyser
In de sheets van Van Wijk komen we ook het rendement van de electrolyser tegen uiteraard. Die zit nu rond de 70% en zal door allerhande innovaties stijgen naar rond de 80% aldus Van Wijk. Ik vermoed dat het zou kunnen. Met name de toevoeging van nog niet ontdekt katalysatoren kunnen daartoe leiden. Echter, zoals bij alle systemen draait het niet om louter één onderdeel van de keten. De efficiëntie en dus de effectiviteit van het systeem wordt bepaald door energieverliezen in de hele keten. Wat gemakshalve maar even vergeten wordt te noemen zijn: transportverliezen, compressieverliezen, opslagverliezen, energiegebruik watertransport of chloorgasafvoersysteem, omzettingsverliezen bij toepassing brandstofcel, verlies bij maken van groen gas en de verliezen van slechter geïsoleerde woningen.
Rechtstreekse inzet van Elektriciteit
De belangrijkste reden waarom Van Wijk zijn verhaal op deze manier vertelt, gaat over aandacht. Er is te weinig aandacht en er wordt teveel geëxperimenteerd terwijl we al lang kunnen opschalen. Zou kunnen. Er zijn echter meer dingen die om aandacht vragen. De inzet van slimme netten bijvoorbeeld. De opgave moet namelijk zijn om in beginsel iedere duurzaam opgewekte elektron zo effectief mogelijk in te zetten zonder tussenkomst van energiedragers. Smart Grid simulaties laten zien dat elektriciteitsnetten met slimme sturing een factor 5 minder zwaar gedimensioneerd hoeven te worden door netwerkenbedrijven en dat pieken in zowel decentrale opwek als decentrale vraag veel beter verdeeld kunnen worden. Het duurzame elektriciteitsaanbod verdelen over 24 uur blijkt goed mogelijk. Problemen zijn van institutionele aard met de nadruk op onze conventionele energiewetgeving. Alternatieven waarmee die institutionele barrières niet geslecht hoeven te worden horen daar ook bij.
Conclusie: waterstof is op dit moment een transitieremmer
De roep om waterstof is, zoals blijkt uit dit betoog, een transitieremmer. Het remt de vernieuwing in de broodnodige verandering van energiewetgeving, het remt besluiten om te kiezen voor gasalternatieven en het remt besluiten om fors in te zetten op isolatie en efficiënte verwarmingssystemen. Mocht ik in dit betoog fouten gemaakt hebben dan corrigeer ik die graag. Ik nodig Van wijk graag uit een inhoudelijke reactie te geven op deze bijdrage.
Zoek verder binnen deze onderwerpen
Gerelateerde artikelen, events & downloads
Reacties
Zeer intetessant artikel, ben benieuwd naar de reactie van dhr. van Wijk...
Er wordt gesproken over productiekosten van 4 a 5 cent per kg. Neem aan dat daar 4 a 5 euro mee bedoeld wordt gezien de 15 cent kosten per KwH
Dank je wel Jeroen van Mil voor de betrokken reactie en de verbetering. Dit is doorgevoerd in het artikel.
Waar bijna iedereen, die het enthousiasme over waterstof wil temperen, aan voorbij gaat is dat waterstof op vele verschillende manieren geproduceerd kan worden. Er zijn ontwikkelingen waarbij bijvoorbeeld algen waterstof produceren en er zijn zonnepanelen die direct waterstof produceren. Altijd wordt er gewezen op dat de productie van waterstof veel electriciteit kost, terwijl er genoeg ontwikkelingen zijn die ervoor zorgen dat dat niet er is. Ja isolatie en energie efficiëntie is belangrijk. Maar hou alsjeblieft op met steeds te roepen dat waterstof produceren zoveel energie kost zonder te vermelden dat dit in de toekomst steeds minder energie kost.
Ik was uitgenodigd om bij dat debat aanwezig te zijn. Waterstof wordt grootschalig in gezet na 2030. In hoogeveen dien we de eerste woonwijk in 2020 op waterstof met waterstof cv ketels. Dus kosten investering liggen voor bewoners rond de 2000 euro i.p.v. vele tienduizenden voor warmtepompen die bewoners zelf moeten betalen. Groningen gas kwaliteit is zeker tot 2030 beschikbaar. Aardgas blijft tot 2050 beschikbaar. In 2030 verwacht men 75% duurzame stroom. Ik zou zeggen als warmtepomp leverancier zorg dat ze aanzienlijk goedkoper worden en ook in een klasse b en hoger ingezet kunnen worden. Hybride pompen zijn zinvol, enige isolatie ook, maar heb terugverdientijden van 103 jaar gezien. Zie ook reactie van willem van Dorp de andere deelnemer aan het debat. https://de-maatschappij.nl/nieuws/de-energietransitie-de-splijtzwam-van-onze-samenleving
Voor mensen die echt meer van waterstof willen weten een aantal rapporten. Ps de prijs van h2 medio 2025 zal rond de 2.5 tot 3 euro liggen. Medio 2030 nog lager onder de 2 euro. https://www.linkedin.com/pulse/waterstof-rapporten-publiek-links-willem-hazenberg-mba-eur-ing-ri/
Ik neem het graag op voor prof. Van Wijk, al was het alleen maar omdat waterstof zich zowel leent voor transport van energie, in brandstofcellen als opvolger van de accu in elektrische auto's en dat onhandige opladen daarvan, voor verwarming in woningen en in de industrie. Als nu vol wordt ingezet op de meest slimme en goedkoopste productie van waterstof, dan zal de periode waarin deze ter beschikking komt veel korter zijn. De klimaattafels denken te veel op de korte termijn en zijn vol van warmtepompen die het eigenlijk alleen maar goed doen in recentelijk gebouwde, goed geïsoleerde woningen. In alle andere gevallen kosten ze een veelvoud aan allerlei isolatie maatregelen. Dit nog los van de herrie en het toch best forse stroomverbruik... Er is dus tegenwicht nodig voor de verhalen uit Den Haag en prof. Ad van Wijk voorziet hier prima in!
Ik hoor al meer dan 15 jaar mooie verhalen over waterstof feit is dat het op dit moment gewoon veel te duur is als alternatieve energie drager. En ik zie dat niet op korte termijn veranderen.
Nee....de aarde leegzuigen voor zeer schaarse grondstoffen om een accu te produceren die praktisch niet afbreekbaar is...dat gaat de wereld helpen
Nee....de aarde leegzuigen voor zeer schaarse grondstoffen om een accu te produceren die praktisch niet afbreekbaar is...dat gaat de wereld helpen
In het concept klimaat akkoord wordt waterstof 124 keer genoemd, dus het staat zeker wel op de agenda. De NEN werkt nu aan de normen voor waterstof in de bebouwde omgeving en industrie. Ter info we gebruiken nu als 9 miljard m3 waterstof in Nederland.
Het zou mooi zijn als we alle tijd die we aan de welles-nietes discussies besteden eens zouden gebruiken om daadwerkelijk iets te doen. Alternatieven te ontwikkelen en toe te passen in pilots, opschalen en verbeteren. Er is niet 1 antwoord op dit complexe vraagstuk en niet alle oplossingen werken vanaf dag 1 optimaal. Dus het is vooral uitproberen, reviewen en verbeteren, opnieuw uitproberen, doorontwikkelen en doorzetten. Zowel voor waterstof, voor elektrisch rijden, wind- en zonneenergie, warmtepompen, golf- en getijde-energie etcetera. Laten we daar de focus op gaan richten. En mensen en bedrijven ondersteunen en aanmoedigen die dit daadwerkelijk doen.
Wat ook nog een issue is (denk ik), is het probleem van lekkage van waterstof. Waterstof is het kleinste molecuul wat er is, en kan vrijwel overal doorheen lekken. Eenmaal in de atmosfeer stijgt het op, als lichtste molecuul wat er is, en kan zich binden met ozon. Gevolg is een aangetaste ozon laag. Ik weet niet in welke mate dit een gevaar is, maar het lijkt me een groot risico.
Waterstof via elektrolyse is en blijft inderdaad te duur. daarom zijn wij (Nettenergy) op de pyrolyse proeftuin in Moerdijk nu bezig met onze Waste to Hydrogen Route (W2H). Deze niet katalytische route heeft het potentieel goedkoper waterstof te produceren en tegelijkertijd een oplossing te bieden voor afvalstromen. Eens dat transport van waterstof uit het Midden Oosten of Afrika naar Europa sturen onzinnig is. Veel logischer is de directe omzetting naar methanol via de CO2 route: CO2 + 3H2 -> CH3OH + H2O. Dan snijdt het mes aan twee kanten omdat dan ook de CO2 meegenomen wordt. Deze route wordt al commercieel door CRI in IJsland toegepast en er zijn kant en klare 10 MW units te koop waar je alleen een stekker, water en CO2 in hoeft te stoppen. Zet die bijvoorbeeld bij een vergister. Laat de schepen varen op methanol (ook al bewezen) en het plaatje wordt steeds mooier.
Ik kan mij goed voorstellen dat prof. van Wijk in een presentatie wat korter door de bocht gaat, maar in deze reactie erop gebeurd dat vrijwel non-stop. Ik ben het er verder helemaal mee eens dat het altijd slimmer is energie direct te gebruiken, maar een gevolg voor duurzame energie is dat die minder te sturen is en daardoor niet perse geleverd wordt op momenten van vraag. Ook heb ik meerdere onderzoeken/studies gelezen (o.a. van GTS en netbeheerders, maar ook van prof. Mulder (RUG)) waar in alle scenario's nog ca. 50% van de Nederlandse gas vraag overeind blijft. Dat wil je liever doen met H2 dan met aardgas als je minder CO2 wilt uitstoten. Hoe dan ook is de discussie goed, want zo komen we uiteindelijk bij de beste oplossingen.
"warmtepomp kan van 100 kWh op zee opgewekte elektriciteit zo’n 300 kWh warmte maken" Waar kan ik zo'n pomp kopen die de 1e wet van de thermodynamica tart?
sluit me aan bij Jan Jaap Folmer: failing forward is de beste strategie een weg te vinden in dit zeer complex veld dat bovendien continue aan het veranderen is. Als techneut wordt ik bovendien moedeloos van al die sommetjes waar de helft van de kosten en randvoorwaarden niet in zijn verwerkt. Voorbeelden: het probleem van bufferen (waren het naar die 3 nette weekjes achter elkaar - konden we mooi met z'n allen op nationale wintersportvakantie :) en het serieus gebrek aan installateurs voor "al die warmte pompen". Als je al die sommetjes bovendien echt serieus gaat nemen is het verbazingwekkend dat punten zoals, rente (waarom financiert de staat dit niet collectief tegen bijna nihil rente), de (in mijn ogen nachtelijke) BTW boete op arbeid en veel meer, de verstorende werking van de vrindenpolitiek van subsidieland, allemaal niet of nauwelijks ter discussie worden gesteld. Allemaal factoren die helemaal niets met techniek of efficiëntie te maken hebben maar die doorgaans wel de doorslag bepalen bij het maken van keuzes. Dit ondoorzichtige moeras is puur van eigen menselijke makelij. Respect voor al diegenen die hier desondanks een weg doorheen proberen te banen.
Applaus Jan Willem voor dit tegengeluid vanuit meerdere perspectieven, zo hard nodig! En ondertussen verwart de waterstof-propositie de consument, die denkt de L/W warmtepomp te kunnen overslaan en binnen 3 jaar een waterstof-CV-ketel te kunnen installeren. Echt niet, om meerdere redenen.
@wouter Stemerding, kan je aangeven waarom de waterstof cv ketel niet kan binnen enkele jaren. Het is nu een loze kreet. Wij testen de ketels momenteel en worden in 2020 bij woonhuizen ingezet. In 2023 zou levering van 100.000 waterstof cv ketels geen probleem zijn.
Wat ik mooi vind aan het artikel is dat het de waterstoflobby benoemd als "rem op de energietransitie". Er zijn vaak teveel commerciële krachten (zie ook enkele reacties hierboven) in het spel die het die niet het hogere doel (de snelste route naar CO2 reductie) als primaire doel hebben. Het gevaar is ook dat veel partijen hier brood in zien en dus veel fans heeft (en waterstof is sexy). Als we een waterstofauto als voorbeeld nemen komt er maar 25% van de primaire energie op de wielen (40% warmte verlies brandstofcel, 30%-50% verlies bij opwekking, energie voor compressie, vervoer waterstof etc...). Deze verspilling is natuurlijk interessant voor brandstof handelaren die dan meer volume kunnen verkopen, windmolen fabrikanten (meer molens nodig), elektra bedrijven, pompstations (EV's "tanken" thuis, FEV's conservatief bij een tankstation) etc.... En de verspilling wordt uiteindelijk betaald door de consument (nog maar te zwijgen over de subsidies die er op korte termijn aan uitgegeven worden). Voor CV ketels zou een beetje hetzelfde kunnen gelden. Waarom zou je eerst eerst energie en geld verspillen bij de waterstofproductie als je ook rechtstreeks elektrische verwarming zou kunnen gebruiken? Uiteindelijk zal er in de verre toekomst als er 100% groene energie is wel een plaats zijn voor waterstof om seizoen fluctuaties op te vangen (waterstofgestookte energie centrales) of voor netwerkbalancering etc... maar nog niet nu en maar in beperkte niche gebieden.
Waterstof is onontbeerlijk als transitie medium van alternatieve (rest) energie naar groene energie opslag in Europa. Dit om in de toekomst volledige overschakeling op alternatieve energie bronnen mogelijk te maken. Dit om de CO2 stelselmatig omlaag te brengen. Onderzoekers zijn het daarover het wel eens. Onderzoek op alle vlakken is en blijft voorlopig erg nodig om de goede antwoorden te vinden op de bovenstaande stellingen.
Fijn om wat nuchtere onderbouwing te lezen. Het lijkt wel of er de afgelopen paar jaar zomaar de heilige graal is gevonden in de strijd om CO2 reductie en schone energie. Terechte stelling: onzin...maar allicht met de nuance dat waterstof best een handige energiedrager kan worden áls er ooit eens voldoende schone elektriciteit beschikbaar zou zijn. Het idee om in dat geval waterstof in het aardgasnet te transporteren lijkt dan een geweldige meevaller. Helaas is ook dat onzin. Het net zou met behoud van druk en debiet amper 30% van het benodigde volume kunnen leveren. En dan nog maar even vergeten dat het huidige net niet bepaald lekvrij is, en de permeabiliteit van de gemiddelde afdichting een factor 1200 hoger ligt voor waterstof. Bij onze oosterburen wordt op het moment op het moment van spreken op een aantal plaatsen een 28m breed ondergronds tracé kabels gelegd om de elders nieuw geplaatste hoogspanningsmasten niet overal een doorn in het oog te laten zijn. Daar wordt ervoor gekozen om de op zee geproduceerde elektriciteit rechtstreeks naar de veel zuidelijker gesitueerde gebruiker te transporteren. Of het dan niet ook slim is om nieuwe industrie en gebruikers wat meer richting die windmolens te vestigen lijkt nog zinvoller, maar vooruit. Wie zich afvraagt wat er dan hiervoor met die energie gebeurde? Vraag het de kapitein van het tankschip dat de dieselolie naar de voet van een paar van die productiemolens brengt. Het antwoord levert genoeg vraagtekens op voor de huidige subsidiepolitiek. Maar goed, rechtstreeks elektrische energie aan de eindverbruiker leveren is veel nuttiger dan het eerst in waterstof te verpakken. Dat kan voor voertuigen natuurlijk prima. De techniek daarvoor is inmiddels bejaard, ook gestrand in energieproblematiek, maar bijvoorbeeld Toyota heeft hele elegante oplossingen. Voordat het verhaal te zeer lijkt op een anti-waterstof monoloog; er is zeker genoeg mogelijk om wel meteen positief effect te oogsten. Punt is voor veel mensen wel, dat dat offers vraagt. Ruil die grote brandstofslurpende airbagtransportunit eens in voor iets kleins van Japanse makelij, en doe niet alsof Nederlanders op die postzegel grond wereldreizigers zijn. Stap niet in een vliegtuig of boot om met vakantie te gaan. Isoleer je huis, ook als er onder het dak dan 40cm minder plek is. Maak vervolgens gebruik van watervoerende zonnepanelen. Scheelt in een naburig (Duits) nieuwbouwproject ongeveer 1000m3 aardgasverbruik per gezin op jaarbasis, en een aardig lagere stroomrekening. Mogelijkheden genoeg om reducties te bewerkstelligen. Uitdagingen genoeg voor de politiek om verminderde inkomsten in nieuwe belastingtarieven te stoppen.
Grappig dat ik bij Albert lees dat hij als eerste de makkelijkste vorm van energie besparing noemt: gebruik geen energie als het niet hoeft. Misschien moeten we ons veel gebruikte motto: "Niet omdat het moet, maar omdat het kan", ombouwen naar "Het moet niet ook al kan het". Betekend ons leven drastisch anders gaan indelen. Hiervoor hoef je niet veel kennis te hebben van allerlei technieken, al of niet commercieel aangeprezen, alleen ons gezond boeren verstand. Dit levert misschien wel een veel snellere vermindering van CO2 op. En daar waar we toch energie nodig hebben zijn er allerlei slimme mensen die dat dan zo goed mogelijk gaan doen. Misschien moeten we eens samen gaan praten wat we allemaal af kunnen schaffen.
Grappig dat ik bij Albert lees dat hij als eerste de makkelijkste vorm van energie besparing noemt: gebruik geen energie als het niet hoeft. Misschien moeten we ons veel gebruikte motto: "Niet omdat het moet, maar omdat het kan", ombouwen naar "Het moet niet ook al kan het". Betekend ons leven drastisch anders gaan indelen. Hiervoor hoef je niet veel kennis te hebben van allerlei technieken, al of niet commercieel aangeprezen, alleen ons gezond boeren verstand. Dit levert misschien wel een veel snellere vermindering van CO2 op. En daar waar we toch energie nodig hebben zijn er allerlei slimme mensen die dat dan zo goed mogelijk gaan doen. Misschien moeten we eens samen gaan praten wat we allemaal af kunnen schaffen.
Gas of elektriciteit? Een (nog) niet te beantwoorden vraag! Enkele stellingen: 1 Gas en elektriciteit: beide sporen zouden parallel tot ontwikkeling moeten worden gebracht waardoor innovatieve ontwikkelingen over en weer worden gestimuleerd. Vanuit een oogpunt van duurzaamheid is dat effectiever dan het eenzijdig inzetten op en lobbyen voor elektriciteit. Het beste alternatief zal na verloop van tijd naar voren komen en mogelijk zal blijken dat er sprake is van twee efficiënte energiebronnen, elektriciteit en waterstofgas met eventueel eigen toepassingsgebieden. Vliegen op waterstofgas lijkt bijvoorbeeld kansrijker dan vliegen op elektriciteit. Het in het kader van het promoten van elektriciteit vasthouden aan het negatief geladen motto 'van gas los' als we in positieve zin over elektriciteit willen spreken, is onduidelijk en werkt verwarrend. 2 De energiediscussie zou moeten worden gevoerd op basis van waardevrije feiten waarbij feiten op objectieve wijze moeten worden onderscheiden van nepfeiten. Te vaak worden bepaalde items in de discussie als feit gepresenteerd maar tegelijkertijd weersproken door (objectief?) onderzoek. 3 Gebruikte argumenten zouden op basis van relatieve zwaarte ten opzichte van elkaar in de discussie een rol moeten spelen. Argumenten worden qua belang vaak op één lijn met elkaar gesteld waardoor op basis van ondergeschikte argumenten conclusies worden getrokken. 4 Waarom zou de energietransitie per se moeten worden versneld? Laten we eerst proberen de zaak goed op gang te krijgen alvorens te gaan opschakelen. 5 Van gas los wegens het voorgenomen stoppen van de gaswinning in Groningen veronderstelt een verband dat er niet is. Met de Groninger gaswinning stoppen, ja zeker, maar met gas als energiedrager stoppen is daar volstrekt niet aan te relateren.
Niet op één paard wedden want Kruisbestuiving geeft mooie Hybriden!
Als je alleen naar de kathode kijkt klopt het verhaal ! De anode zuurstof die wordt omgezet sequentieel of simultaan levert ook substantiële opslag mogelijkheid deze power2molecules zijn al bij -30 gr C en 30 bar vloeibaar te maken zodat er tzt 20 % minder waterelectrolysers moeten worden geïnstalleerd .
Prima artikel, helemaal eens met de scepsis rond waterstof. Een in dit artikel niet genoemde reden dat Japan naar een waterstof economie wil is dat men daar het onzalige en riskante plan heeft methaanhydrides uit de oceaan te gaan winnen om daaruit de waterstof te produceren. Bij dit (energievretende) steam reforming proces komt CO2 vrij. Dat methaan zit daar in bevroren toestand en de kans is groot dat het ontsnapt bij de wining, merk daarbij op dat methaan nog veel sterker een broeikas gas is dan CO2. Een ongekende klimaatramp in wording.
Ik ben blij met dit artikel. Inzet van waterstof is technisch goed mogelijk. Echter de prijs voor groene waterstof zal hoog blijven. De energetische kosten voor de keten demi water, productie, compressie, opslag en transport bedragen 65 kWh per kg waterstof in de huidige praktijk situaties. De electriciteitsprijzen zonder subsidie voor duurzaame stroom bedragen 4,5 - 5 cent per kWh. Daarmee kost waterstof energetisch € 2,93 - € 3,25 per kg. De investeringskosten zijn hoog bij deellastbedrijf, zoals bij wind en zon. Inclusief onderhoud zijn de kosten thans € 4,70 - € 5,50 per kg. Voor verwamingsdoeleiden waarbij ook de condensatiewarmte wordt terugverdiend met 95% rendement levert een kg waterstof 37,5 kWh aan warmte op. Zonder energiebelasting, BTW en accijns en winstopslag kost een kWh aan warmte dan 20,5 - 23,6 cent per kWh. Aardgas kost 7,5 cent per kWh inclusief BTW, accijns en energiebelasting en winstopslag.
Ik volg graag de discussie over energieopslag in waterstof........ Verder vraag ik jullie steun voor de DUURZAME PVT-ZONNEPANELENBRON die stroom EN warme vloeistof maakt voor een warmtepomp. En steun voor hoog vermogen PV- zonnepanelen 400wp met een accu voor INFRAROODVERWARMING. Gebouwen duurzaam verwarmen kan met een wijkwarmtenet dat warmte uit de bodem haalt en in de zomer terugpompt. Onze regering heeft laten onderzoeken, dat met deze 'geothermie' een kwart van de gebouwen verwarmd en gekoeld kan worden. Maar in WIJKEN WAAR WEINIG RUIMTE IS voor de benodigde gebouwen met apparatuur van geothermie of waar NIET DIEPGEBOORD kan/mag worden door o.a. archeologie, kan iedereen NU al duurzaam verwarmen met: 1. 🌞🌞🌞 PVT-ZONNEPANELENBRON op een warmtepomp; 2. 🌞 INFRAROODVERWARMING op hoog vermogen PV-zonnepanelen 400wp; 3. 🌞🌞THERMODYNAMISCHE ZONBRON danwel 🌄 BODEMBRON op een warmtepomp met hoog vermogen PV-zonnepanelen 400wp. Zie de uitleg verderop en ik heb hierbij geen financiele belangen want ik wil alleen consumenten, bedrijven en onze planeet helpen. Daarbij is 'Iedereen Doet Wat' een inspirerende site voor wat JIJ, bedrijven en de overheid NU KUNNEN DOEN aan de klimaat- en energiecrisis 🌍. Je kunt met je verwarming, vervoer, eten en spullen LEUK 🍀aan de slag en vaak BESPAAR JE GELD 💲. Wel aub meer steun vanuit JULLIE en de OVERHEID voor de ECHT DUURZAME VERWARMINGSSYSTEMEN en ZONNEPANELEN 🌞🌬🔥. Anders liggen straks alle daken vol met 'goedkope' PV-zonnepanelen van 320wp en de gebouwen met 'goedkope' lucht-waterwarmtepompen en hebben we nog niet genoeg verwarming en electriciteit......... En zie het dan nog maar eens duurzamer te krijgen........ Of iedereen wacht eindeloos op 'betere' technieken, terwijl we nu de klimaat- en energiecrisis kunnen aanpakken. Dus Overheid, Milieu-organisaties en energiebedrijven, VERVANG OP JULLIE SITES AUB DIE MISLEIDENDE FOTO'S VAN DE LUCHTBRON voor de warmtepomp en plaats een FOTO VAN EEN PVT-ZONNEPANELENBRON 🌞🌞🌞. En overweeg aub allemaal onderstaande ECHT DUURZAME 🌍 en UITEINDELIJK GOEDKOPERE VERWARMINGSSYTEMEN EN ZONNEPANELEN 💲. Eventueel met hulp van je gemeenteloket Duurzaam Wonen, een Energie Prestatie Adviseur of stuur mij een bericht dan krijg je gratis een tabel waarmee je het zelf simpel kunt berekenen (zie link onderaan dit bericht en ik heb hierbij geen financiele belangen). Ik wens je veel warmte, winst en een gezonde aarde ! ............................ ECHT DUURZAME 🌍 en UITEINDELIJK GOEDKOPERE VERWARMINGSSYTEMEN EN ZONNEPANELEN 💲 (ik heb hierbij geen financiele belangen): 1. 🌞🌞🌞PVT-ZONNEPANELEN 360wp voor ♨️WARMTEPOMP. Leveren je EIGEN DUURZAME ELECTRICITEIT en VERWARMEN VLOEISTOF die via je warmtepomp JE GEBOUW en TAPWATER VERWARMEN. Ook in oude redelijk geiosoleerde huizen toepasbaar, omdat daar vaak overgedimensioneerde radiatoren staan en die geven toch voldoende warmte af bij de lage aanvoertemperatuur vanuit de warmtepomp. Indien nodig kunnen laag temperatuur radiatoren worden gemonteerd. Dit MULTIFUNCTIONEEL GEBRUIK VAN DAKEN, GEVELS, TUIN/[PARKDELEN, GELUIDSWALLEN E.D. hebben we ECHT NODIG in veel steden en dorpen WAAR WEINIG PLEK IS voor de gebouwen van een geothermie-warmtenet, bodembronnen voor individuele warmtepompen of voor veel hoog vermogen zonnepanelen die infraroodverwarming aandrijven!! Wanneer veel gebouwen hun eigen warmte en electriciteit opwekken, hoeven de kabelnetwerken minder versterkt te worden en is minder duur onderhoud van waterstofgas- of stads/wijk-warmtenetten nodig. 8 PVT-zonnepanelen en warmtepomp van www.triplesolar.eu of www.energieverdieners.nl circa €26.000. Na 15 jaar verwarmen zo'n €16.000 duurder dan stoken met gas (inclusief stoppen van gasverbruik en -aansluiting € 16.000, hoger stroomverbruik ca €-6.000 en nog zonder verhoging gasprijs). DIT ECHT DUURZAME VERWARMINGS- EN ELECTRICITEITSSYSTEEM KOST ONS ALS TOTALE SAMENLEVING UITEINDELIJK HET MINSTE omdat ALLE OPPERVLAKTE in ons KLEINE LAND ZO MULTIFUNCTIONEEL gebruikt kan worden. En we hebben MINDER GELD NODIG VOOR ONDERHOUD van krachtige electriciteits-, waterstofgas- en warmtenetten. Dit zou FLINK GEPROMOOT en GESUBSIDIEERD moeten worden......... 2. 🌞🌞HOOG VERMOGEN ZONNEPANELEN 400wp 📛INFRAROODVERWARMING. Deze zonnepanelen leveren DUURZAME EIGEN ELECTRICITEIT voor je apparaten en verwarming. Eigen stroom is belangrijk want ook al levert je energiebedrijf Groene Stroom van windmolens en zon, dan mag hij daarin nog steeds stroom leveren van kolencentrales met veel CO2-uitstoot. Ook hoeft het kabelnetwerk minder versterkt te worden wanneer meer mensen een deel van hun eigen energie maken. Stroom die je zelf niet gebruikt lever je terug aan het net en daarvoor krijg je een vergoeding (tot 2023 hetzelfde als aankoopprijs, van 2023 tot 2031 steeds minder en vanaf 2031 ongeveer 75% van de prijs waarvoor je stroom koopt). Met GOEDE INFRAROODVERWARMING en een WARM-TAPWATER-DOORSTROMER of ZONNEBOILER verplaatst je niet langer de warme lucht door je gebouw (en via kieren naar buiten......), maar verwarm je vooral je lichaam. Je verwarmt je huiskamer, keuken of kantoor tot een basistemperatuur van circa 15 graden en warmer alleen wanneer je in een ruimte bent of via een app handmatig danwel automatisch aanzet. Diverse Energie Prestatie Adviseurs hebben in echte gebouwen onderzocht dat je het prima warm krijgt in redelijk tot goed geisoleerde gebouwen. Dus NIET ALLEEN VOOR BIJVERWARMING of super geisoleerde gebouwen, maar prima als hoofdverwarming (zie ook de referenties op Aabogreentech.nl). De infrarood verwarmingspanelen behoeven geen onderhoud en hoeven na 15 jaar niet te worden vervangen. Een gasketel of warmtepomp behoeft onderhoud (ca €2000) en vervanging na 15 jaar (1,8 tot 10.000 euro). 8 PV-zonnepanelen 400wp van www.sunpower.nl of www.sunearth.de circa €5600. Infraroodverwarmingspanelen en wartm-water-doorstromer of zonneboiler van www.aabogreentech.nl circa €3500. Na 15 jaar verwarmen zo'n €3 tot 5.000 duurder dan stoken met gas (inclusief stoppen van gasverbruik en -aansluiting € 16.000, fors hoger stroomverbruik ca €-10.000 en nog zonder verhoging gasprijs). Met een eigen accu van €3500 dalen deze extra kosten ten opzichte van gas. 3. 🌞THERMO-DYNAMISCHE ZONBRON of 🌄BODEMBRON voor ♨️WARMTEPOMP 🌞🌞HOOG VERMOGEN ZONNEPANELEN. De thermodynamische zonbron ligt op je dak of de bodembron onder je tuin/oprit/park en via een warmtepomp VERWARMT die JE GEBOUW en TAPWATER. Een ander deel van je dak, tuin of park gebruik je voor de hoog vermogen zonnepanelen voor je eigen ELECTRICITEIT, want een warmtepomp gebruikt flink wat stroom. Niet optimaal multifunctioneel grondgebruik in ons kleine land omdat je 1 oppervlak nodig hebt voor je thermodynamische zonwaterbron en 1 voor je PV-zonnestroompanelen. Maar wel per gebouw goedkoper dan mogelijkheid 1. Andere gebouwen met weinig oppervlak moeten dan verwarmen met een bodembron of met collectieve thermodynamische zonbronnen op supermarkten e.d. danwel met collectieve geothermie in parken warronder geen archeologie zit. Met de lagere kosten per gebouw van de thermodynamische zonbron danwel bodembron, kun je eventueel meteen een accu kopen. Daardoor koop je minder electriciteit van een energieleverancier (die ondanks het label 'Groen' nog deels met kolen mag zijn gemaakt en dus veel CO2 uitstoot). Ook hoeft het kabelnetwerk minder versterkt te worden wanneer meer mensen een deel van hun eigen maken. Je draagt dus flink bij aan duurzaam opgewekte energie voor verwarming en apparaten. Thermodynamische zonbron en warmtepomp van www.aabogreentech.nl circa €15.000. 8 PV-zonnepanelen 400wp van www.sunpower.nl of www.sunearth.de circa €5600. Na 15 jaar verwarmen zo'n €10.000 duurder dan stoken met gas (inclusief stoppen van gasverbruik en - aansluiting € 16.000, hoger stroomverbruik ca €-6.000 en nog zonder verhoging gasprijs). Of bodembron en warmtepomp van www.innotherm.nl €24.000. 8 PV-zonnepanelen 400wp van www.sunpower.nl of www.sunearth.de circa €5600. Na 15 jaar verwarmen zo'n €15.000 duurder dan stoken met gas (inclusief stoppen van gasverbruik en - aansluiting € 16.000, hoger stroomverbruik ca €-5.000 en nog zonder verhoging gasprijs). .................... Iedereen kan NU uit BOVENGENOEMDE DUURZAME VERWARMINGSSYTEMEN EN ZONNEPANELEN KIEZEN en ze doorrekenen met bijgevoegde gratis tabel of een Energie Prestatie Adviseur! En hopelijk gaan overheid, milieuorganisaties en energiebedrijven de ECHT DUURZAME VERWARMINGSSYSTEMEN EN ZONNEPANELEN BETER PROMOTEN EN SUBSIDIEEREN! Veel plezier op deze planeet. Groeten Ad van Dortmont Voor gratis rekentabel voor je eigen situatie, zie: https://docs.google.com/spreadsheets/d/1VT2lGL-ODUTtYYcK6p-fJANO46513uZvBaBwZ_Mtw_Q/edit?usp=drivesdk ............................