Van probleemwijk naar duurzame, groene wijk

timer5 min
Van probleemwijk naar duurzame, groene wijk

In tien jaar tijd hebben de gemeente Cuijk en woningcorporatie Mooiland de wijk ‘De Valuwe’ nieuw leven ingeblazen. Van der Heijden bouw en ontwikkeling heeft gezorgd voor zo’n honderd nieuwe sociale huurwoningen, waaronder 41 BENG-woningen. “De BENG-eisen bieden meer zekerheid dat een woning minimaal energielabel A+ krijgt.”

In de jaren zestig gold ‘De Valuwe’ als eerste uitbreidingswijk van het Brabantse dorp Cuijk. Dertig jaar later kende deze wijk veel sociale problemen, waardoor de gemeente en woningcorporatie Mooiland besloten tot een herstructureringsplan. Ook de bewoners zelf dachten hierover mee, vanuit de wijkraad. “Het ging om een sociale en een fysieke aanpak van de wijk”, vertelt projectontwikkelaar Jeroen Fiselier van Mooiland.

BENG

“Van de 750 woningen die in ons bezit zijn, hebben we er 250 gesloopt. Daarvoor hebben we 210 nieuwbouwwoningen laten terugkomen. Door hierbij ook de stratenindeling aan te pakken, hebben we kunnen zorgen voor een ruimere opzet van de wijk met een andere structuur.” Deze fysieke wijkaanpassingen gingen van start in 2010, toen duurzaamheid nog geen rol speelde. “We hielden ons aan het Bouwbesluit”, vertelt Lennart Zwijsen, technisch adviseur bij Mooiland. Pas bij de vierde en laatste fase, waarvoor de planning in 2014 van start ging, werd de energetische verduurzaming erbij betrokken.

“In die tijd presenteerde het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de eerste plannen voor bijna energieneutrale gebouwen (BENG). In tegenstelling tot de EPC-normering bieden de BENG-eisen meer zekerheid dat de woning minimaal een energielabel A+ gaat krijgen. Dat vonden we een goed argument om met deze nieuwe systematiek aan te slag te gaan”, legt Zwijsen uit.

Van probleemwijk naar duurzame, groene wijk

Eerste BENG-woningen

Hierbij zocht Mooiland de samenwerking met Van der Heijden bouw en ontwikkeling uit het nabijgelegen dorp Schaijk. Op basis van een onderhandse aanbesteding had dit Brabantse bouwbedrijf al gezorgd voor 58 sociale huurwoningen in De Valuwe, fase drie van de wijkrevitalisatie. “Niet alleen was de vierde en laatste fase een spiegeling van fase drie”, legt Fiselier uit. “Ook hadden we in die laatstgenoemde fase prettig met Van der Heijden samengewerkt en werken we al meer dan vijftig jaar samen. Daarom vroegen we hen om bij te dragen aan de totstandkoming van de BENG-woningen.”

Van probleemwijk naar duurzame, groene wijk

Ook voor het bouwbedrijf betekende dit een experiment, geeft projectontwikkelaar Lauran van Poppel aan: “Op basis van de eerste gepresenteerde BENG-ideeën heeft onze vaste partner Archifit Total Enginering een voorspelling gedaan over waaraan de te realiseren woningen moesten voldoen. Hierbij is de trias energetica als basis genomen, wat heeft geresulteerd in strengere eisen voor de luchtdichtheid en de vloer-, gevel- en dakisolatie. De landelijke BENG-eisen zijn later bijgesteld (zie kader, red.), waardoor de woningen in De Valuwe over andere prestaties beschikken dan de richtlijn die vanaf 1 januari 2021 officieel geldt.”

Dit beaamt Zwijsen: “Met de nieuwe BENG-norm hoef je minder te isoleren, maar dit komt weer terug bij BENG 2. Als de schil minder isoleert, moet je juist meer doen qua energiezuinige installaties en opwekking.”
Daarbij wilde Van der Heijden voor woningen zorgen die de huurders gemak bieden. “Het zijn woningen geworden die van zichzelf al goed en eenvoudig in gebruik zijn”, vertelt Van Poppel. “Om dit te bereiken hebben we onder meer gekozen voor ruimte-onafhankelijke vloerverwarming, triple-beglazing, zonwering, een ventilatie-wtw-unit en een lucht/water-warmtepomp.”

Nutsvoorzieningen

Ook zijn de BENG-woningen allemaal gasloos, terwijl dat destijds nog niet verplicht was. Van Poppel vervolgt: “Terwijl Mooiland in fase drie voor de sloopwerkzaamheden, de straten en nutsvoorzieningen zorgde, hebben wij dat in fase vier gedaan in opdracht van Mooiland. Zelfs het leegstandsbeheer. In onze gesprekken over fase vier hebben we aangegeven dat wij het hele proces sneller kunnen uitvoeren dan de vier jaar, waarin fase drie is uitgevoerd. Dat is ook gelukt, met dank aan de goede samenwerking met Mooiland, de gemeente Cuijk en de nutsmaatschappijen.”

En ook dankzij Fairhomes, het prefabconcept van Van der Heijden. Van Poppel: “Dit is eenvoudig aan te passen aan de wensen van een opdrachtgever en verhoogt de kwaliteit. Het is een flexibel concept tussen ketenpartners, geen star fysiek concept. Qua plattegrond en architectuur is alles mogelijk. Met Fairhomes bouwen we huur- en koopwoningen in zestig dagen tijd per woning. De 41 sociale huurwoningen hebben we in zeven maanden gebouwd.” Die snelle uitvoering was een onverwachts mooie opsteker voor Mooiland, geeft Fiselier aan. “Daarnaast waren we positief verrast door de kennis die Archifit in huis heeft.”

Vanuit het stedenbouwkundig plan is ook een groot groen park in de wijk gerealiseerd. “De groenvoorzieningen waren te veel verspreid”, vervolgt Fiselier. “Daarom planden we een centraal park om aan te wonen, in te kunnen spelen en in het groen te kunnen wandelen. Zo kunnen de groenvoorzieningen ook een rol spelen op sociaal gebied en zorgen voor verbinding in De Valuwe.”

Sociale aanpak

Eenzelfde sociale functie is bedacht voor de multifunctionele accommodatie die in de voormalige Jozefkerk is gebouwd. Zwijsen vertelt: “Vanwege de teruggang in kerkbezoekers heeft de parochie besloten om dit kerkgebouw te verkopen. De gemeente heeft hierop direct gereageerd door dit gebouw te kopen en dit te herontwikkelen tot een duurzame multifunctionele accommodatie op een centraal punt in de wijk. Vanwege het monumentale karakter van dit gebouw, heeft de gemeente dit gebouw niet aan de buitenkant mogen aanpassen.”

Vanuit deze zogeheten MFA De Valuwe worden inmiddels diverse activiteiten georganiseerd: zo is er een ontmoetingsruimte voor de wijkbewoners, zijn er diverse vergaderzalen en kunnen er in de keuken cursussen en demonstraties worden verzorgd. Daarnaast zorgt een sociaal kernteam voor zorg en welzijn op het gebied van sociaal cultureel werk, maatschappelijk werk, ouderenadvies en wijkverpleegkunde.

Tekst: Tim van Dorsten, Beeld: Mooiland

Lees nu gratis het complete magazine Duurzaam Gebouwd #47

Zoek verder binnen deze onderwerpen

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c41 c225 c243
“Oplossingen voor verduurzamen binnen netcongestie zijn er al lang”

“Oplossingen voor verduurzamen binnen ...

Netcongestie: is dat een obstakel, of een kans? Dat laatste, als het aan Duurzaam Gebouwd ligt. We zoeken vooral naar oplossingen om de energietransitie nú ...

Lees verder

c21 c162 c225 c243
Bouwpoort: verhelderend perspectief op netcongestie
feb20

Bouwpoort: verhelderend perspectief op netcongestie

Netcongestie is een groeiend probleem in Nederland. Hoe zorgen we ervoor dat we in de maatschappelijke behoeften kunnen voorzien, zoals woningbouw en verduurzaming. ...

Lees verder

c21 c184 c225 c243
'Fundamenteel verkeerde keuzes in warmtetransitie'

'Fundamenteel verkeerde keuzes in warmtetransitie'

“Om netcongestie te voorkomen zien netbeheerders het warmtenet als beter alternatief voor de individuele warmtepomp. Warmtepompen zijn echter niet de veroorzakers ...

Lees verder

c21 c184 c225 c243
Mijlpalen van een decennium De Groene Grachten

Mijlpalen van een decennium De Groene Grachten

We ontmoeten Suze Gehem, winnares van de ABN AMRO Duurzame 50 - 2023, op een zonovergoten dag in het kennisinstituut KIT te Amsterdam. Hier, bij de standplaats ...

Lees verder

c21 c185 c225 c237 c243
Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we nu al hebben 

Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we ...

Ze is al bijna een decennium Duurzaam Gebouwd-expert, deelt kennis tijdens rondetafelgesprekken én is een veelgevraagd spreker voor het podium. Ook laat ...

Lees verder

c21 c225 c243 c265
Kijkje in de keuken bij verduurzaming industrie

Kijkje in de keuken bij verduurzaming industrie

Met de klimaatdoelstellingen en forse ambities voor verduurzaming van ons kikkerlandje in het achterhoofd, is kennisdeling onontbeerlijk. Dat houdt niet op bij ...

Lees verder

c21 c225 c243
Leren over gedragsverandering in de energietransitie 

Leren over gedragsverandering in de energietransitie 

De opleiding Basiscertificaat Energietransitie Gebouwde Omgeving (B.E.G.O.) voegde de modules ‘Weerstand wegnemen’ en ‘Gedragsverandering in de ...

Lees verder

c21 c41 c143 c185 c225 c237 c243
De toekomst van schoolverduurzaming in e-zine Duurzame Scholen

De toekomst van schoolverduurzaming in e-zine ...

De onderwerpen CO2-reductie, energiebesparing en de toepassing van secundaire materialen zijn niet alleen prangend in de woningbouw. Integendeel: uit data-analyses ...

Lees verder

c21 c41 c225 c237 c243 c265
GACS: verplichting brengt voordelen met zich mee

GACS: verplichting brengt voordelen met zich ...

Als je een gebouw met verwarmings- of airconditioningsysteem hebt met een nominaal vermogen van 290 kW, heb je wellicht een nieuwe verplichting voorbij zien komen. ...

Lees verder

c21 c225 c243
“In energietransitie verder kijken dan standaard hybridesysteem”

“In energietransitie verder kijken dan ...

Dat kabinet Schoof de verplichte installatie van een warmtepomp vanaf 2026 heeft afgeschaft, vindt Michel Swart van ATAG Verwarming enerzijds jammer maar eigenlijk ...

Lees verder

c21 c225 c243
“Modulair bouwen is sneller én duurzamer”

“Modulair bouwen is sneller én ...

De tijd dat modulaire bouw bestaat uit gestapelde zeecontainers met minimale afwerking is al lang voorbij. Tegenwoordig zijn de meeste modulaire woningen bijna ...

Lees verder

c21 c185 c225 c237 c243
CO2-besparingspotentieel ontginnen met circulair meerjaren onderhoudsplan

CO2-besparingspotentieel ontginnen met circulair ...

Met de Nederlandse doelstellingen om tegen 2050 een volledig circulaire economie te bereiken en de nieuwe eisen van de Corporate Sustainability Reporting Directive ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up