In deze serie - ism. met Agentschap NL - komen wekelijks koplopers op het gebied van duurzaamheid aan het woord. In deze derde aflevering Tom Bosschaert van Except integrated Sustainability. Bosschaert: "Duurzaamheid gaat niet om slopen, maar om bouwen met wat je hebt, ook sociaal en ecologisch."

Met de geest van een ingenieur, de ogen van een kunstenaar, een grondige kennis van duurzaamheid, en inmiddels ruim vijftien jaar ervaring, creëert Tom Bosschaert innovatieve oplossingen voor de gebouwde omgeving.

Systeem
Bijzonder is dat Bosschaert een sterke nadruk legt op integrale innovatie binnen duurzame ontwikkeling op systeem-niveau.

Bosschaert: "Vaak worden de lasten van het ene aspect naar het andere verschoven. We zien dan dat een project wordt geoptimaliseerd op het gebied van 'planet', maar dat 'profit' niet overhoudt. Of dat een goede 'planet'-maatregel slecht is voor 'people', zoals sommige energiezuinige maar slecht geïntegreerde en daardoor ziekmakende ventilatiesystemen in woningen," aldus Bosschaert.

Schiebroek-Zuid
Met een respectabel aantal internationale projecten op zak, kreeg hij onlangs ook dichter bij huis de mogelijkheid zijn concept in praktijk te brengen. Woningcorporatie Vestia vroeg hem de Rotterdamse wijk Schiebroek-Zuid te converteren in een sociaal-economisch en concreet duurzaam woongebied.

Het werd het eerste project in een naoorlogse wijk met sociale woningbouw waarbij sociaal-economische programma's met bewezen technologieën werden verbonden tot een gesloten stedelijk metabolisme. Energie en water worden lokaal opgewekt en de meeste afvalstromen worden ter plaatse verwerkt.

Stadslandbouw is de 'biologische motor' die het gebied op veel onderdelen in beweging zet, zoals energie- en voedselvoorziening, onderwijs, recreatie, welzijn en lokale economische activiteiten.

Hervisioneren
Bosschaert: "Het is een wereldprimeur als het gaat om het hervisioneren van bestaande woningbouw. Het gaat niet om slopen, het is bouwen met wat je hebt. Ook al is die voorraad niet de meest ideale."

De visie van Except voorziet in veel meer aspecten van de behoeftes van het dagelijks leven dan een normaal duurzaam plan heeft, vertelt Bosschaert. "Het kijkt naar de samenleving in zijn geheel, niet alleen stukjes daarvan. Dus ook het geluk en welzijn van alle bewoners."

Symbiosis in Design
Om werkelijk duurzame oplossingen te ontwikkelen, werkt Bosschaert met een door zijn consultancybureau Except ontworpen concept genaamd 'Symbiosis in Design' (SiD). SiD biedt een praktische werkwijze om met verschillende experts samen te werken, deelgebieden gelijktijdig te optimaliseren en slimme nieuwe oplossingen te ontwikkelen.

Bosschaert ziet duurzaamheid als een dynamisch systeem en heeft dit dan ook volledig geïntegreerd in de werkwijze van zijn bureau. Except is een onderzoeks-, advies- en ontwerpbureau dat per project bepaalt welke disciplines nodig zijn en deze samenvoegt.

Wereldwijd beschikken ze over o.a. (stads) ecologen, architecten, ketenanalisten, communicatiespecialisten, procesontwikkelaars en ingenieurs. De ontwikkelde kennis is openbaar voor iedereen.

Meerwaarde
Bosschaert: "Omdat het sociale woningbouw betreft, is het niet per se zo dat de bewoners er enthousiast voor zijn. Daarom moet het plan op ieder mogelijk gebied een meerwaarde bieden voor de leefomgeving."

Het plan voorziet dus ook in werkgelegenheid en sociale en educatieve programma's. Bosschaert: "Het is niet een ratatouille van een stapeling van programma's, maar het is een echt systeem dat werkt als een ecosysteem."

Zelfvoorzienend
Er zijn berekeningen gemaakt om aan te tonen dat Schiebroek-Zuid zelfvoorzienend kan worden wat betreft haar fysieke behoeftes, ook grotendeels in voedselvoorziening. Door een combinatie van biogas CHP, vergassingstechnologie, zonne-energie en warmteopslag uit de kassen op de daken, kan het gebied alle benodigde elektriciteit en warmte leveren.

De biogasfaciliteiten verwerken plaatselijke organische restproducten; de kassen en zonnepanelen dienen voor de opvang van regenwater. Bouwen met Groen en Glas systemen helpen om de woningen, scholen en zorgprogramma's kosteneffectief mooi, gezond en energieneutraal te maken.

"Er zit een businesscase achter. Het is niet afhankelijk van enorme hoeveelheden subsidies. We bieden een realistische oplossing die ook in een laagconjunctuur van de economie kan werken," aldus Bosschaert.

"Er zijn wereldwijd zeer veel sociale woningbouwgebieden met gelijksoortige typologieën. Ik hoop dat dit werk zal dienen als een voorbeeld voor duizenden vergelijkbare wijken."

Tekst: Jolein Schorel

Broninformatie
Interviews door Gerard Vos (Duurzaam Gebouwd) en Froukje Jongsma (Lokaal), en van de website van Except - Integrated Sustainability.

Meer info: Except Integrated Sustainability
Meer info: Agentschap NL Voorbeeldprojecten Energie & Gebouwde Omgeving