Normaal gesproken zie je als duurzaamheidsambitie bij gemeenten 100% energieneutraliteit in 2050, wellicht iets eerder. Maar de inzet en het streven om 50% van de voorraad van de gemeentelijke woningcorporatie in 2035 NOM keur te maken, dat zie je alleen in Renswoude. Daar gaan de handen uit de mouwen en gebruikt men slimme data voor energie-efficiëntie én wooncomfort.

Foto boven: Linda Bouritius

Tekst: Marvin van Kempen, Beeld: Bouwbedrijf Kreeft, Fotografen Ruben Dillen en Linda Bouritius

Woningcorporatie Gemeentelijk Woningbedrijf Renswoude legt de lat bijzonder hoog voor de complete woningvoorraad. “Praatjes vullen geen gaatjes, dus we willen in de praktijk laten zien dat we iedere dag stappen zetten naar ons einddoel”, vertelt Bart Rozemeijer, manager Gemeentelijk Woningbedrijf Renswoude. “Een aantal jaren terug kwamen we in contact met de Stroomversnelling en viel ons oog op het NOMkeur. Dit keurmerk voor Nul op de Meter-woningen heeft precies wat we zoeken: bewijslast voor huurders die wij kunnen laten zien, zodat onze bewoners weten dat de woning met hoge kwaliteit wordt opgeleverd.” Van de in totaal 400 woningen zijn er 23 gesloopt,

veelal met een label F of G, waarvoor 63 woningen zijn teruggekomen. Het uitgangspunt was een Nul op de Meter-vernieuwing. “In 2035 willen we 50% van onze woningen NOM keur hebben. We zitten nu, kijkend naar de planning, op 40% en werken er dus hard naartoe. Wellicht komt nu nog wel de grootste uitdaging, namelijk het onder handen nemen van de bestaande voorraad.”

EPV-rapportage dankzij data uit monitoring

Samen met Bouwbedrijf Kreeft en Enermatics werden de 63 woningen verduurzaamd en zijn de 45 huurwoningen met NOM-keur opgeleverd. In de huizen treffen we datamonitoring aan met een divers palet aan metingen: onder andere het energieverbruik en de energieopwekking worden goed in de gaten gehouden. “De data die we verkrijgen zorgen ervoor dat wij een EPV-rapportage kunnen opstellen”, verklaart Henk Blankestijn van Bouwbedrijf Kreeft. “Dat zijn gegevens over het energieverbruik voor ruimteverwarming en warm tapwater, hulpenergie voor onder andere ventilatie en monitoring, energieopwekking van de zonnepanelen en het energieverbruik van huishoudelijke apparaten.”

Met die informatie is het voor gemeente Renswoude duidelijk dat zij niet alleen prediken een NOM-woning te leveren aan bewoners, maar dit ook onderbouwen. “Die bewijslast kunnen we vervolgens weer naar bewoners communiceren, die hierdoor weten dat ze krijgen wat we beloven”, gaat Rozemeijer verder. “Het systeem van Enermatics zorgt ervoor dat we deze bewijslast kunnen leveren. Naast de informatie voor de EPV-rapportage is het voor ons belangrijk dat we kunnen monitoren, zodat we installaties kunnen optimaliseren en bijvoorbeeld preventief onderhoud kunnen toepassen. Dat zorgt ervoor dat onze huurders niet voor verrassingen komen te staan.”

Samen met Bouwbedrijf Kreeft en Enermatics werden de 63 woningen verduurzaamd en zijn de 45 huurwoningen met NOM-keur opgeleverd. Foto: Linda Bouriitus

Wooncomfort verhogen

Meten, monitoren en rapporteren is daarmee de drijvende kracht voor de verduurzaming van de 45 huurwoningen. Naast de invulling voor de EPV en de mogelijkheden rondom installatie-optimalisatie brengt informatie nog iets belangrijks met zich mee: het wooncomfort. “Het is niet altijd bekend, maar data levert je ook veel inzichten op rond wooncomfort”, vertelt Jeroen Wijnen van Enermatics. “Een onderbelicht aspect, dat wel ontzettend zwaar weegt voor menig huurder. We gebruiken allerlei informatiebronnen, waaronder de warmtepomp en het ventilatiesysteem.” De meerwaarde van een gezond binnenklimaat is ook voor Bouwbedrijf Kreeft en gemeente Renswoude duidelijk. “We kennen allemaal de voorbeelden van een gebrekkig leefklimaat, veroorzaakt door wtw-installaties die bijvoorbeeld worden uitgezet door bewoners”, illustreert Blankestijn. “Als woningen niet op de juiste manier presteren, dan zien we dat en kunnen we erop acteren.

Dat betekent dat we niet alleen op het vlak van energie-efficiëntie grote stappen zetten, maar ook voor een aangenamere woning zorgen. Dat is misschien nog wel de beste manier om blijvend draagvlak te creëren, samen met het verdwijnen van de energierekening natuurlijk.” Daar sluit Rozemeijer zich bij aan. “We hebben veel seniorenwoningen in de portefeuille en bij die groep zie je veel gewenning aan de nieuwe technieken. Er zijn geen radiatoren meer. In plaats daarvan zorgt een

WKO-installatie en warmtepomp in combinatie met vloerverwarming nu voor de verwarming en de passieve koeling. Mede dankzij de data die we krijgen van Enermatics en de acties hierop door Bouwbedrijf Kreeft krijgen we lovende reacties over het comfort. Zo krijgen we terug dat bewoners continu warmte hebben zonder tocht.”

Gemeente Renswoude wil niet alleen prediken dat ze een NoM-woning leveren, maar dit ook onderbouwen. Foto: Ruben Dillen

Keukentafelgesprekken

Afgelopen zomer bracht een prima ‘stresstest’ van de installaties en het binnenklimaat met zich mee: warmterecords gingen aan diggelen en dat gaf de ultieme proef op de som. “Bewoners gingen van een oververhitte naar een koele woning”, gaat Rozemeijer verder. “Dat is natuurlijk een verademing als je voor het eerst meemaakt dat je woning een comfortabele temperatuur kan behouden, als het buiten de 40 graden aantikt.” Om ervoor te zorgen dat bewoners goed op de hoogte zijn van de technologie, werden keukentafelgesprekken gehouden. “Ook hebben we informatieavonden gehouden waarin ervaringen werden gedeeld”, legt Blankestijn uit. “Tijdens deze avonden lieten we zien welke woning de bewoners krijgen, hoe ze die kunnen gebruiken en op welke manier wij betrokken zijn bij het dertigjarig onderhoud.” Deze communicatierol wordt normaal gesproken door woningcorporaties opgepakt, maar in dit gevalneemt Bouwbedrijf Kreeft het voortouw. “Dat is geen gemeengoed in de bouw- en vastgoedsector”, gaat Wijnen verder, “maar eigenlijk werkt het heel goed. Aannemers hebben de kennis in huis over de woning en kunnen details geven over de werking van de installaties en de monitoring. Zo kunnen zij aangeven wat je er als bewoner mee kunt, welke voordelen het henzelf biedt en waar ze de informatie voor gaan gebruiken.”

Door slim gebruik te maken van monitoring en data-analyse kan beter gestuurd worden op resultaten.

Verandering van mindset

Op laatstgenoemde is het antwoord: voor de EPV en het wooncomfort. Toch zijn er veel meer mogelijkheden te bedenken om de data voor in te zetten. “Denk aan het onderzoeken en verbeteren van temperatuur, luchtvochtigheid, akoestiek en andere belevingswaarden”, geeft Wijnen aan. “Om meer uit data te halen moeten verschillende leveranciers meer open source gaan werken. Als zij data beschikbaar stellen, kunnen wij ervoor zorgen dat het wooncomfort sterk verbetert. Daarbij speelt onze IUNGO gateway een belangrijke rol. Daarnaast ligt er vanzelfsprekend een uitdaging voor vastgoedeigenaren, projectontwikkelaars en overheden om aan de slag te gaan met onderbouwde verduurzaming dankzij monitoring. Wie durft?” Rozemeijer heeft gemerkt dat het nog een hele klus

is om bewoners enthousiast te maken. “Het meekrijgen van bewoners in de energietransitie is de sleutel tot succes, dat weet iedereen. We proberen bewonersgedrag te beïnvloeden en hen mee te nemen in de werking en beleving van de woning. We willen laten zien dat we niet alleen praten over duurzaamheid voor onze bewoners, maar hiervoor hard aan de slag zijn, wat zich mooi vertaalt in onze slogan voor Renswoude: ‘Zo doen we dat!’.”