Hoewel 2023 veel uitdagingen in petto heeft voor de bouwsector, onder andere door de stijgende rente en de hoge inflatie, moet dit jaar ook een tijd van bloei kunnen worden voor bouwbedrijven en aannemers die zich richten op duurzaamheid, slimmer werken en de inzet van de nieuwste technologieën. “Degenen die meer vaart maken met de digitale transformatie zullen als winnaars uit de crisis van dit decennium komen”, aldus Leander Grasman, account executive bij Autodesk. Hij voorziet voor 2023 de volgende trends.

Trend 1: de duurzaamheidsrevolutie

De bouwsector kan een enorme bijdrage leveren als het gaat om zaken als afvalvermindering en waterverbruik, zorgvuldige locatiekeuze en -gebruik, evenals optimalisering van de luchtkwaliteit in gebouwen door het gebruik van gezondere afwerkingsmaterialen. Gebouwen en hun bouwprocessen zijn namelijk goed voor meer dan 30 procent van het totale wereldwijde energieverbruik. Schattingen tonen aan dat 5 procent tot 8 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot alleen al afkomstig is van cementproductie. Verandering is daarom niet alleen nodig; het is onvermijdelijk.

Europa voert agenda tot beperking CO2-uitstoot aan
Krachtens de richtlijn energieprestatie van gebouwen (EPBD) moeten alle nieuwe openbare gebouwen in Europese lidstaten vanaf 2027 voldoen aan de emissievrije definitie, terwijl elk nieuw gebouw er vanaf 2030 aan moet voldoen.

In Zweden en Denemarken is een levenscyclusanalyse (LCA) verplicht voor alle nieuwe gebouwen van meer dan 1.000 m2. Daarnaast heeft de EU nog andere strenge eisen voor renovatie en verbouwing, met als doel om tegen 2050 een zeer energie-efficiënt en koolstofvrij gebouwenbestand te hebben. Momenteel is ongeveer een derde van de gebouwen in de EU meer dan 50 jaar oud en is ongeveer driekwart energie-inefficiënt. Tegelijkertijd wordt jaarlijks slechts ongeveer 1 procent van het gebouwenbestand gerenoveerd.

Momenteel komt 40 procent van het energieverbruik in de EU voor rekening van gebouwen, die daarmee de grootste energieverbruiker in Europa zijn. Zij veroorzaken ook 36 procent van de energiegerelateerde broeikasgasemissies.

Omarm de verandering op alle niveaus
Als het gaat om best practices op het gebied van duurzaamheid, is het belangrijk om daad bij woord te voegen. Ga ook in de eigen organisate groener werken door bijvoorbeeld over te stappen op een papierloos kantoor, optimalisatie van de energie-efficiëntie en investeringen in training op deze aspecten. Zorg ervoor dat elke afdeling ten minste één Green Champion heeft die op de hoogte blijft van relevante ontwikkelingen en deze communiceert.

Ook is het te adviseren om de juiste certificering na te streven, zoals LEED (een van de bekendste certificatiesystemen voor de beoordeling van de ecologische, sociale en economische kwaliteit van gebouwen) om erkend te worden als marktleider en om krachtige bouwtechnologie zoals bijvoorbeeld Autodesk Build te gebruiken om groene gebouwen op te leveren.

Trend 2: Voorbereidingen op een uitdagend jaar

In april 2022 voorspelde het internationale marktsonderzoeksbureau Technavio nog een jaar-op-jaar groei van 4,4 procent voor de bouwsector in EMEA. Er werd gewezen op toenemende bouw van groene gebouwen, wat samen met een grote vraag naar commerciële gebouwen en toeristische bouw als de belangrijkste aanjagers van de verwachte groei werd gezien.

Hoewel de vraag in die sectoren aanhoudt, is het algemene beeld voor 2023 niet zo rooskleurig. Volgens Euroconstruct zal de Europese bouwsector de komende jaren nauwelijks groeien; het voorspelt een verwachte toename van 0,2 procent in 2023 en 0 procent groei in 2024. Dat is minder dan de eerdere voorspelling van 2 procent groei in 2023. Ondertussen wordt verwacht dat de Europese woningbouw in 2023 met 2 procent zal krimpen.

Dat is gezien de macro-economische omstandigheden allemaal niet verwonderlijk. Volgens ING lag de bouwproductie in de EU in juni 2022 bijvoorbeeld 2,3 procent lager dan in februari, vóór het uitbreken van de Oekraïense oorlog. Ook is de vraag op sommige markten gedaald, althans aan de woningzijde, omdat de hogere rente het consumentenvertrouwen heeft aangetast. Tegelijkertijd hebben we in Nederland natuurlijk te maken met een enorme woningbouw-opgave.

Trend 3: Plannen maken voor problemen met de supply chain en materiaaltekorten

De supply chain-problemen blijven onder druk staan door de oorlog in Oekraïne, de hoge inflatie en andere complicerende factoren zoals de lage waterstand in delen van Europa waardoor binnenschepen niet op volle capaciteit kunnen worden geladen. Maar liefst een op de vijf bouwbedrijven meldt tekorten aan materialen en dat zal dit jaar waarschijnlijk zo blijven, waarbij deze uitdaging nog wordt verergerd door stijgende grondstofprijzen.

Hoe kunnen projectmanagers en inkoopspecialisten hun projectmanagement optimaliseren om deze problemen het hoofd te bieden? Een scherpe focus op materiaalgebruik en kosten is ongetwijfeld een belangrijke zet, zo zegt Grasman. "Data geven het antwoord. Als je bouwprojecten met digitale tools beheert, kun je precies inzien welke materialen worden gebruikt, waar verspilling plaatsvindt en waar ondermaatse materialen problemen veroorzaken. Met dat inzicht kun je actie ondernemen om de inkoop effectiever te beheren."

Zorgvuldige planning en het gebruik van supply chain-technologieën met slimme prognosefuncties die handmatig werk kunnen verminderen of elimineren is een andere manier om de voortdurende problemen op dit gebied van elk bouwbedrijf aan te pakken.

Trend 4: Gebruik van data en hoogwaardig bouwtechnologie

Voor elke aannemer die op grote schaal bouwt of voor elke aannemer die innovatief wil zijn en een voorsprong wil nemen op zijn concurrenten, zijn technologieën zoals kunstmatige intelligentie (AI), analyse van grote hoeveelheden data, 3D-printing, robotica en IoT (Internet of Things) niet langer puur mooie extraatjes. Ze zijn cruciaal om concurrerend te zijn.

Elk bouwproject genereert aanzienlijke hoeveelheden data en bij grootschalige projecten kan het gaan om vele duizenden afzonderlijke datapunten. Dit lijkt misschien een probleem, maar het kan de onderscheidende factor zijn ten opzichte van de concurrentie. Big Data is de toekomst van de bouw en het is nu tijd om ze te benutten. In 2023 zal het van cruciaal belang zijn om deze data te managen. Dit moet niet langer gezien worden als een kwestie van verlagen van risico’s, maar als een van de belangrijkste en meest waardevolle activa.

"Voor het beheer van complexe projecten zijn betere datastrategieën nodig", aldus Grasman. "Het verplaatsen van bestanden wordt minder belangrijk en de focus komt te liggen op het sneller verplaatsen van data in cloud-gebaseerde processen. Datastrategie moet gekoppeld zijn aan bedrijfsresultaten. Ook is het belangrijk te streven naar uitstekende 5G-connectiviteit op bouwlocaties, waardoor betere realtime datatracking en -beheer mogelijk wordt.”

Het is onmogelijk om continu waardevolle inzichten te verkrijgen uit data zonder gedetailleerde processen om deze te managen en te analyseren. Een single source of truth bijvoorbeeld is van vitaal belang voor elk project en alle aannemers moeten zich erop richten om informatie uit silo's te halen en op één plaats samen te brengen. Dat bespaart tijd, levert meer op van budgetten door fouten te minimaliseren en verspilde communicatie te elimineren. Tegelijkertijd moeten teams en onderaannemers leren inzien dat de manier waarop zij data vastleggen, invoeren en ermee omgaan rechtstreeks van invloed is op hoe goed een project wordt beheerd en het eindresultaat.