Maar liefst 172 woningen aan onder andere de Eemkerkstraat in Dordrecht krijgen een revitalisatie dankzij duurzame verbeterwerkzaamheden. De kwaliteit van de woningen wordt verbeterd met onderhoudswerk en er worden isolerende maatregelen toegepast.

We spreken betrokkenen Perry Rietveld van elk®, Erik Verboom van Polyfilla PRO Nederland en Wim Gotink van Innodeen over de toegepaste verduurzamingsmaatregelen en voordelen van deze renovatie. In 2022 werd het startschot gegeven voor de renovatie van de woningen, vanuit de betrokken woningcorporatie. Ze hadden een E-label of slechter en moesten opgewaardeerd worden naar minimaal B. Daarnaast waren sommige gebouwonderdelen als de kozijnen aan een verbetering toe. Projectleider Perry vertelt: “We deden scenariostudies naar de beste aanpak en voerden QV-10 metingen en andere onderzoeken uit om de stand van zaken van de woningen te ontdekken.” De woningen hebben volgens Perry gevarieerde ontwerpen om rekening mee te houden: “Het zijn eengezinswoningen, benedenwoningen maar ook bovenwoningen die we onder handen nemen.  Het zijn kleine woningen van soms maar 60 vierkante meter woonoppervlak.”

Betaalbare duurzaamheid

In het startdocument werd geprikkeld om aan de slag te gaan met duurzaamheid, binnen de beschikbare budgetten. Enerzijds wordt ingezet op het beperken van energieverliezen, door te isoleren. Anderzijds is er de uitdaging om bestaande materialen te verbeteren en te repareren. Perry: “Zo halen we deuren uit het complex die we kaal schaven, om er nieuwe badkamerramen van te maken. We halen ongeveer 300 deuren uit de woningen, die we een nieuwe bestemming geven. Het zijn zo’n 300 deuren die we uit de woningen halen, die we een nieuwe bestemming geven. Ook halen we ongeveer 1300 ramen uit de woningen en onderzoeken we met een oogstpartij of er nieuwe bestemmingen te vinden zijn.” Hier schuilt volgens Perry nog verbeterpotentieel: “Door eerder de juiste partijen hier over mee te laten denken in het voortraject. Bij nieuwere projecten werken we met oogstkaarten, die in beeld brengen hoe we bestaande materialen opnieuw inzetten.”

Perry geeft meer details over de werkwijze: “We werken voor meer dan veertig corporaties en zijn dagelijks aan de slag met het duurzaam verbeteren van woningen en bestaand vastgoed. Circulariteit, losmaakbaarheid en duurzaamheid zijn voor ons vaste prik. Waar mogelijk kiezen we altijd voor duurzame alternatieven en besteden we veel tijd en aandacht aan innovaties. Zo passen we badkamerwanden toe, gemaakt van gerecycled PET-materiaal en plaatsen we circulaire keukens, losmaakbaar geplaatst. Gelukkig krijgen we van onze opdrachtgevers steeds meer mogelijkheden om bewuste en duurzame keuzes te maken en op grote schaal toe te passen.”

Er zijn verschillende duurzaamheidsmaatregelen te benoemen die bij de renovatie in Dordrecht horen, naast de dak-, vloer- en spouwmuurisolatie. Zo wordt het bestaande glas in de kozijnen vervangen door nieuw HR++ glas, waar het nodig is. Ook krijgen de woningen CO₂-gestuurde mechanische ventilatie, zodat de woning kan ademen aan de hand van data uit sensoren. In een renovatie kun je nieuwe producten toepassen, óf bestaande materialen en grondstoffen optimaal inzetten. Met de klimaatdoelstellingen over de reductie van CO₂ en het toepassen van secundaire grondstoffen in het achterhoofd, is het essentieel om duurzame keuzes te maken. Het produceren van nieuwe producten vergt energie en daardoor stijgt de uitstoot van schadelijke broeikasgassen.

Circulair renoveren

Een alternatief is om de bestaande materialen en grondstoffen opnieuw in te zetten en te verbeteren: circulair renoveren. Door oude kozijnen niet te slopen en af te danken maar ze te verbeteren, maak je volgens Wim Gotink, commercieel technisch adviseur bij Innodeen, een duurzamere beslissing. “Je voorkomt sloop die niet nodig is, je beperkt de CO₂-uitstoot en je bespaart grondstoffen. In dit project hebben we nagedacht over hoe we goede kozijnen kunnen behouden en zelfs kunnen verbeteren, zodat ze de tand des tijds weer decennialang kunnen doorstaan. Perry vult aan: “Hiermee kun je de milieu-impact beperken en binnen budget een verduurzaming doorvoeren, zonder afval of sloop. Als je kijkt naar de Total Cost of Ownership en de exploitatiefase van een gebouw, is het zelfs voordeliger.”

Upgrade voor kozijnen

De kozijnen van de woningen zien er nog goed uit, behalve de onderdorpels. Perry vervolgt: “Deze zijn ingemetseld in het steen. We plaatsen er nu een duurzame onderdorpel voor terug, in kunststof uitgevoerd.” Over de verbetering weet Wim meer: “De onderdorpel en onderste hoekverbindingen zijn vaak de meest kwetsbare kozijnonderdelen. Meestal is de neus van de dorpel aangetast. Gelukkig kunnen we bij kozijnen in het detail verbeteringen aanbrengen, het materiaal beschermen en een upgrade verzorgen.” Dat beaamt Erik Verboom, werkzaam bij AkzoNobel en als commercieel manager van Polyfilla PRO bekend met de verduurzaming in het project. Hij vertelt meer over de toepassing van de oplossing voor langdurig herstel van houtschade, Polyfilla PRO Plus: “Enkele jaren onderzochten we wat er gebeurt na een houtreparatie. De eerste schade ontstaat al na vier of vijf jaar, bijvoorbeeld door verkeerd materiaalgebruik of toepassing ervan. Daar valt dus nog een wereld te winnen.”

Om slim te renoveren zonder kapitaalvernietiging werd het Polyfilla Pro Plus kozijn ontwikkeld. Met verschillende voordelen, zo illustreert Erik: “We behouden al het goede van een kozijn en repareren de slechte delen op een circulaire en duurzame manier. De bestaande kozijnen krijgen zo een tweede leven. Kenmerken van de oplossing zijn de gegarandeerde budgetzekerheid, het efficiënte onderhoud en een lage milieu-impact. Door de toepassing van het recyclebare materiaal Durodeen Groen verbruiken we minder energie en grondstoffen. Ook is de oplossing vormvast, niet vochtgevoelig en goed te verlijmen. Durodeen staat al langer in de markt bekend door het DTS Reflex-systeem voor het duurzaam beschermen, herstellen en upgraden van bestaande kozijnen. ” Wim voegt nog een voordeel toe: “Naast een upgrade en het beschermen van materiaal blijft de afwerking aan de binnenkant van het kozijn intact. Je maakt het hierdoor eenvoudig geschikt voor triple beglazing of draaikiep ramen. In essentie hoef je nooit meer een compleet kozijn te vervangen en pak je de houtrot definitief aan.”

Houtrot aanpakken

Om de oplossing op de juiste manier toe te passen in een project wordt een houtrotinventarisatie uitgevoerd. Erik: “Hiermee ontdekken we waar de houtrot precies aanwezig is en hoe groot het probleem is. Met Sikkens stellen we het advies op, om de houtrot aan te pakken. We repareren de delen die aan vervanging toe zijn en dit verschilt natuurlijk per project.” De verwerking van de oplossingen vindt plaats op de bouwplaats, door getrainde applicateurs. Hierover vertelt Erik: “Dit zijn professionals die met een standaard methodiek werken die zij moeten kennen. We maken een proefopstelling bij het project en meten in. We bepalen de grootte van de juiste detaillering van de Durodeen-inzetstukken. De applicateurs zijn gecertificeerd en weten waar ze mee bezig zijn. Naast de toepassing van het Polyfilla Pro Plus kozijn in projecten, innoveren we onder andere op het vlak van het repareren van open verbindingen. Wij zijn ervan overtuigd dat we houtrot op een circulaire en duurzame manier kunnen aanpakken, tegen lagere kosten door het toepassen van nieuwe producten.”

Renovatie in bewoonde staat

Uitdagend aan het project is dat alle maatregelen in bewoonde staat worden uitgevoerd. De bewoners van de 172 woningen blijven in de woning, terwijl de werkzaamheden worden uitgevoerd. Perry licht toe: “We willen alle bewoners tijdens de renovatie tevreden houden en voor zo min mogelijk hinder zorgen. Gedurende vier dagen zijn er tien professionals over de vloer. Dat heeft natuurlijk een impact op de bewoners. We helpen bewoners proactief met het opruimen van de zolders, tijdens de zogenoemde Opruimdagen. Die zetten we ook in bij andere projecten en we merken dat bewoners dit als positief ervaren.