Waterval van energie in Amsterdams hotel

timer6 min
Waterval van energie in Amsterdams hotel

Diverse nieuwe concepten en benamingen strijden om voorrang in een innovatief, energieneutraal Amsterdams hotel.

Het concept heet Earth, Wind & Fire (EWF), maar ook namen als Ventecdak, Klimaatcascade en Zonneschacht of Zonneschoorsteen passeren de revue. Zie daar de innovaties die dit jaar tot een opmerkelijk, energieneutraal gebouw leidden: Hotel Breeze (inmiddels Four Elements Hotel Amsterdam).

De verrassende klimaattechnieken zijn vooral geschikt voor kantoren, maar zijn als eerste gerealiseerd in een pand met 195 hotelkamers. Wie het concept zelf wil ervaren boekt simpelweg een kamer aan de Amsterdamse Bert Haanstrakade op IJburg. Of laat zich overtuigen door de bedenker ervan, de Delftse ingenieur Ben Bronsema.

Waterval van energie in Amsterdams hotelDe inmiddels 84-jarige ontwerper (foto rechts) hield zich in zijn actieve loopbaan altijd bezig met airconditioninginstallaties. Zo is Bronsema onder meer verantwoordelijk voor de airconditioning in het voormalige VROM-gebouw in Den Haag en een Schiphol-terminal. Veel mensen zijn echter niet altijd even enthousiast over de airco in hun gebouw en dus bleef Bronsema op latere leeftijd zoeken naar alternatieve installaties. Daarbij kwam ook de nodige inspiratie van de TU Delft-studenten, die hij als gastdocent begeleidde.

Termietenheuvel

De ideeën van Bronsema over een natuurlijke airconditioning zijn geïnspireerd door de natuurlijke klimaatbeheersing in een termietenheuvel. Met een overheidssubsidie van ongeveer 1 miljoen euro begon Bronsema in 2007 aan de ontwikkeling en al snel had hij een theoretisch concept. Dat valideerde hij met computer- en fysieke modellen, en legde hij vast in een proefschrift over natuurlijke airconditioning (2013).

Door de crisis, zo stelt Bronsema, duurde het nog zes jaar voordat zijn theorieën in de praktijk konden worden gebracht. “Ik ben als een ware handelsreiziger de hele bouwwereld langsgegaan, maar iedereen kijkt liever eerst de kat uit de boom. De bedrijven nemen liever geen risico’s. Eerst zien dan geloven. Uiteindelijk was het Maarten Quist, toen werkzaam voor de ontwikkelaar Dutch Green Company, die voor de stroomversnelling zorgde en een financier en exploitant vond.”

Cascade

Het oorspronkelijke concept van Bronsema bestaat uit een installatie op het dak die wind opvangt en het gebouw in stuurt, maar ook wind opvangt om turbines te laten draaien. Dat laatste bleek echter niet haalbaar op de locatie van het relatief lage Hotel Breeze. Wel wordt er nu wind (=lucht) naar een verticale constructie in het midden van het gebouw gestuurd, de Klimaatcascade. Hier worden bovenin druppels water van 13 graden Celsius het kanaal in gesproeid (foto onder).

Door deze waterval wordt in de zomer de buitenlucht afgekoeld tot een temperatuur van ongeveer 18 graden. In de winter springen warmtepompen bij om de lucht op kamertemperatuur te brengen. De waterdruk die de cascade door de neervallende druppels oplevert, zorgt verder voor de toevoer van de lucht via luchtverdeelkanalen naar de hotelkamers. Ventilatorconvectoren zorgen uiteindelijk per kamer of ruimte voor de individueel gewenste temperatuur. Ondertussen worden de waterdruppels in de kelder opgevangen, gewassen, gefilterd, gekoeld en weer teruggepompt naar de sproeiers.

Waterval van energie in Amsterdams hotel

In de hotelkamers wordt de lucht via de badkamers afgezogen en naar de bodem van twee zonneschachten gestuurd. Deze worden met behulp van zonlicht opgewarmd, waarna de lucht vanzelf omhoogstijgt. Door gebruik te maken van thermische trek werkt dit systeem ook zonder zonlicht, zolang het buiten maar kouder is dan de lucht in de zonneschoorsteen. Bovenin deze schacht zorgt een warmtewisselaar ervoor dat de warme lucht wordt gebruikt om water op te warmen (voor tapwater en opslag in de bodem). Daarna gaat de afgekoelde lucht het gebouw weer uit.

Enthousiasme

“Dit concept kan de duurzaamheid in Nederland een enorme stoot geven,” vertelt Bronsema. “Vorige week ben ik nog met een groot gezelschap van ontwikkelaars, bouwbedrijven, ingenieurs en architecten in het gebouw geweest en ik proefde daarbij heel veel enthousiasme. Grote partijen willen er nu wel een project mee gaan doen. En woningbouwcorporatie IJmere is al begonnen met een haalbaarheidsstudie voor een appartementengebouw in Amsterdam. Als de haalbaarheid is aangetoond, hebben ze toegezegd Earth, Wind & Fire verder te gaan toepassen.”

“Het is vrij frustrerend dat mensen tot nu toe het verhaal wel heel interessant vinden, maar eerst willen zien of en hoe het werkt. Er zijn partijen die nog een jaartje willen wachten om te zien hoe het hotel draait. Dat is een lastige hobbel om te nemen. Architecten vinden het over het algemeen wel een mooi concept, maar hun adviseurs doen liever wat ze al gewend zijn te doen voor hun honorarium. Het kost ze anders meer tijd en geld. Dit verhaal, een heel energiezuinig concept, moet daarom nog veel beter in beeld van de bouwwereld komen.”

In deze video zie je in het kort de specifieke toepassing van het concept Earth, Wind  Fire in Hotel Breeze:

Dat de ideeën van Bronsema in een ingewikkeld gebouw als een hotel zijn toegepast, is helemaal bijzonder. Oorspronkelijk was het concept bedoeld voor bestaande kantoorgebouwen. “Om die met een nieuw klimaatconcept een nieuw leven te geven. Op zich is het makkelijker om dit bij nieuwbouw te realiseren, maar toen ik rond 2010 het systeem bedacht, was er nauwelijks nieuwbouw. Nu is het eindelijk zover.”

Het EWF-concept werkt beter naarmate een pand hoger is. Vijftien meter is ongeveer het minimum. Bronsema: “In een heel hoog gebouw wordt de cascade onderverdeeld in kleinere eenheden. Anders leveren de systemen zelfs te hoge druk- en trekkrachten op. Dat heb je helemaal niet nodig. De toe- en afvoer van lucht binnen het gebouw, en de daarbij benodigde druk, is overigens niet haalbaar zonder hulpventilatoren. Je blijft afhankelijk van wind en zon en zo’n hotel moet 24 uur per dag kunnen blijven draaien.”

Noodingang

Vanaf de stadsverwarming is er ook nog een ‘noodingang’, maar Bronsema denkt dat dat een nutteloze investering zal blijken. Zelfs bij een buitentemperatuur van ongeveer 30 graden blijkt het hotel slechts zeven van de negen sproeiers nodig te hebben om lucht af te koelen en die met de juiste, lagere temperatuur naar de hotelkamers te sturen. Is er onvoldoende warme lucht aanwezig, zoals in de winter, dan wordt de lucht voorverwarmd met dank aan het ’s zomers in de bodem opgeslagen warme water (warmte-koudeopslag).

Waterval van energie in Amsterdams hotel

Verdere benodigde energie komt uit de zonnepanelen op het dak en in een groot deel van de gevel. De extra investering die de hele installatie met zich meebrengt, zal op de lange termijn naar alle waarschijnlijkheid opwegen tegen de besparingen aan energiekosten. Een hotel is, ook wat dat betreft, veel ongunstiger dan een kantoorgebouw. Bovendien zou de energiebalans er nog gunstiger uitzien, als er wel windturbines waren toegepast.

Vuurproef

Waterval van energie in Amsterdams hotelAls het concept van Bronsema ook de komende winter bij stevige vorst goed blijkt te werken, zal EWF ongetwijfeld een warme belangstelling gaan krijgen. Half juni ging het hotel halsoverkop open, toen een partnerhotel 140 bedden tekortkwam. Een ware vuurproef. De koeling in het gebouw bleek echter naar behoren te werken, ook al was de lucht nog wat droog, aldus Aart Meester, de chief engineer (foto rechts).

Ook tijdens de recordwarme dagen in juli deed de airco wat hij vooral moet doen, aldus Meester. Bij een buitentemperatuur van veertig graden Celsius bleek de lucht echter veel vochtiger dan verwacht. Ook werd er meer gedoucht dan normaal. Het overtollige vocht had lekkages tot gevolg, die werden verholpen met een bypass. Meester: “Je hebt eerst tijd nodig om alles goed in te regelen. Ook de komende zomers en winters zullen we er nog wel wat aan bijschaven. Het hele hotel kent echter al vanaf het begin een aangename temperatuur.”

Tekst Ysbrand Visser

 

Foto hotel onder: Hotel Breeze

Concept natural airconditioning in Hotel Breeze (afbeelding Van Delft Groep)

Bronsema legt het concept Earth, Wind & Fire uit (video 2011)

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c185 c225 c237 c243
Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we nu al hebben 

Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we ...

Ze is al bijna een decennium Duurzaam Gebouwd-expert, deelt kennis tijdens rondetafelgesprekken én is een veelgevraagd spreker voor het podium. Ook laat ...

Lees verder

c21 c225 c243 c265
Kijkje in de keuken bij verduurzaming industrie

Kijkje in de keuken bij verduurzaming industrie

Met de klimaatdoelstellingen en forse ambities voor verduurzaming van ons kikkerlandje in het achterhoofd, is kennisdeling onontbeerlijk. Dat houdt niet op bij ...

Lees verder

c21 c225 c243
Leren over gedragsverandering in de energietransitie 

Leren over gedragsverandering in de energietransitie 

De opleiding Basiscertificaat Energietransitie Gebouwde Omgeving (B.E.G.O.) voegde de modules ‘Weerstand wegnemen’ en ‘Gedragsverandering in de ...

Lees verder

c21 c41 c143 c185 c225 c237 c243
De toekomst van schoolverduurzaming in e-zine Duurzame Scholen

De toekomst van schoolverduurzaming in e-zine ...

De onderwerpen CO2-reductie, energiebesparing en de toepassing van secundaire materialen zijn niet alleen prangend in de woningbouw. Integendeel: uit data-analyses ...

Lees verder

c21 c41 c225 c237 c243 c265
GACS: verplichting brengt voordelen met zich mee

GACS: verplichting brengt voordelen met zich ...

Als je een gebouw met verwarmings- of airconditioningsysteem hebt met een nominaal vermogen van 290 kW, heb je wellicht een nieuwe verplichting voorbij zien komen. ...

Lees verder

c21 c225 c243
“In energietransitie verder kijken dan standaard hybridesysteem”

“In energietransitie verder kijken dan ...

Dat kabinet Schoof de verplichte installatie van een warmtepomp vanaf 2026 heeft afgeschaft, vindt Michel Swart van ATAG Verwarming enerzijds jammer maar eigenlijk ...

Lees verder

c21 c225 c243
“Modulair bouwen is sneller én duurzamer”

“Modulair bouwen is sneller én ...

De tijd dat modulaire bouw bestaat uit gestapelde zeecontainers met minimale afwerking is al lang voorbij. Tegenwoordig zijn de meeste modulaire woningen bijna ...

Lees verder

c21 c185 c225 c237 c243
CO2-besparingspotentieel ontginnen met circulair meerjaren onderhoudsplan

CO2-besparingspotentieel ontginnen met circulair ...

Met de Nederlandse doelstellingen om tegen 2050 een volledig circulaire economie te bereiken en de nieuwe eisen van de Corporate Sustainability Reporting Directive ...

Lees verder

c21 c26 c41 c120 c243
Woningen Dordrecht gerenoveerd met behoud van al het goede

Woningen Dordrecht gerenoveerd met behoud van ...

Maar liefst 172 woningen aan onder andere de Eemkerkstraat in Dordrecht krijgen een revitalisatie dankzij duurzame verbeterwerkzaamheden. De kwaliteit van de woningen ...

Lees verder

c21 c225 c243
Drie stappen voor energie-efficiënte gebouwen

Drie stappen voor energie-efficiënte gebouwen

Om aan de EU-richtlijn voor energie-efficiëntie in gebouwen te voldoen stelde de overheid subsidies beschikbaar. Deze zijn niet alleen voor grote, maar ook ...

Lees verder

c21 c225 c243
Kennisdocument over verduurzaming woningen met netcongestie

Kennisdocument over verduurzaming woningen met ...

Een kennisdocument laat zien welke mogelijkheden er zijn om woningen te verduurzamen binnen de kaders van netcongestie. Welke kansen zijn er, als duidelijk wordt ...

Lees verder

c21 c225 c243
Samenwerkingen netbeheerder en bouwbedrijven voor netuitbreiding

Samenwerkingen netbeheerder en bouwbedrijven ...

Drie bouwbedrijven en netbeheerder TenneT sloten een overeenkomst voor de uitbreiding van het elektriciteitsnet. Een uitbreiding van het net staat op veel wensenlijsten, ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up