“Zo’n 30% van de totale woningvoorraad, circa 2,4 miljoen huizen, zijn sociale huurwoningen. Per 2020 dienen deze gemiddeld over energielabel B te beschikken. Woningcorporaties krijgen het lastig om dit doel te halen; ze moeten een enorme inhaalslag maken.”

Dit liet zowel moderator René van Genugten als spreker Peter Hopmans weten tijdens de Duurzaam Gebouwd Seminars Corporaties, die afgelopen mei plaatsvonden in Bunnik, Zwolle, Mierlo en Heemstede. “Ze geven echter aan dat dit niet gaat lukken, maar energie- en klimaatneutraal in 2050 is volgens hen geen probleem”, vertelt de laatstgenoemde. “Dat vind ik vreemd, want die laatstgenoemde opgave zorgt voor een veel grotere uitdaging.”

Corporatie Wonen Limburg is op de goede weg, vertelde directeur Bas Sievers. “In ons beleid hebben we vastgelegd dat 75% van onze woningen het energielabel A/B moeten hebben en de overige 25% energielabel C/D. Bij de verduurzamingswerkzaamheden streven we ernaar dat huurders hiervan zo min mogelijk last hebben.”

Te veel geknutsel

Ook hij dacht echter dat het lastig wordt om het doel in 2020 te halen. De huidige manier vindt hij namelijk niet de juiste. “We knutselen te veel”, liet hij weten. “In mijn ogen vormt bijvoorbeeld de Bouwbeurs de kern van het probleem. Daar zie ik aparte gevels en innovatieve klimaattechnieken. Op de AutoRAI laten exposanten echter geen aparte deuren en motoren zien, enkel complete auto’s. Daar moet de bouwsector ook naartoe.”

Tijdens het seminar in Zwolle: links Peter Hopmans, rechts moderator René van Genugten.

De fout ligt ook bij Wonen Limburg, gaf hij direct toe. “Wij vragen niet om de juiste zaken.” Sievers noemde 3 zaken, die de Nederlandse corporatiewereld nodig heeft: “We hebben snelheid, productie en capaciteit nodig.”

Directeur Aart Slot van corporatie Intermaris zag vervangende nieuwbouw als mooiste energiemaatregel. “Met name de financiële maatregelen van de overheid verhinderen grootschalige toepassing hiervan. Een mogelijke uitruil van huurderstoeslag tegen verhuurdersheffing zal dat alleen maar verergeren.”

1 integraal ontwerp

Renolution staat klaar om met deze opgave aan de slag te gaan, vertelde topman Jan Willem Sloof. “Wij bieden een totaalconcept om bestaande grondgebonden woningen en hoogbouw te verduurzamen. Dit doen we vanaf het ontwerp tot en met de aflevering op de bouwplaats. Wij zorgen hierbij voor 1 integraal ontwerp, met technische en esthetische randvoorwaarden.”

Met dit concept zorgt hij voor een energiezuinige verduurzaming. “In 6 dagen tijd kunnen we woningen naar Nul-op-de-Meterniveau renoveren. We hebben voor dit niveau gekozen, omdat ik energielabel B beschouw als de energielabel G van de toekomst.” De kosten van deze duurzame renovatie bedragen € 60.000 tot € 70.000 voor een tussenwoning en € 55.000 per appartement.

Gezondheid voorop, daarna energieneutraal

Deze bedragen komen overeen bij de prijzen, die adviesbureau Merosch voor Nul-op-de-Meterrenovaties heeft berekend. “Bij nieuwbouw bedragen de meerkosten van NoM ten opzichte van de standaard nieuwbouw (EPC=0,4 met gas) circa € 15.000, terwijl de meerkosten van NoM ten opzichte van een standaard ‘energielabel B’-renovatie nog zo’n € 30.000 bedragen”, liet adviseur Robbert van Rijswijk weten.

Hij ging in op de meerwaarde van NoM, zonder hierbij over techniek te spreken. “Voor ons staat de gezondheid van de bewoners voorop, daarna volgt de vraag hoe we een gebouw energieneutraal kunnen krijgen.” Toch biedt Nul-op-de-Meter op gezondheidsniveau volgens hem diverse kansen, zoals een verbeterd binnenklimaat en gezondere woningen. “Aan de andere kant bestaan er ook diverse aandachtpunten, zoals het vastleggen van de garanties ten aanzien van het binnenklimaat. Denk hierbij onder meer aan het maximale geluidsniveau van de installaties.”

Verder hebben NoM-woningen impact op het net, waardoor het van belang is om vroegtijdig samen te werken met de netbeheerder. Toch zag Van Rijswijk geen toekomst in woningen met gasaansluitingen. “Gas is zo 20^e eeuw. We moeten af van het gas in de gebouwde omgeving. Het raakt op en de prijzen stijgen harder dan die van elektra. Bovendien wordt de aanleg van een dubbele infrastructuur steeds minder rendabel door de steeds lagere warmtevraag van woningen en kan gas leiden tot explosiegevaar en CO-vergiftiging.”

Ongevallen door koolstofmonoxide

Jan van den Hoff van Van den Hoff Installatiebedrijf waarschuwde eveneens voor dit laatste aspect. “46% van de koolmonoxideongevallen gebeurt met een moderne cv-installatie.” Volgens hem komt dit omdat Nederland geen verplichte registratie kent en dat de erkenning van installateurs niet verplicht is. Ook is er geen toezicht, in tegenstelling tot landen als Duitsland, Groot-Brittannië en België.

“De borging van de veiligheid rondom cv-installaties, -melders en rookafvoersystemen kan beter door het formuleren van wettelijke eisen. Die kunnen uitwijzen of een verbrandingsinstallatie failsafe en foolproof is.”

Organisatiestructuur aanpassen op ketensamenwerking

Tot slot vertelde Gipe-directeur Hopmans over nieuwe strategieën naar energieneutraal. “De verduurzaming van de sociale huursector is een essentiële, maatschappelijke en sociale opgave op industriële schaal”, liet hij weten. “Het gaat niet over een beetje beter en anders doen, maar over een ingrijpende transitie van het systeem.”

Volgens hem dienen woningcorporaties hun strategie stapje voor stapje te formuleren. “Daarnaast is het van belang dat ze hun organisatiestructuur aanpassen op ketensamenwerking. De focus moet verschuiven van productinnovatie naar proces- en systeeminnovatie.”

Foto bovenaan: aan de discussie-/lunchtafels konden de aanwezigen met elkaar in gesprek gaan.