De markt én gemeenten bieden nieuwe mogelijkheden om ook monumentale panden te verduurzamen. Zo zijn er steeds vaker uitwegen om elektriciteit op te wekken met (oranje)rode zonnepanelen op het dak. In Amsterdam en Harlingen is daarmee recent geëxperimenteerd.

Door een verruiming van de welstandsregels is het sinds 2021 minder lastig om zonnepanelen aan te leggen binnen het beschermd stadsgezicht van Harlingen. In het pittoreske Friese stadje geldt nu de regel dat op de gebouwen die na 1945 zijn gebouwd de panelen vanaf de straat zichtbaar mogen zijn. Maar realisatie, zo schreef de Leeuwarder Courant,  kan niet eerder plaatsvinden dan na goedkeuring van de welstandscommissie.

Vanaf eind november 2022 worden op 150 huurwoningen in de Harlinger binnenstad oranjerode zonnepanelen aangelegd. Dit betreft een initiatief van woningbouwvereniging De Bouwvereniging (foto boven). Erik de Groot, wethouder erfgoed in Harlingen zegt over het project: “Sinds de huidige energiecrisis is de aanvraag voor zonnepanelen enorm gestegen. We zijn blij dat we tijdig de regels hebben verruimd, zodat we nu goed kunnen inspelen op de actualiteit. Dit project is een mooi voorbeeld dat het plaatsen van zonnepanelen goed in balans kan zijn met behoud en omgang van ons cultureel gemeentelijk erfgoed.”

Op basis van de nieuwe voorwaarden krijgen enkele woningen in Harlingen, vanwege het aanzicht, geen vergunning voor de zonnepanelen. De verwachting is dat installateur Mensonides eind maart 2023 klaar is met het plaatsen van de panelen. Het bedrijf legde eerder al rode zonnepanelen op het dak van een groepsaccommodatie op Ameland (foto onder).

Proef in Amsterdam

Als je in een beschermd stadsgezicht woont, mag je aan de straatkant weinig tot niets aan de buitenkant veranderen. Judith de Lange (Amsterdam-Noord) stelde haar dak beschikbaar voor een proef om te beoordelen of zonnepanelen aan de straatkant in een beschermd stadsgezicht wel mogelijk zijn. En zo ja, aan welke regels moeten ze voldoen?

De Lange: “De voorkant van ons huis ligt op het zuiden. Perfect om daar zonnepanelen te plaatsen. Toen we hiernaar informeerden, wisten we dat het  ingewikkeld zou zijn, omdat we in een beschermd stadsgezicht wonen. We kregen dan ook ‘nee’ te horen, maar we konden wél meedoen met een proef.”

De onafhankelijke welstandscommissie en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed bogen zich over de kwestie: tasten zonnepanelen op het dak aan de straatkant van het beschermd stadsgezicht aan? Na advies van beide organisaties zijn er nu meer mogelijkheden, maar dan alleen als voorlopige proef in Amsterdam-Noord.

De voorwaarden voor een vergunning: de zonnepanelen moeten zo min mogelijk opvallen. Zo moet de kleur van de panelen passen bij de kleur van het dak. Ook de vorm van het vlak is aan regels gebonden. In beschermde stadsgezichten in Amsterdam mag je zonder vergunning wel zonnepanelen op de achterkant van het dak, dus niet de straatkant, plaatsen.

Energierekening 30 procent omlaag

“Het is fijn om in een beschermd stadsgezicht te wonen. Dan weet je dat het er zo uit blijft zien. Dus ik snap heel goed dat we het zo goed mogelijk moeten behouden, maar aan de andere kant moeten we ook met z’n allen de energietransitie maken. Dit lijkt me een goede oplossing”, vertelt De Lange (foto onder; Gemeente Amsterdam).

“Met onze acht rode panelen besparen we nu ongeveer 30 procent op onze energierekening. We zouden de investering over zeven jaar terugverdienen. Dat is nu zelfs korter, onder meer door de huidige energieprijzen. Mijn vriend kijkt elke dag op de app om te zien wat de panelen hebben opgeleverd. Ook zijn er al mensen uit de buurt komen kijken. Zij willen dit ook.”

Amsterdam is een eerste gezamenlijke inkoopactie voor zonnepanelen gestart voor huiseigenaren in het Rijksbeschermd stadsgezicht in Noord. Dat scheelt in de kosten. Als de proef in Noord slaagt, wordt het plaatsen van gekleurde zonnepanelen ook mogelijk in de andere stadsdelen (waarschijnlijk vanaf eind 2023).

Meer informatie over de mogelijkheden in Amsterdam ontdek je via duurzaamerfgoed@amsterdam.nl.

Bronnen:
De Bouwvereniging
Leeuwarder Courant
Gemeente Amsterdam