TNO organiseerde een minisymposium over gevels, daken en straten als energiebron. Design gaat soms ten koste van het rendement. Maar is dat een bezwaar als het mooi is en daardoor breed toegepast gaat worden?

Peter Paul van ’t Veen van TNO trapte de middag af met de melding van de oprichting van het Bouw en Techniek Innovatie Centrum BTIC: “TNO zet samen met de 4TUBouw en de hogescholen op verzoek van de Bouwagenda en in samenwerking met 3 ministeries (BZK, EZK en I&W) plus 3 brancheorganisaties (UNETO VNI, Bouwend Nederland en NLIngenieurs) een meerjarig innovatieprogramma op. Doel is de technologische en sociale ontwikkelingen van de energietransitie in de bouw een nieuwe impuls te geven. De uitdagingen zijn namelijk alleen maar groter geworden.”

Kleur de energieleverende gevel

Marloes van Heteren, partner en architect Studio Solarix zag de uitdaging vooral in de design van zonnepanelen: “Hoe mooi is het niet als gebouwen via hun ‘huid’ energie kunnen opwekken. Dat moet ook, want met alleen zonnepanelen op de daken gaan we het niet redden. Alle gebouwen moeten energieneutraal worden en daarvoor moet je de gevels gebruiken. We zijn aan de slag gegaan en het eerste door ons ontworpen paneel in 2016 was half composiet en half een zonnepaneel. Patroon, kleur, textuur en formaat zijn aan te passen en zo kun je een gevel van morfologie voorzien, zodat je een mooie gevel ziet en geen zonnepanelen. Nu, in oktober 2018 is de wereldprimeur van een gevel die geheel is voorzien van solar design door Solarix: het pand van Kuijpers in Helmond. Daar zal ook sensorgestuurde ledverlichting toegepast worden, waardoor bijvoorbeeld het weerbericht naar een verlichtingsscenario is te vertalen. We ontwikkelen door en nu laten we testen uitvoeren voor kleurbeleving in relatie tot de opbrengst van zonnecellen. Die minderopbrengst is ongeveer 15% afhankelijk van de kleurintensiteit.”

Thermische-pv onterecht onderbelicht

Marcel Cloosterman, voorzitter warmtesectie Holland Solar, benadrukte hij het feit dat het opwekken van zonnewarmte veel efficiënter is per m2 dan andere vormen van opwekking. Hoger dan biomassa of biobrandstoffen en bijna 4x efficiënter dan pv-panelen. “De grote massa moet de techniek gaan toepassen en dan moet het er ook goed uitzien. Als het over verduurzamen gaat is de uitdaging groot. Slechts 6,6% van de energie die we verbruiken is duurzaam (jaar 2017) en van dat percentage is 60% opgewekt door biomassa. Dat betekent voor een groot deel bijstook in kolencentrales, dus kun je je afvragen hoe duurzaam dat is. Als je dan ziet waar we naar toe moeten in 2030, dan zal het allemaal heel veel sneller moeten.”

Mensen willen niet wonen in een energiefabriek

Hendrik-Jan Weggeman, algemeen directeur Emergo verhaalde over de balans tussen optimale eigenschappen, design en commerciële prijsstelling van de Emergo prefab daken. “Onze eerste ervaring met energie producerende gebouwen was de ontwikkeling van een duurzaam renovatiedak voor de Stroomversnelling. Dat het mooier moest, daar waren mijn zakelijk partner en ik het snel over eens. Mooi en ook betaalbaar is daarom de kern van onze productontwikkeling. Een duurzaam energiedak moet naast energie produceren ook dienen als waterkering, warmte-isolatie en geluidswering. En, het moet er goed uitzien. Mensen willen niet in een energiefabriekje wonen, maar gewoon een fijne woning.”

Rondleiding met de Mona Lisa als sluitstuk

Na de presentaties de rondleiding in MEC-bouwlab langs diverse demonstraties met proefopstellingen van warmtepanelen voor de buitengevel. Ook de geprinte PV-panelen worden getoond, naast de pv-integratie in bouwdelen of zelfs een fietspad of wegafscheiding (SolaRoad). Opvallend is een testopstelling voor een zonneboiler die de nokvorst op daken vervangt. De ontwerper ervan legt uit dat ook voor hem esthetiek en het goed inpassen in een bestaand dak veel aandacht krijgt. Buiten het lab staat een groot paneel met daarop de Mona Lisa afgebeeld. Of haar mysterieuze glimlach inhoudt dat zij al weet wat de toekomst brengt? Wat TNO en de partners betreft is die zonnig. Met gevels en straten die zonne-energie- of warmte opvangen om aan de ontembare energievraag van de mensheid te kunnen voldoen.

Tekst en beeld: Tom de Hoog