Het Internet of Energy vormt een belangrijke kans om energiemanagement en uitwisselen van energie tussen gebouwen en gebieden te bewerkstelligen. In een rondetafelgesprek bogen verschillende experts zich over het belang van de ontwikkeling en de status quo: hoe ver zijn we met het opzetten van energiehubs en welke innovaties zijn noodzakelijk om ons verder te brengen?

Om het rondetafelgesprek af te trappen geven de experts weer wat de essentie en het belang is van een Internet of Energy. Maarten De Vries van TKI Urban Energy bijt het spits af: “Internet of Energy is voor mij onder andere het sturen op vraag en aanbod van energie, wat verschillende voordelen met zich meebrengt. Zo kun je de disbalans weghalen op het stroomnet, inspelen op energieprijzen en optimaal duurzaam opgewekte energie inzetten op de momenten dat het cruciaal is. De toename van netcongestie zorgt ervoor dat je niet automatisch meer kan aansluiten op het stroomnet. Dit biedt een enorme incentive om binnen een gebouw aan de slag te gaan met slimme energiediensten.” Het loont nu al om laadpalen en grote zonnedaken (met opslag) slim aan te sturen, zodat vraag en aanbod van energie over de dag wordt uitgesmeerd. Volgens hem sturen we op termijn ook de klimaatinstallaties en warmtepompen slim aan. "Als dat niet gebeurt, dan gaan congestieproblemen verder oplopen en heb je veel fossiele energiecentrales als back-up nodig.”

Harm Welleweerd sluit zich daarbij aan: “Vooral laatstgenoemde is van belang, want we zien nog te vaak dat er pas aan de bel wordt getrokken als het eigenlijk al te laat is. Slim aansturen van vraag en aanbod van energie is een belangrijk punt, maar evenveel gewicht heeft het goedkoper en breder beschikbaar maken van energie.” Daarover kwam energie-expert Arash Aazami eerder al aan het woord, onder andere tijdens het Duurzaam Gebouwd Congres en de Datadag Gebouwde Omgeving. Welleweerd vervolgt: “In die nieuwe situatie wordt energie voor iedereen goedkoper en eenvoudiger lokaal te delen dankzij digitalisering. We gaan dan van centraal naar decentraal ingerichte systemen. Uiteindelijk gaan we toe naar een netwerksysteem.”

Oplossingen verbinden

Volgens Arnaud van Beek – van Goor denkt zijn organisatie, Unica Groep, al ver vooruit. “Daar proberen we al onze klanten in mee te nemen, want om problemen op te lossen, moet je progressief denken en handelen. Mede vanwege de actualiteit rondom de stijgende energieprijzen krijgen we vragen over aardgasvrij en congestiemanagement. Concreet betekent dit dat er klanten zijn die geen zonnepanelen kunnen installeren en daardoor geen duurzame energie kunnen opwekken, omdat er geen ruimte meer is op het netwerk.” Daarom vindt hij dat er slim naar de energiemarkt gekeken moet worden. “Er zijn niet altijd pasklare oplossingen voorhanden, maar door met elkaar in gesprek te blijven, kunnen we oplossingen aan elkaar verbinden. Internet of Energy is voor ons dan ook een verzameling van oplossingen.”

Daarbij is het niet altijd een technische oplossing die ons gaat helpt om van onder andere congestieproblemen af te komen. Het antwoord kan volgens Pierre van Vliet van Aveco de Bondt Duurzaamheidsadvies ook schuilen in de manier waarop we bouwen. “Kijk bijvoorbeeld naar een gebouw in Zwitserland, dat zonder verwarming, koeling en energie tussen de 22 en 26 graden Celcius blijft. Het hele jaar door. Ik pleit om de opgave meer integraal te bekijken en bijvoorbeeld ook milieu-impact en gezondheid mee te nemen in overwegingen.” Volgens Van Vliet ontbreekt het over het algemeen aan overkoepelende wet- en regelgeving, waardoor het lastiger is om oplossingsrichtingen bij elkaar te brengen. “Dat betekent dat je nu vooral afhankelijk bent van mensen met lef en intrinsieke motivatie, om opgaves integraal op te pakken. We moeten dus gezamenlijk werken aan bewustwording voor dat perspectief. De techniek is er. De uitdaging ligt in het bij elkaar brengen van oplossingen.”

Toekomstgerichte verduurzaming

De bewustwording en aandacht voor die integrale aanpak is gelukkig in opmars, zo weet Linda Pennings van SPIE: “Met ons programma Ecolution proberen we onze klanten mee te nemen in toekomstgerichte verduurzaming. Daar verstaan we een compleet spectrum onder van ambitiebepaling tot het analyseren van mogelijkheden en het uitschrijven van een roadmap. Ook het exploiteren met een prestatiegarantie wordt steeds belangrijker en bepalender.” De basis van slimme oplossingen is volgens haar dat de installaties die je hebt, ook optimaal werken. “Continuous commisioning [Het opsporen en verhelpen van problemen en het optimaliseren van prestaties, red.]kan ervoor zorgen dat je niet alleen het gebouw optimaal inricht, maar ook het gebied. Wat we op dit moment in de praktijk zien is dat er vragen komen van klanten die aan de maximale bezetting van het elektriciteitsnetwerk zitten en daardoor bijvoorbeeld lastiger afscheid kunnen nemen van aardgas. Wij proberen slimme systemen in te zetten zodat de balans terugkeert en toekomstgerichte stappen wél mogelijk worden.”

Optimaal inregelen

Dat er nog veel laaghangend fruit hangt om te plukken, illustreert Benjamin Wentink van MAIN Energie: “We doen zelf veel analyses om kansen bloot te leggen voor de verduurzaming van vastgoed. Het is belangrijk dat wij die handschoen oppakken, want je kunt duidelijk merken dat er anders te weinig beweging ontstaat. Als partijen geen duidelijke voorzetten krijgen, dan gebeurt er te weinig. Daarnaast zien we de trend dat zij de realisatie van verschillende oplossingen het liefst bij één partij willen onderbrengen.” Er liggen kansen om bijna bij iedere partij een flinke stap vooruit te helpen. “ Bijna ieder vastgoed kan significante besparingen realiseren met percentages oplopend tot wel 50%. Dat inzicht is ontzettend belangrijk, dus geven we aan wat er verbeterd moet worden, bijvoorbeeld het installeren en optimaal inregelen van een nieuwe of bestaande installatie.”

Er liggen veel kansen voor energiebesparing en het beter afstemmen van vraag en aanbod. Maar waar moeten we vandaag nog mee stoppen en wat moeten we anders gaan doen?  Van Vliet: “De koppeling met internet maakt ons kwetsbaar, zeker als allerlei gelijksoortige diensten en activiteiten op grote schaal aan elkaar worden gekoppeld, het Internet of Things (IoT). Welleweerd snapt die vraag en nuanceert: “Het Internet of Energy is een web waarin op verschillende plekken kennis wordt opgeslagen en beschikbaar wordt gesteld. Er is niet één centrale plek, dus als de cloudverbinding wegvalt is er een lokaal vangnet. De cloud is een middel om die data uit te wisselen, maar maak je energiesysteem er niet afhankelijk van.” Volgens hem moet er gebouwoverstijgend gekeken worden naar de opgave. Pennings merkt dat nog niet alle gebouweigenaren dit doen, maar dat er wel beweging zichtbaar is: “We zien dat het schaalniveau boven het pand steeds belangrijker wordt. Er wordt nu al meer gekeken naar wat een buurbedrijf doet en wat er in de omgeving gebeurt, bijvoorbeeld rondom de Regionale Energie Strategie en de uitrol in wijkplannen.”

Hoger schaalniveau

De kansen om een energiehub of -web in te zetten op een hoger schaalniveau zijn duidelijk voor de deelnemers. Hoe dit in de praktijk kan werken, illustreert Van Beek: “Ga op zoek naar slimme oplossingen en doe dat samen met elkaar om je slagkracht te vergroten. Zorg er in ieder geval voor dat je gaat monitoren en zet de eerste stap, eventueel samen met andere organisatie in het gebied. Ontdek wat je in huis hebt op het vlak van installaties, isolatie en uitstoot van schadelijke broeikasgassen. Die informatie is essentieel om te bepalen welke richting je op gaat.” De Vries concretiseert: “Het begint met aansturen en monitoring. Toekomstbestendigheid is daarbij een sleutelwoord. Het energiesysteem ontwikkelt zich razendsnel. Zorg er daarom voor dat de installaties en systemen die je nu ontwerpt en realiseert de mogelijkheid hebben om ze slim aan te sturen. Op die manier maak je vastgoed en installaties klaar voor de optimalisatiestrategieën die in de toekomst in beeld komen.”

Tekst: Marvin van Kempen, Beeld: Shutterstock