Als we in 2030 al 55% minder CO₂ willen uitstoten, dan moeten we ons niet alleen buigen over een warme jas en het duurzaam opwekken van energie. Weten we wel hoe we energie effectief inzetten en monitoren we ons verbruik? Dat er nog een wereld valt te winnen, bleek uit een webinar van ABB: “Een energiemanagementsysteem kan in ieder gebouw worden geïntegreerd.”

Tekst: Marvin van Kempen, Beeld: ABB

Expert Jan van de Maat, Product Specialist Energy Management bij ABB, trapte af om de urgentie voor verduurzaming te benoemen. “We staan aan de vooravond van grote veranderingen in ons energiesysteem. We zeggen vaarwel tegen fossiele brandstoffen en gaan onze gebouwen en gebieden voeden met duurzame energie.” Volgens hem ontbreekt er nog een belangrijke schakel om de energievoorziening blijvend toekomstbestendig te maken: “Meten en monitoren is niet nieuw, maar wordt nog lang niet altijd toegepast, terwijl de kansen duidelijk zijn. Zo zien we nog genoeg voorbeelden van panden waar energiekosten hoger uitvallen dan nodig, bijvoorbeeld als er licht brandt terwijl iedereen al naar huis is of als er onnodig installaties draaien.”

Energieflexibiliteit: nieuwbouw én renovatie

Genoeg mogelijkheden om actie te ondernemen, om ervoor te zorgen dat de doelen van het Klimaatakkoord worden behaald. Daar speelt scherpere wet- en regelgeving ook op in, weet Van de Maat. “Er wordt veel gevraagd van alle ketenpartners in de bouw- en vastgoedsector. Zo is sinds 1 januari 2021 de BENG-regelgeving ingegaan, dat een meer integrale visie op verduurzaming beloont. Dat betekent ook dat we betere isolatie moeten aanbrengen en ervoor moeten zorgen dat er voldoende duurzame energie wordt opgewekt en optimaal wordt ingezet.” Laatstgenoemde gebeurt nog lang niet altijd. “Daarom hebben we een tool volgens ISO 50001, die aangeeft welke acties rondom verduurzaming je kunt nemen. Door middel van een Energy Analyser meet je energiestromen met sensoren en breng je informatie samen, om het eventueel naar de cloud te brengen. Dat is de flexibiliteit die we kunnen bieden.”

Ed van Minnen: "Opwek, opslag en consumptie zijn belangrijke onderdelen."

Die wendbaarheid is niet alleen in te passen in nieuwbouw. Ook in bestaande situaties is er veel mogelijk. “Een energiemonitoringsysteem is in vrijwel ieder gebouw te integreren”, aldus Van de Maat. “Met het ABB Ability-platform verbind je de systemen en integreer je ze, zodat je in één oogopslag alle informatie ziet. Aan de hand van die informatie kun je bijsturen en voor een optimale energiehuishouding zorgen.” Zijn collega Ed van Minnen, Product Marketing Specialist ABB Ability, vertelde vervolgens over een trend die een belangrijk onderdeel vormt van een toekomstbestendig gebouw en gebied: de microgrid, een miniversie van een stroomnet. “Dit is een groep energieopwekkers of -verbruikers die in combinatie met het energienet kunnen werken. Voordelen zijn dat je productie en consumptie op hetzelfde laagspanningsniveau hebt, maar ook een stukje flexibliteit en zichtbaarheid. Daarnaast vergroot het de autonomie van het lokale energieverbruik.” Volgens Van Minnen heeft de energievoorziening van de toekomst verschillende kernwaarden. “Opwek, opslag en consumptie zijn belangrijke onderdelen. De efficiënte opwek door zon en wind, de opslag in accu’s en slimme en snelle EV-laadinfrastructuur. Daarnaast gaan we energieuitwisseling in de eerder genoemde microgrids met slimme energienetwerken. Daarbovenop heb je artificiële intelligentie (AI) die voorspellingen kan doen aan de hand van interne en externe factoren en actie kan ondernemen op deze informatie.”

Het Smart Office Verweij in Nieuwegein

Gezond NoM-kantoor

Hoe ziet de winst van het goed managen en monitoren van energiestromen er dan uit? Het paradepaardje Smart Office Verweij in Nieuwegein illustreert de winst van het goed managen en monitoren van energiestromen. Verweij realiseerde een nieuw Nul op de Meter (NoM) kantoor vol met slimme technologie en een gezonde werkomgeving, waar informatiestromen en -systemen aan elkaar zijn gekoppeld. Alle systemen kunnen met elkaar communiceren. Zo wordt energie efficiënt benut om zoveel mogelijk CO₂-reductie te realiseren.

In het kantoor verzamelen sensoren data en voorzien het systeem van energie. Door het koppelen van de energiesystemen met ABB Ability, wordt load balancing en peak shaving toegepast.  Door het platform kan Verweij vooruitkijken, rapporten opstellen en energiebesparingsvoorstellen doen. Naast de inzet op energiemanagement en -monitoring ging er bijzondere aandacht uit naar het gezonde binnenklimaat van het kantoor. Zo verandert de verlichting boven de werkplekken van kleur naar gelang de dag vordert en de zon op een andere plek staat. Een klimaatinstallatie gestuurd op CO₂ zorgt ervoor dat er voldoende frisse lucht is, er is veel ruimte voor daglichttoetreding en er is aandacht voor groen in het pand.

Bij wie ligt de bal?

Na het praktijkvoorbeeld was het tijd om kennis te delen tijdens een rondetafelgesprek, met experts Hans Nas en Ed van Minnen van ABB en Ed van Hal van adviesbureau LIKEenergy. Eerst bogen de verduurzamers zich over de stelling: ‘Bij wie ligt de bal om te verduurzamen?’. Van Hal: “In eerste instantie is het waarschijnlijk de manager of directielid van een bedrijf die intrinsiek gemotiveerd is en stappen wil zetten in verduurzaming. Deze partij gaat vervolgens informatie inwinnen om tot versnelling te komen. Adviseurs willen graag inspireren over de mogelijkheden en system integrator hebben vanuit hun unieke positie de mogelijkheid om het gesprek op gang te brengen.” Het publiek vindt vooral dat iedereen in de keten verantwoordelijk is. “Blij met die uitkomst”, geeft Nas aan, “want het geeft aan dat het een uitdaging is voor ons allemaal, die we graag oppakken.”

Vervolgens waren de ogen gericht op de terugverdientijd, dat de dood in de pot kan betekenen voor verduurzaming. “Terugverdientijd zou in mindere mate relevant moeten zijn”, vindt Van Minnen. “Het gaat om de verduurzaming en de toekomst van je omgeving, dus je moet daarvoor verantwoordelijkheid nemen. Daarnaast zorgt wetgeving voor stimulans én verplichting. Bedrijven zijn verplicht om energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van 5 jaar of minder uit te voeren.” Dat onderstreept Nas: “De verduurzaming en versnelling gaat bedrijven veel brengen. De voordelen moeten inzichtelijk worden en de markt moet kennisdelen over de mogelijkheden.” Volgens Van Minnen gaat de energietransitie min of meer automatisch: “Ik zie de transitie organisch vormkrijgen. Zo ondervinden bedrijven dat ze op specifieke momenten, bij de opwekking van duurzame energie, een overschot hebben. Wat gaan ze daarmee doen? Over die, soms complexe, uitdagingen, gaan we gezamenlijk nadenken en mee aan de slag.”

Kleine stappen zetten

Vormt de complexiteit van de opgave een beer op de weg? Van Hal ziet de hobbels wel, maar evengoed een kans: “Begin klein. Je hoeft niet meteen een grote investering te doen. Start met een kleine stap en kijk wat er gebeurt. Energiemanagement en -monitoring kan heel toegankelijk zijn en hoeft je echt niet meer tijd of geld te kosten. Het is juist interessant om de mogelijkheden te bekijken en je quick wins in te vullen. Daarna komt het enthousiasme om meer te doen.”

Heb je het webinar gemist en proeft dit verslag naar meer? Kijk dan het webinar hier terug. Meer informatie over de ABB Ability Energy and Asset Manager vind je hier.