Verslag: Studiereis Bouwen met Groen en Glas

Doel van de studiereis naar Hannover van Bouwen met Groen en Glas was om architecten en groenadviseurs bij elkaar te brengen. Een enerverende reis waarbij de deelnemer veel informatie kreeg aangereikt.

De organisatie van de studiereis Bouwen met Groen en Glas had een ambitieus programma voor ogen. Een groep van 24 deelnemers (zie foto 1) bezochten tien projecten in twee dagen. 

Programmanager van Bouwen met Groen en Glas Atto Harsta: “De Duitse projecten geven een goed beeld van de huidige niveau van denken over groen in, aan en op gebouwen. Nederland kan als innovatief architectuur en agroland de lead nemen. Groene gevels zijn er hier nog amper tegen, terwijl daar wel enorme kansen liggen.”

Thyssenkrupp
Het eerste project op het programma is Thyssenkrupp (zie foto 2) in Essen. Dit bleek gelijk een controversiële, maar de uitstraling past goed bij de corporate identity.  Het ‘consistent gebouw ensemble’van Thyssenkrupp ligt op een campus van 28.000 vierkante meter. Het heeft een groen tapijt met bomen en een centraal-structurerende as met waterpartij die een aantal gebouwen omringt. 

De in L-vormen gesitueerde gebouwen rondom het hoofdgebouw konden op sympathie rekenen van een deel van de bezoekers. Net als de computergestuurde roestvrijstalen platen die als zonwering fingeren. Ze zijn draaibaar en kunnen hierdoor inspelen op de weersomstandigheden. Maar over het hoofdgebouw en het complex als geheel waren de deelnemers minder te spreken. 

Architect Ben Hoek: “Het is een beetje te perfect. Er staan geen plantje scheef.” Collega Herman Bessels stemt hier volledig mee in en plaatst een andere kanttekening. “Vooral de afwerking vind ik hier en daar tegenvallen. Dit complex is niet te beschrijven zo duur. Dan mag je van de afwerking toch wel wat meer verwachten?”

Luc van Dam van Limes ziet beperkingen op het groengebied. “Als je nagaat dat dit complex tussen twee steden in ligt dan is het een gemiste kans. Hier had je een prachtige ecologische zone aan kunnen leggen en nu is wat karig met groen omgesprongen.”

Zollverein School
Eveneens in Essen de Zollverein School van het japanse architectenbureau SANAA. De in  vakpers bejubelde fotogenieke kubus krijgt een bliksembezoek van de 24 deelnemers. De, met 134 glazen perforaties doorboorde kubus, zorgt voor verrassende doorzichten. 

Door de betonkernactivering valt de akoestiek in deze ruimte logischerwijs tegen, maar door gebruikmaking van een doek ondervinden bezoekers  tijdens presentaties gene last.  Architect Ingolf Krusemann ziet in dit betonnen gebouw een symbool van de verharding van de samenleving, maar deze mening wordt lang niet door iedereen gedeeld.

Groen en Glas
De lunch tijdens deze eerste dag staat in het teken van groen en glas. Een bezoek staat gepland aan het rotunda cultuurhuis in Herten (zie foto 3). Dit ietwat gedateerde ontwerp van Dieter Schempp stamt uit 1994. Schempp is  een goeroe op het gebied van de ‘green-solar-philosophy’ en minder een ontwerper mag je concluderen.

Het culturele centrum Herten wordt gekenmerkt door de toepassing van groen. De planten zijn niet later toegevoegd, maar in een vroegtijdig stadium meegenomen in het ontwerp van het gebouw. De beplanting dient niet alleen voor decoratie, maar vooral om de luchtkwaliteit te verbeteren. Lienke Clijssen van de HAN bestempelde het gebouw als stoffig. Groenadviseur Luc van Dam pleit voor een goed groencontract met regelmatig onderhoud.

Finanz it
Een project waar veel personen uit de groensector terecht naar uitkijken is Finanz It van Architect Hascher + Jehle Architektur. Dit gebouw (zie foto 4 en 5) is speciaal voor de expo in 2000 neergezet. Het heeft een oppervlakte van 50.000 m2 en is bijna vierhonderd meter lang. Het gebouw is qua groen ingericht voor een mediterrane zone en heeft het hele jaar door groene vegetatie. De binnenplaatsen zijn beplant met olijf-, vijgen-en granaatappelbomen.

De verschillende mediterrane tuinen zijn elk anders aangelegd: elk van de vier hallen met tuin legt de nadruk op een van de vier jaargetijden. Het zonwerend glas van het dak zorgt ervoor dat het infrarood en ultraviolet licht eruit wordt gefilterd.

Werkplekken
De medewerkers kunnen kiezen uit drie verschillende werkomgevingen. De open kantoren hebben een een communicatieve zone inclusief vergaderruimte en de bibliotheken. Verder zijn er ‘werk eilanden. Daarnaast enkelvoudige kantoren. De werkplekken zijn flexibel en er geldt een clean-desk-policy.

Vooral de kantorenruimte van de werkeilanden wordt door deelnemers als een gemiste kans gezien. Brenda Kamphuis van BK Architecture Delights.“Het is toch eeuwig zonde dat als je hier werkt je al dat prachtige groen amper te zien krijgt. Het contrast is erg groot met de andere werkplekken. Ik denk dat medewerkers extra vroeg komen om voor de beste werkplekken te gaan.”

Daken
De drie grote glazen daken zijn in samenwerking met experts op het gebied van aerodynamica ontwikkeld. De daken zijn afgesteld op windrichting, snelheid en temperatuur. In de winter wordt de zonne-energie gebruikt. Zo kunnen de kosten van verwarming worden geminimaliseerd. In de zomer kunnen schotten in het daksysteem worden geopend zodat het gebouw behouden blijft tegen oververhitting.

De deelnemers zijn unaniem lovend over het gebruik van groen en glas. Klaas Schoustra van Arsycon Glas en Geveladvies: “De glazen daken zijn prachtig. Het is eenvoudig  in constructie, maar zeer elegant als geheel.”

LBS
De LBS  Zentrale (zie foto 6) ligt naast Finanz it in het Hannover Expo-gebied. Dit gebouw van PSP Architekten Ingenieure herbergt op 12.000 vierkante meter kantoren. Het gebouw heeft 500 werkplekken. De klant zocht expliciet naar een innovatief, toekomstgericht kantoorgebouw in de geest van het Expothema ‘Mens, Natuur en Techniek’.

De groene binnenhoven tussen de gebouwen zijn afgesloten van de buitenwereld en zijn zorgvuldig ontworpen langs verschillende thema’s. De onverwarmde ruimten worden niet kouder dan 10°C in de winter, hierdoor ontstaat een thermische buffer. Alle kantoorruimten hebben zodoende minder verwarming nodig. De gebouwen hebben stalen constructies met geïsoleerde aluminium profielen en houten gevelbekleding.

Wat Atto Harsta, programmaleider van Bouwen Groen en Glas opvalt is dat het gebouw niet is ontworpen met groen in het achterhoofd. Harsta constateert dat het er als element later is toegevoegd. “Dit resulteert in een ander glasgebruik van de atria. Dat is jammer want daardoor is er meer onderhoud nodig. Als je hier op voorhand rekening mee houdt dan kun je flink besparen in het groenonderhoud.”

Voor ‘Kremkau’, het bedrijf dat de planten verzorgt, betekent de zorg voor 1200 vierkante meter groen een bijna permanente aanwezigheid. Om de twee dagen, en indien nodig vaker, is er verzorging en reiniging nodig. “Ondanks de aanwezige automatisering is het noodzakelijk de planten voortdurend te controleren en handmatig extra verzorging te geven”, vertelt Lutz-Peter Kremkau. 

Architecte Agnieszka van de Stadt: “Als je dit gebouw vergelijkt met Finanz It valt hier vooral de menselijke schaal op. Ik denk dat mensen zich prettig voelen in dit gebouw. Je zit met je , weliswaar kleine, werkplek bovenop het groen. Dat ziet er overigens prachtig uit. Ook de houten facade draagt bij aan de intieme sfeer.”

Over de studiereis
De eerste Bouwen met Groen en Glas studiereis naar Hannover is georganiseerd in samenwerking met de BNA, het Productschap Tuinbouw en mediapartner Duurzaam Gebouwd.

Meer informatie: Bouwen met Groen en Glas

Tekst: Gerard Vos 

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c225
Morgen is het zover: de Klimaattop GO 2024!

Morgen is het zover: de Klimaattop GO 2024!

Over één dag is het zover: de Klimaattop Gebouwde Omgeving 2024. Als voorbereiding op de tweedaagse conferentie bracht Duurzaam Gebouwd het rapport ...

Lees verder

c21 c225
Van netcongestie naar energiezekerheid

Van netcongestie naar energiezekerheid

Het webinar ‘Van netcongestie naar energiezekerheid’ op dinsdag 26 november om 11 uur leert je alles over de kansen die de energietransitie biedt, mits ...

Lees verder

c21 c225
Het wonder van Tholen: blauwdruk voor oplossing netcongestie

Het wonder van Tholen: blauwdruk voor oplossing ...

Op het Zeeuwse Tholen is op maandag 10 juni onder grote belangstelling de eerste energy hub (e-hub) in Nederland in gebruik genomen. In deze e-hub kunnen bedrijven ...

Lees verder

c21 c225
Maximale integrale duurzaamheidsambitie op Klimaattop GO 2024

Maximale integrale duurzaamheidsambitie op Klimaattop ...

De waarde van kennisdeling wordt nog wel eens onderschat, zeker als we kijken naar het invullen van de Klimaatdoelstellingen. Door te innoveren, pionieren en lef ...

Lees verder

c21 c185 c225 c237 c243
Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we nu al hebben 

Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we ...

Ze is al bijna een decennium Duurzaam Gebouwd-expert, deelt kennis tijdens rondetafelgesprekken én is een veelgevraagd spreker voor het podium. Ook laat ...

Lees verder

c21 c41 c225
Urgent rapport over knelpunten en kansen verduurzaming gebouwde omgeving

Urgent rapport over knelpunten en kansen verduurzaming ...

In aanloop naar de Klimaattop Gebouwde Omgeving 2024 lanceert platform Duurzaam Gebouwd maandag 4 november het rapport Op weg naar CO2-neutraal. Het rapport benadrukt ...

Lees verder

c21 c225 c237 c265
Volgende mijlpaal Net Zero: verplichte toepassing CO2-arm beton

Volgende mijlpaal Net Zero: verplichte toepassing ...

Lizzy Butink heeft als manager Duurzaamheid binnen Dura Vermeer Divisie Bouw en Vastgoed BV de afgelopen tijd flink geknokt om de Net Zero-strategie hoog op ...

Lees verder

c21 c225
Dertig jaar duurzaamheid met Paul van Bergen

Dertig jaar duurzaamheid met Paul van Bergen

Om hem Mr. Duurzaamheid te noemen, gaat wellicht net een stapje te ver, maar al ver voordat duurzaamheid een begrip was, was dit voor Paul van Bergen, directeur ...

Lees verder

c21 c225 c243 c265
Kijkje in de keuken bij verduurzaming industrie

Kijkje in de keuken bij verduurzaming industrie

Met de klimaatdoelstellingen en forse ambities voor verduurzaming van ons kikkerlandje in het achterhoofd, is kennisdeling onontbeerlijk. Dat houdt niet op bij ...

Lees verder

c21 c225
Seawood Materials winnaar Ruud van Berkel Award '24 

Seawood Materials winnaar Ruud van Berkel Award ...

Tijdens de Dutch Design Week in Eindhoven deze week is de tweede Ruud van Berkel Award uitgereikt. De winnaar van dit jaar is SeaWood Materials: een 100 procent ...

Lees verder

c21 c225 c237
Zo zorg je voor maximale waarde in beheer- en onderhoudstrajecten

Zo zorg je voor maximale waarde in beheer- en ...

Wat zijn beweegredenen voor bedrijven om hun gebouwen duurzamer, meer circulair en gezond te maken? En hoe zorg je dat je maximale waarde levert in beheer- en onderhoudstrajecten? ...

Lees verder

c21 c225
Aantal ondertekenaars Toekomstbestendig Bouwen groeit door

Aantal ondertekenaars Toekomstbestendig Bouwen ...

Het aantal organisaties dat zich aansluit bij het platform Toekomstbestendig Bouwen blijft groeien. Het convenant werd tijdens het congres Toekomstbestendig Bouwen ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up