In de supermarkt worden we sinds kort wakker geschud met de aanduiding hoeveel suikers onze dagelijkse boodschappen bevatten. Een nuttige stap in bewustwording die parallel loopt aan de aandacht voor ‘gezondheid’ in de bouw. Iedereen zal aanvoelen dat gezondheid en circulariteit de komende jaren de bouwagenda bepalen. Maar hoe werkt die agenda door in de bouwpraktijk waar kosten, planning en behoudzucht de boventoon voeren?

Hergebruikte yoghurtpakken

Voor mijn nieuwe woonplek ging ik op zoek naar de verf van onze duurzame toekomst. Onderweg raakte ik in een bezield gesprek met Ernst de Nobel van Pro EcoCoatings op de Binckhorst in Den Haag. Tussen verfbakken van karton en zelfgemaakte kwastenhouders van hergebruikte yoghurtpakken spraken we over de hedendaagse bouw en Ernsts missie met de Schilders van nu voor een schone, veilige en transparante schildersbranche.

Milieubewust, biobased en natuurlijk

Ernst nam me mee in de ontwikkelingen van gezonde en circulaire verf: We maken onder meer onderscheid tussen milieubewuste, biobased en natuurlijke verf. Respectievelijk ligt de nadruk op de milieu-impact van productie tot en met afval, het gebruik van biomassa als basis en toepassing van plantaardige en minerale bestandsdelen. De laatste decennia is verf synthetisch en kent het ruwe aardolie als basisproduct. Watergedragen verf van de bouwmarkt op de hoek is vaak nog steeds synthetisch van aard. De aanduiding watergedragen heeft dan betrekking op het ontbreken van synthetische oplosmiddelen.

Het volgen van de natuur

In de groene verf zien we vaak lijn(zaad)olie als basis. Dit biedt van nature een hoge(re) elasticiteit, een beter indringend vermogen en een goede hechting op de ondergrond. Het gebruik van oplosmiddelen wordt in groene verf geminimaliseerd. Als er oplosmiddelen worden toegepast dan is dat meestal een natuurlijke variant zoals gomterpentijn en citrusolie. Als je voor een volledig natuurlijke variant gaat dan is zuiver natuurlijk pigment beschikbaar. Een aantal fabrikanten kiest bewust en principieel voor de grenzen van de natuur.

Elimineren van VOS en formaldehyde

De ‘gezondheid’ van gebouwen kunnen we tegenwoordig aan de hand van de WELL Standard inzichtelijk maken. Versie 2 van deze Amerikaanse certificeringsmethodiek is eind mei 2018 gepubliceerd. Wat betreft het gebruik van verf zijn de WELL-concepten lucht en materialen van belang. Denk daarbij met name aan het reduceren van de aanwezigheid van vluchtige organische stoffen (VOS) en formaldehyde. Doordat bij groene verf synthetische oplosmiddelen niet of nauwelijks voorkomen, is de bijdrage aan VOS in de lucht minimaal.

Eiwitten

Ecologische verf heeft het vermogen om formaldehyde op natuurlijke wijze te binden door de aanwezigheid van eiwitten. Ter referentie is formaldehyde in de binnenlucht van gebouwen juist schadelijk doordat het via onze luchtwegen bindt met eiwitten die in ons lichaam aanwezig zijn. Het terugdringen van formaldehyde in bouwproducten is een van de stappen om tot gezondere binnenmilieus in gebouwen te komen. 

Kerngezonde koeien

De meest sprekende anekdote die Ernst met me deelde ging over het Finse merk Uula. Een verdwaald en niet goed afgesloten blik kookverf stond in een wei. Het trok de aandacht van koeien in de omgeving, omdat het door de natuurlijke ingrediënten naar voedsel rook. Zij wisten het blik te openen. Na het verorberen van de liters natuurverf bleven de koeien kerngezond. Een mooie analogie voor het gebruiken van producten zonder schadelijke stoffen in onze bouwpraktijk. Iets dat ik de vakmensen in onze bouwpraktijk en de eindgebruikers in gebouwen van harte toewens. Tijd dat we de literknallers links laten staan en kiezen voor kwaliteit en gezondheid. De groene verven zijn in prijs vergelijkbaar met de A-merken, in kwaliteit minimaal gelijkwaardig en hebben een veel betere uitwerking op onze gezondheid.

Groene voetprint

Groene verf is naast gezond natuurlijk ook duurzaam. Vooral op het verminderen van de CO₂-uitstoot is veel te winnen. Een verf op basis van aardolie heeft veel chemische bewerkingsprocessen nodig en dat betaalt zich uit in een aanzienlijke CO₂-uitstoot. De CO₂-besparing door het gebruik van natuurlijke verf kan wel oplopen tot enkele kilogrammen per vierkante meter schilderwerk.

In de verf zetten

Geïnspireerd verliet ik de werkplaats van Pro EcoCoatings met de aankoop van een aantal blikken biobased verf en beits van het merk Copperant. Daarmee kon ik het beste aansluiten bij de kleurstelling van mijn bestaande schouw. Met veel plezier en voldoening stond ik de dagen erna te schilderen. Doordat de verf van natuurlijke grondstoffen is gemaakt kon ik ’s avonds zonder aarzeling en gevolgen voor mijn gezondheid in dezelfde ruimte mijn bed opzoeken. Iets meer uitzoekwerk en energie aan de voorkant leverde me relevante nieuwe kennis en een bevredigend resultaat op aan de achterkant. Altijd leuk om samen met gepassioneerde pioniers onze duurzame bouwwereld verder in de verf te zetten.