Ruimte voor energie in gebiedsontwikkeling

timer4 min
Ruimte voor energie in gebiedsontwikkeling

Ieder begin is moeilijk, maar inmiddels komt er vaart in de energietransitie. Enerzijds komt dit doordat wet- en regelgeving ons deze richting op stuurt, anderzijds groeit ook de maatschappelijke vraag naar duurzame energie en warmte. Dat zien we terug in gebiedsontwikkeling, maar we zien ook dat in bestaande wijken nog veel hobbels te nemen zijn. 

In nieuw te ontwikkelen wijken is duurzame warmte vaak al het uitgangspunt. Hiervoor wordt bijvoorbeeld een energiecoörperatie opgericht. In een nieuwe wijk ligt zo’n collectieve oplossing voor de hand, maar in bestaande wijken wordt helaas nog te veel individueel gedacht. Terwijl een collectieve oplossing voordeliger en efficiënter is. Hoe kunnen bewoners van bestaande wijken worden gestimuleerd te gaan voor het collectief? 

Het individu en het collectief

Het huidige beleid richt zich door middel van subsidies nog te vaak op het individu. Daarnaast worden individuele oplossingen voor gebruik van duurzame warmte volop gepromoot: aanschaf van een warmtepomp (bodem of lucht), zonnepanelen, hybride systemen en all-electric. Zonnepanelen geven echter niet op ieder dak evenveel rendement en bodembronnen kunnen niet overal en vlak naast elkaar worden geslagen. Hierdoor wordt inefficiënt gebruik gemaakt van de beschikbare ontwikkelruimte. Om een volgende stap in de energietransitie te kunnen zetten moeten we de focus verleggen van het individu naar het collectief. Dit vraagt om draagvlak en samenwerking in de wijk.

Ruimte voor energie in gebiedsontwikkeling

Maatschappelijk draagvlak

Draagvlak ontstaat niet zomaar. Hoe krijg je alle neuzen dezelfde kant op? Dit kan worden bereikt door het opzetten van een participatietraject. Bij participatie worden potentiele deelnemers actief betrokken bij de planvorming en ontwikkeling. Dat gaat dus veel verder dan alleen geïnformeerd worden. Doordat mensen zich gehoord voelen en actief mee kunnen denken, ontstaat naast draagvlak ook onderlinge samenwerking en worden deelnemers geïnspireerd. Dit zijn belangrijke basisprincipes om op collectief niveau de energietransitie in te zetten.

Dat zien we bijvoorbeeld ook bij de herontwikkeling van het Hembrugterrein in Zaandam. Deze kent, naast de ontwikkelopgave van ongeveer 1000 nieuwbouwwoningen, ook een uitdaging op het gebied van de energiehuishouding- en transitie. Het terrein was vroeger volledig zelfvoorzienend, dat was ook belangrijk als het hart van de Stelling van Amsterdam. In het ketelhuis werd stoom opgewekt die via de stoomleiding over het terrein werd verdeeld naar de verschillende gebouwen. De verschillende transformatorhuizen leverden stroom aan deelgebieden. De stoomleiding is tegenwoordig niet meer in functie en een groot aantal van de panden zijn niet aangesloten op elektra of gas.

Een belangrijk onderdeel van de herontwikkeling van het Hembrugterrein bestaat dan ook uit het opstellen van een energievisie op gebiedsniveau, waarin zowel oude als nieuwe gebouwen worden meegenomen. Door het versnipperd eigendom van het terrein worden de eigenaren meegenomen in het opstellen van de energievisie. Zo kunnen zij op termijn hun pand aansluiten op het collectieve energiesysteem. Om de energietransitie mogelijk te maken voor het industriële erfgoed, met behoud van de landschappelijke kwaliteiten van het terrein en de gebouwen, wordt gezocht naar collectieve oplossingen. Er zal uiteindelijk niet alleen moeten worden gekeken naar de fysieke inpassing, maar tevens ook financiële en juridische investering. Hierin zal participatie een rol spelen.  

Ruimte voor energie in gebiedsontwikkeling

Herontwikkeling Hembrugterrein, © Laurens Kuijper

Duurzame energie

Naast draagvlak en een goede samenwerking in een collectief initiatief kan een goede technische en efficiënte oplossing niet ontbreken. Hoe krijgt de gewone burger inzicht in de mogelijkheden? Alle gemeenten werken op dit moment aan de Regionale Energiestrategie (RES). Hierin worden mogelijke vormen van duurzame energie en warmte voor de regio opgesomd. Vervolgens vertaalt de gemeente dit in haar Transitievisie Warmte naar mogelijke warmteoplossingen per wijk. Hierdoor weten inwoners welke warmtebron er voor hun beschikbaar is of komt en op welke termijn. Ze kunnen dan alvast maatregelen treffen zonder dat ze bang hoeven te zijn dat hun investering voor niets is geweest.

Het belang van een integrale gebiedsvisie

We leven in een samenleving die vrij individualistisch georiënteerd is, ieder doet zijn eigen ding. Om de vaart in de energietransitie te behouden én mogelijk te versnellen, biedt integraal samenwerken verschillende voordelen. Daarom zetten wij in op het bevorderen van deze samenwerkingen, ofwel het creëren van (energie)collectieven. Het collectief is in staat om schaalvoordeel te realiseren, duurzame energiebronnen efficiënter in te zetten en een hoger rendement te behalen. Om dit te bereiken, is participatie, organisatie, draagvlak en structuur nodig. Hier zet abcnova zich dagelijks voor in.

Lees de tweede editie van 'Visie op Gebiedsontwikkeling' van abcnova hier voor meer inspiratie over dit onderwerp.

Zoek verder binnen deze onderwerpen

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c185 c225 c237 c243
Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we nu al hebben 

Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we ...

Ze is al bijna een decennium Duurzaam Gebouwd-expert, deelt kennis tijdens rondetafelgesprekken én is een veelgevraagd spreker voor het podium. Ook laat ...

Lees verder

c21 c225 c243 c265
Kijkje in de keuken bij verduurzaming industrie

Kijkje in de keuken bij verduurzaming industrie

Met de klimaatdoelstellingen en forse ambities voor verduurzaming van ons kikkerlandje in het achterhoofd, is kennisdeling onontbeerlijk. Dat houdt niet op bij ...

Lees verder

c21 c225 c243
Leren over gedragsverandering in de energietransitie 

Leren over gedragsverandering in de energietransitie 

De opleiding Basiscertificaat Energietransitie Gebouwde Omgeving (B.E.G.O.) voegde de modules ‘Weerstand wegnemen’ en ‘Gedragsverandering in de ...

Lees verder

c21 c41 c143 c185 c225 c237 c243
De toekomst van schoolverduurzaming in e-zine Duurzame Scholen

De toekomst van schoolverduurzaming in e-zine ...

De onderwerpen CO2-reductie, energiebesparing en de toepassing van secundaire materialen zijn niet alleen prangend in de woningbouw. Integendeel: uit data-analyses ...

Lees verder

c21 c41 c225 c237 c243 c265
GACS: verplichting brengt voordelen met zich mee

GACS: verplichting brengt voordelen met zich ...

Als je een gebouw met verwarmings- of airconditioningsysteem hebt met een nominaal vermogen van 290 kW, heb je wellicht een nieuwe verplichting voorbij zien komen. ...

Lees verder

c21 c225 c243
“In energietransitie verder kijken dan standaard hybridesysteem”

“In energietransitie verder kijken dan ...

Dat kabinet Schoof de verplichte installatie van een warmtepomp vanaf 2026 heeft afgeschaft, vindt Michel Swart van ATAG Verwarming enerzijds jammer maar eigenlijk ...

Lees verder

c21 c225 c243
“Modulair bouwen is sneller én duurzamer”

“Modulair bouwen is sneller én ...

De tijd dat modulaire bouw bestaat uit gestapelde zeecontainers met minimale afwerking is al lang voorbij. Tegenwoordig zijn de meeste modulaire woningen bijna ...

Lees verder

c21 c185 c225 c237 c243
CO2-besparingspotentieel ontginnen met circulair meerjaren onderhoudsplan

CO2-besparingspotentieel ontginnen met circulair ...

Met de Nederlandse doelstellingen om tegen 2050 een volledig circulaire economie te bereiken en de nieuwe eisen van de Corporate Sustainability Reporting Directive ...

Lees verder

c21 c26 c41 c120 c243
Woningen Dordrecht gerenoveerd met behoud van al het goede

Woningen Dordrecht gerenoveerd met behoud van ...

Maar liefst 172 woningen aan onder andere de Eemkerkstraat in Dordrecht krijgen een revitalisatie dankzij duurzame verbeterwerkzaamheden. De kwaliteit van de woningen ...

Lees verder

c21 c225 c243
Drie stappen voor energie-efficiënte gebouwen

Drie stappen voor energie-efficiënte gebouwen

Om aan de EU-richtlijn voor energie-efficiëntie in gebouwen te voldoen stelde de overheid subsidies beschikbaar. Deze zijn niet alleen voor grote, maar ook ...

Lees verder

c21 c225 c243
Kennisdocument over verduurzaming woningen met netcongestie

Kennisdocument over verduurzaming woningen met ...

Een kennisdocument laat zien welke mogelijkheden er zijn om woningen te verduurzamen binnen de kaders van netcongestie. Welke kansen zijn er, als duidelijk wordt ...

Lees verder

c21 c225 c243
Samenwerkingen netbeheerder en bouwbedrijven voor netuitbreiding

Samenwerkingen netbeheerder en bouwbedrijven ...

Drie bouwbedrijven en netbeheerder TenneT sloten een overeenkomst voor de uitbreiding van het elektriciteitsnet. Een uitbreiding van het net staat op veel wensenlijsten, ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up