'Ga bij ontwerp niet uit van huidige BENG-eisen maar leg de lat hoger'

timer5 min
'Ga bij ontwerp niet uit van huidige BENG-eisen maar leg de lat hoger'

Het was de bedoeling dat vanaf 1 juli 2020 alle nieuwbouw, zowel woningen als utiliteitsbouw, moeten voldoen aan de eisen voor bijna energieneutrale gebouwen (BENG). Deze datum is met een half jaar uitgesteld naar 1 januari 2021. Vanaf 2015 is hard aan de normering gewerkt en in de tussentijd is een groot aantal wijzigingen doorgevoerd. Deze komen niet allemaal het klimaatakkoord ten goede en uiteindelijk ook niet de portemonnee van gebouw- en woningeigenaren. De korte termijn lijkt het vooralsnog te winnen van de lange termijn. Maar is dat wel zo verstandig?

Voor alle nieuwbouw geldt dat aanvragen van de omgevingsvergunning vanaf 1 juli 2020 moeten voldoen aan de eisen voor bijna energieneutrale gebouwen (BENG). De BENG-indicatoren zijn in basis gebaseerd op de Trias Energetica, een driestappenstrategie om een energiezuinig ontwerp te maken:

  1. Beperk de energievraag;
  2. Gebruik duurzame energie;
  3. Indien nodig, gebruik fossiele brandstoffen zo efficiënt en schoon mogelijk.

Deze stappen hebben geleid tot de BENG-eisen. Voor de buitenkant van een gebouw, de zogenoemde schil, geldt een aparte eis om de energiebehoefte te limiteren. Dat is BENG 1. Vervolgens moet de energievraag van een gebouw zo veel mogelijk uit hernieuwbare energie bestaan: de BENG 3-eis. Tot slot moet de resterende energiebehoefte zo efficiënt mogelijk worden opgewekt: BENG 2.

Bijstellen eisen

De beperking van de energiebehoefte vormt dus de basis van de BENG. In de eerste opzet van 2015 riep met name de strenge BENG 1-eis weerstand op vanuit de markt. Om deze eis te halen was een zeer hoge mate van isolatie vereist en natuurlijke ventilatie bleek daardoor erg lastig te realiseren. Daarnaast kwam uit de financiële haalbaarheidsstudie naar voren dat de bouwkosten met de voorgestelde eisen te hoog werden.

Het viel dus te verwachten dat de (voorlopige) BENG-eisen zouden worden bijgesteld. In november 2018 werden de herziene BENG-eisen voorgesteld. Deze leidde tot veel kritiek. De voorgenomen eisen bleken geen vooruitgang ten opzichte van de huidige EPC-eis van 0,4. De gepubliceerde berekeningen van Nieman lieten zien dat deze eisen weinig ambitie toonden en zeker geen prikkel vormden om zwaarder te isoleren dan de grenswaardes van het Bouwbesluit.  

Inmiddels zijn de BENG-eisen 2019 definitief. Hierin is de BENG 1, het beperken van de energievraag, aangescherpt en gedifferentieerd naar woningtype (grondgebonden, woongebouw, skeletbouw) en compactheid. Ook nu blijkt dat de `vangnet waarden’ uit het Bouwbesluit vaak nog voldoen om BENG 1 te halen. De BENG-eisen zijn dan ook minimum-eisen. Je mag en kan de ambitie hoger leggen. Maar de initiële kosten zijn daarvoor vaak de beperkende factor.

Klimaatdoelstellingen

Het lijkt erop dat met de herziene BENG-eisen toch wat van de Trias Energetica afgeweken wordt. Om de klimaatdoelstellingen te halen wordt steeds vaker overgestapt op elektrisch verwarmde huizen en transport via elektrisch aangedreven vervoermiddelen. Dit heeft een sterke toename van de vraag naar elektriciteit tot gevolg: een stijging van wel 50% bij volledige elektrificatie in 2050. Duurzame energie via zon en wind zullen bij lange na niet voldoende zijn om de groei in de elektriciteitsvraag bij te houden. Gevolg is dat er steeds meer stroom met gascentrales opgewekt moet worden. Een ontwikkeling die haaks staat op de ambities van de overheid om minder afhankelijk te zijn van fossiele energiebronnen en de klimaatdoestellingen.

Onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen gaven in 2018 al aan dat het verminderen van de energiebehoefte in woningen een belangrijke optie is om de vraag naar gas te beteugelen.

De druk op energievoorziening zal in de toekomst dus niet afnemen, waardoor beperking van de energiebehoefte weer zwaarder gaat wegen. Logisch gevolg is dat er alsnog zwaardere isolatie nodig is. Hierdoor krijgen burgers, maar ook woningbeheerders, de rekening voor na-isoleren over een aantal jaren alsnog gepresenteerd.

Verstand gebruiken

Daar komt bij dat de eisen om de vijf jaar onder de loep worden genomen door middel van een kostenoptimaliteitsstudie (KOS), die de EPBD-richtlijn voorschrijft. De minister schrijft in haar toelichting op de nieuwe BENG-eisen hierover: “Op basis van de KOS zijn de eisen op een kostenoptimaal en kostenefficiënt niveau vastgesteld waarbij een energiebesparing door verdergaande maatregelen zich niet terugverdienen. Het nemen van verdergaande maatregelen blijft daarbij overigens nog steeds mogelijk, maar vormt geen onderdeel van de wettelijke systematiek.” Doordat technieken zich verder ontwikkelen ligt het echter in de lijn der verwachting dat de meerkosten van energiezuinig bouwen op termijn steeds verder gaan afnemen. De eisen gaan in de toekomst daarom alleen maar scherper worden.

Verder zegt de minister: “In de KOS is daarom niet gewerkt met gebouw- of projectspecifieke calculaties, het betreft een algemene calculatie die representatief is voor alle projecten in Nederland. Deze systematiek is door Europese Unie voorgeschreven, op basis van de gedachte van de Trias Energetica en de Total Cost of Ownership.” Een prima uitgangspunt, ware het niet dat in de algemene calculaties voor bijvoorbeeld kozijnen uitgegaan wordt van een levensduur van slechts 30 jaar. Een TCO-rapport van Nieman-Kettlitz toont aan dat er grote verschillen zitten tussen het materiaal dat wordt gebruikt. Het blijkt dat wanneer in de investeringsafweging het toekomstig onderhoud en de levensduur meegenomen worden, de kostprijs ondergeschikt is.

Ook al is er goed geluisterd naar de markt en zijn de eisen op belangrijke punten aangescherpt, toekomstige ontwikkelingen zijn daarin niet meegenomen. Aangezien de gemiddelde levensduur van een woning (volgens de overheid) 75 jaar is, is het daarom onverstandig om bij het ontwerp uit te gaan van de huidige BENG-eisen. Zoals Harm Valk, expert van de Nieman Groep, het stelt: “Bedenk dat BENG geen ontwerptool is. BENG is een bezemwagen, een vangnet. Integrale kwaliteit en comfort zijn daarmee niet vanzelfsprekend. Jullie zullen creatief moeten blijven en je verstand blijven gebruiken.”

Tekst: Rob Huvers, Business Developer bij Kawneer

Bronnen:
Artikel ‘Harm Valk over definitieve beng-eisen’, Lente Akkoord, 5 juli 2019,
Artikel ‘Aangescherpte BENG-eisen 1 juli 2020 in werking’, Gawalo, 12 juni 2019

Zoek verder binnen deze onderwerpen

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c185 c225 c237 c243
Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we nu al hebben 

Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we ...

Ze is al bijna een decennium Duurzaam Gebouwd-expert, deelt kennis tijdens rondetafelgesprekken én is een veelgevraagd spreker voor het podium. Ook laat ...

Lees verder

c21 c225 c243 c265
Kijkje in de keuken bij verduurzaming industrie

Kijkje in de keuken bij verduurzaming industrie

Met de klimaatdoelstellingen en forse ambities voor verduurzaming van ons kikkerlandje in het achterhoofd, is kennisdeling onontbeerlijk. Dat houdt niet op bij ...

Lees verder

c21 c225 c243
Leren over gedragsverandering in de energietransitie 

Leren over gedragsverandering in de energietransitie 

De opleiding Basiscertificaat Energietransitie Gebouwde Omgeving (B.E.G.O.) voegde de modules ‘Weerstand wegnemen’ en ‘Gedragsverandering in de ...

Lees verder

c21 c41 c143 c185 c225 c237 c243
De toekomst van schoolverduurzaming in e-zine Duurzame Scholen

De toekomst van schoolverduurzaming in e-zine ...

De onderwerpen CO2-reductie, energiebesparing en de toepassing van secundaire materialen zijn niet alleen prangend in de woningbouw. Integendeel: uit data-analyses ...

Lees verder

c21 c41 c225 c237 c243 c265
GACS: verplichting brengt voordelen met zich mee

GACS: verplichting brengt voordelen met zich ...

Als je een gebouw met verwarmings- of airconditioningsysteem hebt met een nominaal vermogen van 290 kW, heb je wellicht een nieuwe verplichting voorbij zien komen. ...

Lees verder

c21 c225 c243
“In energietransitie verder kijken dan standaard hybridesysteem”

“In energietransitie verder kijken dan ...

Dat kabinet Schoof de verplichte installatie van een warmtepomp vanaf 2026 heeft afgeschaft, vindt Michel Swart van ATAG Verwarming enerzijds jammer maar eigenlijk ...

Lees verder

c21 c225 c243
“Modulair bouwen is sneller én duurzamer”

“Modulair bouwen is sneller én ...

De tijd dat modulaire bouw bestaat uit gestapelde zeecontainers met minimale afwerking is al lang voorbij. Tegenwoordig zijn de meeste modulaire woningen bijna ...

Lees verder

c21 c185 c225 c237 c243
CO2-besparingspotentieel ontginnen met circulair meerjaren onderhoudsplan

CO2-besparingspotentieel ontginnen met circulair ...

Met de Nederlandse doelstellingen om tegen 2050 een volledig circulaire economie te bereiken en de nieuwe eisen van de Corporate Sustainability Reporting Directive ...

Lees verder

c21 c26 c41 c120 c243
Woningen Dordrecht gerenoveerd met behoud van al het goede

Woningen Dordrecht gerenoveerd met behoud van ...

Maar liefst 172 woningen aan onder andere de Eemkerkstraat in Dordrecht krijgen een revitalisatie dankzij duurzame verbeterwerkzaamheden. De kwaliteit van de woningen ...

Lees verder

c21 c225 c243
Drie stappen voor energie-efficiënte gebouwen

Drie stappen voor energie-efficiënte gebouwen

Om aan de EU-richtlijn voor energie-efficiëntie in gebouwen te voldoen stelde de overheid subsidies beschikbaar. Deze zijn niet alleen voor grote, maar ook ...

Lees verder

c21 c225 c243
Kennisdocument over verduurzaming woningen met netcongestie

Kennisdocument over verduurzaming woningen met ...

Een kennisdocument laat zien welke mogelijkheden er zijn om woningen te verduurzamen binnen de kaders van netcongestie. Welke kansen zijn er, als duidelijk wordt ...

Lees verder

c21 c225 c243
Samenwerkingen netbeheerder en bouwbedrijven voor netuitbreiding

Samenwerkingen netbeheerder en bouwbedrijven ...

Drie bouwbedrijven en netbeheerder TenneT sloten een overeenkomst voor de uitbreiding van het elektriciteitsnet. Een uitbreiding van het net staat op veel wensenlijsten, ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up