Voor het eerst ooit - claimt Alliander - stroomt er sinds donderdag 1 december waterstof door de leidingen van een gasnetwerk dat al langer in de grond aanwezig was. In de Gelderse gemeente Lochem betreft het een pilot om te bepalen of waterstof in monumentale panden de rol van verwarming kan vervullen.

De discussie is nog gaande of we zonder aardgas moeten streven naar een verwarming die volledig all-electric is. Op weg naar een fossielvrij 2050 zijn ook groengas en waterstofgas nog kandidaten, zeker ook om zo het gasnetwerk alsnog te kunnen gebruiken. Hoe dan ook: in 2050 is aardgas, zo staat het in het Klimaatakkoord, uit den boze in 7 miljoen woningen en 1 miljoen gebouwen. En wat moet je dan?

De keuze voor waterstof kan een optie zijn in oudere woningen, en met name monumentale panden, waar isoleren lastig is en elektrische warmtepompen onvoldoende soelaas bieden. Verder zijn er tal van plaatsen, waar de favoriete oplossing van veel beleidsmakers – een warmtenet – ook geen optie is door het ontbreken van warmtebronnen. Dat waterstofgas getransporteerd kan worden door het al bestaande gasleidingennetwerk is daarbij een fijn voordeel (met enkele aanpassingen).

Woonwijken

Om waterstof als serieus alternatief voor het verwarmen te kunnen testen, startte Alliander in Lochem een pilot, waarvoor ook al specifieke monteurs zijn opgeleid. Daan Schut CTO van Alliander stelt: “In de toekomst gaat waterstof een rol spelen voor kleinere productiebedrijven en zelfs voor woonwijken. Hier bereiden we ons op voor. Want op dit moment is er weinig ervaring met het gebruik van waterstof voor het verwarmen van bestaande en bewoonde woningen. Het bijzondere aan deze pilot in Lochem is dan ook dat we daarvoor als eerste netbeheerder ons bestaande gasnet inzetten. De praktijkervaring die we hier opdoen, geeft ons handvatten om in de toekomst de maatschappelijke kosten voor een duurzame energie-infrastructuur zo laag mogelijk te houden.”

Invoedinstallatie in Lochem (foto Jack Tillmanns).

Eerder heeft het bedrijf Westfalen Gassen al de ‘invoedinstallatie’ in Lochem aangelegd, zodat het waterstof het bestaande gasnet in kan stromen. De installatie regelt ook de waterstofdruk en er wordt een geurstof aan toegevoegd, omdat je waterstof anders helemaal niet ruikt. De woningen zijn wel eerst goed geïsoleerd. Vervolgens zijn de bestaande cv-ketels vervangen door de (wereldwijd) eerste, gecertificeerde, 100% waterstofketels van Remeha. In de straat zijn extra gasleidingen aangelegd om de woningen die niet meedoen aan de pilot te kunnen blijven voorzien van aardgas.

Monteurs

Netbeheerder Liander (dochter van Alliander) verzorgt het onderhoud van het waterstofnet. Weliswaar lijken de werkzaamheden in eerste instantie veel op het normale werk van gasmonteurs, maar het vergt wel enkele extra handelingen. Daarom heeft een groep monteurs eerder dit jaar een specifiek op waterstof gerichte opleiding gevolgd. Dat gebeurde in een speciaal voor dit doel gebouwd waterstofhuis.

Ook om voldoende ervaring op te doen in eventuele koude winters, zal de pilot in Lochem drie jaar doorgaan. Ook andere netbeheerders die plannen hebben op dit gebied kunnen profiteren van deze ervaringen, die Alliander gaat delen. Er zijn verder plannen om de komende jaren samen met gemeenten en provincies regionale waterstofnetwerken te ontwerpen. Naar verwachting moet de toepassing van waterstof per gebied specifiek worden uitgewerkt om optimaal te profiteren van het huidige aardgasnetwerk.

Studie

De relatief beperkte mogelijkheden voor waterstof in de gebouwde omgeving, die Alliander hierboven benoemt, worden ook vermeld in een recente studie, waarover Wattsisduurzaam.nl berichtte: “In regio’s waar het uitbreiden van het elektriciteitsnet moeilijk of kostbaar is, kunnen hybride warmtepompen in combinatie met waterstofboilers een rol spelen in het beperken van de piekvraag naar elektriciteit. Ook kunnen warmtenetten gebruikmaken van de restwarmte van elektrolysers of van elektriciteitsproductie met waterstof.”
De studie concludeert dat waterstof zeker niet dé oplossing gaat vormen voor de verwarming van onze gebouwen. Thijs ten Brinck (Wattsiduurzaam.nl): “De keuze voor waterstofwarmte resulteert in ruwweg vier keer zoveel gebruik van grondstoffen en ruimte, en vrijwel zeker ook in hogere kosten als een keuze voor vooral warmtepompen.”

Alliander werkt in dit project samen met onder andere LochemEnergie, Remeha en Westfalen Gassen Nederland BV.

Bronnen: Remeha; Wattsiduurzaam.nl
Foto (boven): Marco Vellinga