Waar halen we onze elektriciteit vandaan in 2050?

timer5 min
Waar halen we onze elektriciteit vandaan in 2050?

Het is 2050. Hoe ziet de energievoorziening binnen de gebouwde omgeving er dan uit? In ieder geval zonder verbranding van kolen, stookolie of aardgas. Maar waar halen we al die elektriciteit vandaan? Een persoonlijke visie van Jan-Maarten Elias (Energy Bridge).

Oververhitting in bestaande gebouwen

In 2050 heeft de grootste verbouwing van Nederland plaatsgevonden. Binnen dertig jaar is er ongelofelijk veel gedaan. Zo zijn er dankzij flinke ontwikkelsubsidies industriële pakketten ontstaan om gebouwen en woningen te isoleren. Deze verplichte isolerende maatregelen hebben effect gehad op het beperken van de energievraag, de rest wordt ingevuld met duurzame energie. Daarnaast is er ook voor bestaande gebouwen wetgeving gekomen rondom de maximale temperatuuroverschrijding. Met de hogere temperaturen en de extra isolatie is het zonder koeling alleen in de winter behaaglijk. In alle andere seizoenen komt er intussen overal oververhitting voor.

Versnipperd politiek landschap

Zo’n honderd jaar geleden werd vanuit politiek Den Haag collectief een traject opgezet om alle woningen op aardgas aan te sluiten om zo het ongezonde stoken op kolen en stookolie te elimineren. Met het versnipperde politieke landschap vanaf 2000 bleek het onmogelijk om voor de energietransitie langetermijnkeuzes te maken. De politiek bleef steken in het verhogen van de belastingen op fossiele brandstoffen, het verlagen van belastingen op duurzame energie en het verstrekken van subsidies om innovaties te laten ontstaan. Het marktmechanisme zorgde ervoor dat deze nieuwe innovaties snel werden geaccepteerd voor energiebesparing, duurzame opwekking en energieopslag. Samen met de hogere prijs voor fossiele brandstof en de CO2-tax kwam de terugverdientijd voor verduurzamingsmaatregelen snel onder de tien jaar.

Kernenergie haalt het toch niet

Als gevolg van het uitstellen van impopulaire maatregelen door de politiek, om sneller duurzame energie op te wekken en CO2-reductie te realiseren, liep Nederland vanaf 2015 continu achter op de Europese doelstellingen. Zelfs met verloren rechtszaken, zoals aangespannen door Urgenda, bleek Nederland niet in staat de doelstellingen te halen. Door de boetes die werden opgelegd door de rechtsstaat en door de EU, ontstond er een steeds sterkere anti-EU-houding. En vanwege de steeds snellere elektrificatie van het totale energiesysteem werd Nederland erg afhankelijk van andere landen. Zo tapte Nederland steeds meer elektra af van Frankrijk (kernenergie), Duitsland (zonne- en windenergie) en de Scandinavische landen (windenergie en waterkracht).

Om niet afhankelijk te zijn van andere landen besloot Nederland in 2025 te starten met het bouwen van een extra kerncentrale in Zeeland, ondanks waarschuwingen vanuit de wetenschap niet die kant op te gaan. Reeds in 2030 werd het besluit voor deze extra kerncentrale teruggedraaid. Met als oorzaken de snelheid van innovaties, in zowel het opwekken als het opslaan van duurzame elektriciteit, en de zekerheid dat met de bestaande aardgasvoorraad uit de Noordzee tot 2050 de basisvraag voor elektriciteit met gascentrales kon worden gedekt op het moment van Dunkelflaute. Als alternatief is Den Haag volop gaan inzetten op de verdere elektraopslag en het verlagen van bestaande aansluitcapaciteiten. Ook zijn er middelen vrijgemaakt om het elektriciteitsnet geschikt te maken voor de toekomst: een dynamisch elektriciteitsnet.

Dynamisch elektriciteitsnet

In de periode tot 2040 hebben de netbeheerders een indrukwekkende prestatie geleverd door het volledige elektriciteitsnet te verzwaren en geschikt te maken voor een dynamisch netwerk, zodat overal elektriciteit kan worden geüpload en gedownload. Het internetmodel was de basis van dit nieuwe netwerk. Hierdoor is het voor iedereen mogelijk om lokaal energie op te wekken, op te slaan, te gebruiken en het surplus aan derden te leveren. Zo kunnen burgers onderling elektriciteit uitwisselen, van EAN-code tot EAN-code, en onderling de prijs bepalen.

Waar halen we onze elektriciteit vandaan in 2050?Aardgas als transitiebrandstof

De grootste CO2-uitstoot voor de gebouwde omgeving kwam in 2021 uit het verwarmen van gebouwen. Naast het steeds slimmer isoleren, gingen de meeste innovaties uit van het gebruik van elektriciteit om geen olie, gas of kolen meer te gebruiken voor het verwarmen van bestaande gebouwen. Tussen 2020 en 2035 werd aardgas nog als transitiebrandstof gebruikt voor zowel verwarming van gebouwen (via gasketels voor warmte) als voor elektriciteit (voor de leveringszekerheid opgewekt door gascentrales). Daarna werd elk verwarmingssysteem voor bestaande gebouwen 100% all-electric of kreeg het een aansluiting op een midden of laag temperatuur warmtenet. De elektrisch aangedreven apparaten in huis en in gebouwen werden op elkaar afgestemd via regelgeving en door slimme software van netbeheerders, zodat de aansluitcapaciteit met gemiddeld 30% kon worden verlaagd.

Elektriciteit voor gebouwen en mobiliteit - waterstof voor industrie en transport

In 2050 heeft zo’n 80% van alle gebouwen alleen een elektra-aansluiting en 20% een aansluiting op een midden of laag temperatuur warmtenet met één warmtepomp per woning of gebouw. Warm tapwater wordt alleen per woning gemaakt met een warmtepomp. De meeste hoog temperatuur warmtenetten zijn de afgelopen jaren getransformeerd naar midden en laag temperatuur. Ook onze mobiliteit is volledig geëlektrificeerd. Omdat er steeds meer elektra werd gevraagd voor allerlei toepassingen, is de productie van waterstof alleen ingezet voor de industrie en zwaar transport.

Energielabel op basis van werkelijk verbruik

Om het elektraverbruik te reduceren, hebben gebouwen anno 2050 een energielabel op basis van het totale verbruik van een gebouw, gemeten op de hoofdmeters. Het oude energielabel uit 2021 was alleen gebaseerd op het gebouwgebonden gebruik. Het nieuwe energielabel heeft ertoe geleid dat veel gebouweigenaren energie slurpende apparaten gingen vervangen door zeer zuinige innovatieve oplossingen.

Koeling noodzakelijk in alle woningen en gebouwen

Met de steeds hogere zomertemperaturen is de wettelijk vereiste maximale temperatuuroverschrijding ook voor de bestaande bouw een verplichting geworden. Daarmee heeft elke eigenaar ook de verplichting om koeling aan te bieden. Deze koeling komt uit ondergrondse buffers en bodemopslag, waar tijdens de winter koude is opgevangen en opgeslagen, uit oppervlaktewater of via een warmtepomp die zowel verwarming in de winter als koeling in de zomer levert.

100% duurzame elektriciteit

Wat in 2021 een onmogelijke opgave leek - in 2050: 95% CO2-neutraal – werd uiteindelijk wel gehaald. De crux zat in de elektrificatie en de mogelijkheid om (eigen) aardgas nog als transitiemiddel te gebruiken op momenten dat het moest. Innovaties hebben uiteindelijk geleid tot een versnelling van de verduurzaming.
Bill Gates had het in 1992 al aangegeven: “We overschatten altijd de innovatieve ontwikkelingen die binnen twee jaar zullen optreden en onderschatten de ontwikkelingen in de komende tien jaar”. En dat geldt zeker voor de energietransitie.

Tekst: Jan-Maarten Elias (foto boven)

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c40 c225 c243
Met nieuw fonds Adrif oude huurwoningen verduurzamen

Met nieuw fonds Adrif oude huurwoningen verduurzamen

In Nederland staan zo’n 850.000 huurwoningen met energielabel D of lager, die een flinke verduurzamingsslag nodig hebben. Met het nieuwe impactfonds ‘Achmea ...

Lees verder

c21 c225 c243
“Deze aanscherping brengt ons dichterbij installateursbehoeften”

“Deze aanscherping brengt ons dichterbij ...

“Elk project een koud kunstje”. Dat is de pay-off van de opgefriste merkidentiteit van een groothandel op het gebied van koude- en klimaattechniek en ...

Lees verder

c21 c225 c243
Zo versnellen installatiebedrijven in de energietransitie

Zo versnellen installatiebedrijven in de energietransitie

“De energietransitie is niet te stoppen, zelfs al zijn de omstandigheden uitdagend”, laat Martha van den Hengel, Mensen Maken de Transitie, weten. “Ondanks ...

Lees verder

c21 c26 c40 c243 c277
Vitale toekomst Mariahoeve onder de loep

Vitale toekomst Mariahoeve onder de loep

Samen met bewoners, corporaties en wijkorganisaties heeft de gemeente Den Haag de afgelopen periode gesproken over de toekomst van Mariahoeve. De kansen, ideeën ...

Lees verder

c21 c225 c243
De toekomst van energielabels en verduurzaming

De toekomst van energielabels en verduurzaming

De impact van de EPBD IV, subsidies op verduurzamingsmaatregelen en toekomstige verplichtingen kwamen voorbij tijdens het event ‘Het Energielabel van de Toekomst’. ...

Lees verder

c21 c225 c243
Inzet voor kennisontwikkeling en duurzaamheid

Inzet voor kennisontwikkeling en duurzaamheid

Kennisdeling en innovatie binnen de bouw- en vastgoedsector zijn van vitaal belang, om tot een gezondere en duurzamere gebouwde omgeving te komen. Met een verlenging ...

Lees verder

c21 c122 c225 c243
Adaptieve gevel: alternatief voor isolatiemaatregelen?

Adaptieve gevel: alternatief voor isolatiemaatregelen?

Een gevel die in de wintermaanden zonnewarmte absorbeert en in de zomer zonlicht buitenhoudt. Dat is de essentie van een gezamenlijk, twee jaar durend project van ...

Lees verder

c21 c162 c225 c243
Kostenefficiënt verwarmen met compacte installaties
mrt27

Kostenefficiënt verwarmen met compacte ...

Hoe combineer je efficiënte collectieve warmteoplossingen met individuele tapwaterregelingen in gestapelde bouw? Een seminar van STIEBEL ELTRON laat je in ...

Lees verder

c21 c140 c225 c243
Leveringsrisico’s kritieke grondstoffen onder de loep

Leveringsrisico’s kritieke grondstoffen ...

De leveringszekerheid voor onze industrie van kritieke grondstoffen en (half)producten is essentieel voor economie en welvaart. Maar een compleet overzicht van ...

Lees verder

c21 c225 c243 c265 c301
Samen elektrificeren met concrete praktijkoplossingen

Samen elektrificeren met concrete praktijkoplossingen

Op dinsdag 18 en woensdag 19 maart vindt het tweejaarlijkse ABB Update Event plaats in het NBC Congrescentrum in Nieuwegein. Thema dit jaar is: Samen elektrificeren. ...

Lees verder

c21 c184 c225 c243 c265
Flevoland koploper in warmtepompen

Flevoland koploper in warmtepompen

Flevoland staat aan de top in de energietransitie met 7,4% van de woningen verwarmd door warmtepompen, volledig zonder gas. Dit percentage ligt 72% boven het landelijk ...

Lees verder

c21 c40 c225 c243 c301
Rapport netcongestie laat oplossingen zien

Rapport netcongestie laat oplossingen zien

Wat is netcongestie precies? Het rapport ‘Voor wat, hoort wat’ van ABN AMRO staat stil bij de belangrijkste veroorzakers van netcongestie, veranderingen ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up