Netcongestie: is dat een obstakel, of een kans? Dat laatste, als het aan Duurzaam Gebouwd ligt. We zoeken vooral naar oplossingen om de energietransitie nú al en op de juiste manier door te voeren. Vertragen is namelijk geen optie. Dat er kansen zijn voor verduurzaming ondanks netcongestie, bespreken we met Hans Smid, Vice-President Digital Energy Belgium & The Netherlands bij Schneider Electric.

Er is alle reden om met Hans te praten over een broodnodige versnelling in het verduurzamen van de gebouwde omgeving. We hebben namelijk nog iets meer dan vijf jaar te gaan, voordat de Fit for 55- doelstelling voor de deur staat: 55 procent CO₂-reductie ten opzichte van 1990. Door een duurzame en betrouwbare energievoorziening te realiseren en de uitstoot van schadelijke broeikasgassen te beperken, kunnen bedrijven hier een forse bijdrage aan leveren. Die essentieel is, zo illustreert het meest recente IPCC-rapport, dat aangeeft dat we de anderhalve graad Celsius opwarming zijn gepasseerd.

Dat we als bouw- en vastgoedsector een enorme bijdrage leveren aan het beperken van het opwarmen van de aarde, is duidelijk. De winst wordt onder andere duidelijk aan de hand van een recent onderzoek met adviesbureau WSP. “Een eye-opener”, vindt Hans. “Het onderzoek is gebaseerd op het modelleren van de energieprestaties en koolstofemissies van een groot kantoorgebouw, gebouwd in het begin van de jaren 2000. De onderzoeksresultaten tonen aan dat het inzetten van onze digitale gebouw- en beheeroplossingen de operationele CO₂-uitstoot met 42 procent kan verminderen, met een terugverdientijd van minder dan drie jaar.”

Versnelling energietransitie

Met die cijfers in het achterhoofd en de rapportageverplichtingen sinds 1 januari 2024 [Corporate Sustainability Reporting Directive, CSRD] verwacht je dat vrijwel iedere organisatie aan de slag gaat met verduurzaming. Al is het alleen maar vanwege bedrijfscontinuïteit en toekomstwaarde, naast een positievere impact op het klimaat. Een actualiteit is echter dat verduurzamingsacties van bedrijven stokken door netcongestie, bijvoorbeeld doordat een zwaardere aansluiting op het net niet mogelijk is. Of omdat er simpelweg geen ruimte is op het net voor een nieuwe aansluiting.

Hans legt uit wat er precies speelt: “Het elektriciteitsnet is de afgelopen tijd flink onder druk komen te staan. Dat komt onder andere omdat we meer groene energie opwekken en 50 procent meer elektriciteit gebruiken. De versnelling van de energietransitie zorgt er dan ook voor dat we hiermee te maken krijgen. Tegelijkertijd betekent dit dat de ruimte op het net beperkt is, ook al wordt er flink geïnvesteerd.” Zo werd recentelijk duidelijk dat TenneT €111 miljard in de uitbreidingen van het net pompt. Hans vervolgt: “Er staan 9.400 bedrijven in de wacht om een nieuwe of zwaardere aansluitingen te krijgen. De verwachting is dat dit getal groter wordt.”

Hiervoor zijn redenen te over: zo zorgt de vernieuwde Europese richtlijn voor energieprestaties van gebouwen EPBD IV ervoor dat emissies en energieverbruik verder verlaagd worden. De rapportageverplichting CSRD geldt nu voor bedrijven met een bepaalde omvang, maar wordt jaarlijks strikter, geldend voor meer en meer bedrijven. “Daarnaast moeten we ons beseffen dat bedrijven die met de rapportageverplichting aan de slag zijn, niet alleen over scope 1 en 2-emissies transparant communiceren, maar ook over scope 3. Dat betekent dat leveranciers van deze grotere bedrijven prikkels krijgen om CO₂-uitstoot verder te verminderen. Die beweging is niet te stoppen.”

Kracht van innovatie

Daarom is de zoektocht naar oplossingen om nú te verduurzamen, binnen de kaders van netcongestie, in volle gang. “Verduurzaming kan nu niet”, dat zijn woorden die Hans niet wil horen. “Onzin. Ten eerste konden we netcongestie al jarenlang zien aankomen. Daarnaast zijn er anno 2024 al meer dan genoeg mogelijkheden met bewezen technologie en innovatie.” Dat bewijst hij door de praktijk te illustreren, aan de hand van casussen die al tot wasdom kwamen: “We zetten energie-efficiëntie centraal, door bestaande technologieën te implementeren. Zoals slimme sturing van energie in microgrids en smart grids.” Hij illustreert de kansen van eerstgenoemde oplossing, de microgrid: een combinatie van lokale energieproductie, opslag en energiegebruikers: 

“Door deze verschillende energiebronnen aan elkaar te koppelen richting een centraal systeem die vervolgens gekoppeld is aan het elektriciteitsnet, zijn er verschillende voordelen te verbinden aan deze oplossing.” Denk aan een grotere betrouwbaarheid op locatie en flexibiliteit om hernieuwbare opwekking te combineren met slimme energiebronnen. Daarnaast zien we dat het in verschillende situaties mogelijk is  om efficiënter met energie om te gaan waardoor het mogelijk wordt om elektrisch vermogen uit te breiden zonder daarvoor een zwaardere aansluiting te krijgen. Dit is een onvervalste kans om de energietransitie door te voeren, mits je het volgens Hans op de juiste manier organiseert: “In een microgrid zien we een groep van energiegebruikers en -opwekkers, die vraag en afname van energie afstemmen. Het microgrid systeem stuurt dat aan, in verschillende vormen. Bij grid connected [netgekoppeld, red.] worden zonnepanelen, EV-laadpalen en batterijen toegepast. Hierbij wordt de energieopwekking en het gebruik van energie lokaal georganiseerd. Daarnaast zijn er grids die zelfvoorzienend zijn en losgekoppeld zijn van het elektriciteitsnet, in island mode.”

Optimale aansturing energie

The proof is in the pudding, dus vragen we naar een recente casus. Hans belicht hiervoor Schiphol, waar gekozen werd voor een betrouwbaar en efficiënt energiebeheersysteem, dat functies biedt voor toezicht, analyse, sturing en planning: “De praktijk is dat vliegtuigen die stilstaan, alsnog kerosine verbruiken. Ze gebruiken een hulpmotor of dieselaggregaat om elektriciteit te genereren. De dieselvariantvervanger is een Electrical Ground Power Unit, kortweg E-GPU, waarvan er zeven zijn. Een laadstation zorgt ervoor dat die GPU’s opgeladen worden, in een Microgrid." Zonder te veel in technische details te duiken geeft Hans aan welke software hiervoor nodig is: “Een slimme energiemeter met microgrid controller en cloud software. Daarnaast is er een power management systeem en energy management noodzakelijk. Het power management systeem zorgt dat het microgrid aangestuurd wordt en het energie management systeem zorgt voor een optimaal gebruik van energie, door op te wekken en aan te bieden op precies het juiste moment. Door de combinatie van een Microgrid systeem en energieopslag is het voor Schiphol mogelijk om de E-GPU’s binnen de bestaande limitaties van het elektrische distributiesysteem op te laden.”

Wortel en stok

Dat de versnelling naar een duurzaam gebouwde omgeving gaat komen, is duidelijk. Of het nu de wortel of de stok betreft, de beweging is in gang gezet. Tegelijkertijd is er werk aan de winkel, zo bleek uit een onderzoek van IPSOS in opdracht van Schneider Electric: 82 procent van ondervraagde bedrijven gaf destijds aan dat ze nog niet aan de richtlijnen van de CSRD voldoen. Tegelijkertijd worden elektrificatie en digitalisering (77 en 78 procent) gezien als effectieve middelen voor decarbonisatie en verhoging van energie-efficiëntie. “Ook zijn bedrijven op zoek naar een gelijk speelveld. Dat komt er, onder andere door de invoering van de EPDB IV, uit Europa. Duidelijk wordt wie de grote vervuilers zijn. En de bedrijven die geen goed werkgeverschap leveren, worden uitgesloten van opdrachten.”

Duurzame energievoorziening van de toekomst

Volgens Hans is het dan ook kiezen of delen: “Wil je meehobbelen met de meute of ben jij de partij die op kop loopt en die volgers creëert? Om kansen voor verduurzaming goed in beeld te hebben, is kennisdeling onontbeerlijk. Daar dragen we aan bij, door op dinsdag 26 november om 11 uur een webinar ‘Van netcongestie naar energiezekerheid’ te organiseren in samenwerking met mijn collega’s Thijs en Suzanne. Hierin ontdek je hoe je samen kunt werken aan een duurzame en betrouwbare energievoorziening van de toekomst, aan de hand van inzichten van diverse experts.” Je schrijft je op deze pagina direct in voor het webinar en krijgt via deze pagina al meer inspiratie over dit prangende onderwerp.  

Tekst: Marvin van Kempen