Circulair bouwen is een hot item, ook op DuurzaamGebouwd.nl. Over wat dat circulair nu precies inhoudt, lopen de meningen nogal uiteen. Er lijkt sprake van een Babylonische spraakverwarring die op den duur funest zal zijn bij het realiseren van een economie die in 2050 volledig circulair moet zijn. De Transitieagenda voor de circulaire Bouweconomie geeft daarom prioriteit aan het invoeren van een gedeelde taal en een uniforme, eenduidige methode voor het meten van circulariteit in de bouw.

De Transitieagenda is op 15 januari 2018 aangeboden aan het Kabinet en de Tweede Kamer.

Beiden hebben instemmend gereageerd, waarop de Staatssecretaris van het ministerie IenW Stientje van Veldhoven, aan Elphi Nelissen heeft gevraagd om een uitvoeringsprogramma op te stellen. Nelissen is hoogleraar Building Sustainability aan de TU/e en was de voorzitter van het Transitieteam dat de Agenda voor de circulaire Bouweconomie heeft opgesteld. Het zestienkoppig team dat de agenda heeft ontwikkeld is de volgende definitie overeengekomen:

‘Circulair bouwen betekent het ontwikkelen, gebruiken en hergebruiken van gebouwen, gebieden en infrastructuur, zonder natuurlijke hulpbronnen onnodig uit te putten, de leefomgeving te vervuilen en ecosystemen aan te tasten. Bouwen op een wijze die economisch verantwoord is en bijdraagt aan het welzijn van mens en dier. Hier en daar, nu en later.’

[Bron: Transitieagenda Circulaire Bouweconomie 2018]

Inventarisatie

Na het opstellen van de Transitieagenda mocht ik vanuit RVO aan de slag met enkele onderdelen voor de woning- en utiliteitsbouw en Rijkswaterstaat met de GWW-sector. De definitie van circulair bouwen, zoals opgeschreven in de Transitieagenda, moet worden vertaald in een uniforme, eenduidige methode voor het meten van circulariteit in de bouw. Op basis hiervan kunnen vervolgens marktpartijen tools ontwikkelen.

Ik heb Jonge Honden gevraagd om de kennis en ervaringen van een achttal organisaties, die elk op hun wijze werken aan het meetbaar maken van circulariteit, te bundelen en beschikbaar te stellen in een whitepaper. In het openingsinterview geef ik vanuit RVO de aanleiding en het kader vanuit de Transitieagenda aan en enkele ideeën voor de nadere invulling daarvan. Vervolgens komen aan het woord:

• W/E adviseurs,
• Alba Concepts,
• Dutch Green Building Council,
• Copper8,
• Stichting Bouwkwaliteit,
• Nibe,
• Madaster
• BAM Bouw en Techniek.

RVO zal de whitepaper gebruiken om te zoeken naar overeenkomsten en verschillen en de fit met de wensen vanuit de vraagzijde. Bijvoorbeeld partijen die circulariteitseisen willen stellen en aanbiedingen beoordelen. Om vervolgens op basis van deze inzichten een volgende stap te kunnen zetten richting een uniforme meetmethode die uiterlijk in 2023 breed geïmplementeerd moet kunnen worden.

Meer dan stenen tellen

Het is een misverstand dat je voor het meten van de circulaire economie zou kunnen volstaan met het meten van de kilo’s ijzer, kuubs beton of hergebruikspercentages. Wie de definitie voor de circulaire bouweconomie goed leest zal opmerken dat het niet alleen gaat om de materiaalstromen of zoveel mogelijk hergebruik, maar om de integrale milieueffecten gedurende de gehele levensloop van gebouwen, gebieden en infrastructuur. Bijvoorbeeld te meten als milieuschaduwkosten en tonnen CO₂ uitstoot. Om aan te sluiten op definitie uit de Transitieagenda voor de Circulaire Bouweconomie zullen we uiteindelijk moeten meten op het hoogste niveau; level 4. Onderstaande figuur biedt hiervoor een eerste aanzet.

Het ontwikkelen van een uniforme meetmethode zal verre van eenvoudig zijn. We moeten nog ontdekken en verifiëren welke aspecten werkelijk relevant en meetbaar zijn. Hoe om te gaan met begrippen als levensduur, losmaakbaarheid, adaptiviteit terwijl er tegelijkertijd drie transities plaatvinden: naar aardgasloos, klimaatneutraal en circulair. In theorie, en in de praktijk. Dat kan volgens mij alleen lukken in een hechte samenwerking tussen wetenschap, overheden en alle lagen uit het bedrijfsleven. Mooi werk noem je zoiets in de bouw.

De Whitepaper is hier te downloaden.