Nog één keer EPC

Auteur: Jan Willem van de Groep

Wat we in de bouw goed kunnen is het koesteren van de status quo. Sterker nog: we beroepen ons het liefst op het verleden om aan te tonen waarom bepaalde dingen in de toekomst niet kunnen. Zichtbare trends worden niet opgepakt en afgedaan als spielerei. Wat de koplopers kunnen, gaan we pas echt stimuleren als de rest het ook kan: wat over het algemeen decennia kan duren. De overheid, de brancheorganisaties en de advieswereld gruwen van vernieuwing en denken dat een sector als de bouw alleen in stapjes kan veranderen.

Niets is minder waar: over een paar jaar kan de functie van Ruud Eggens, kostenadviseur bij gemeente Rotterdam en schrijver van een door EPC-critici bejubeld stuk, niet eens meer bestaan. De bouwindustrie ontwikkelt namelijk producten die helemaal niet meer passen in de rekenmodellen die zij en adviesbureaus hanteren om de kostprijs van een bouwwerk uit te rekenen.

In zijn artikel refereert Eggens  aan een onderzoek van Arcadis en W/E. Daarin is te zien dat alle meerkosten voor EPC-verhoging zijn gebaseerd op de zogenoemde 'stapelmethode'. Een methode die is gestoeld op de achterhaalde gedachte dat je zogeheten duurzaamheidsmaatregelen moet stapelen om uit te komen op een voorgeschreven energieprestatie. Deze manier van denken is vooral ontstaan bij de introductie van labels en de EPC.

Producten krijgen punten en een duurzaam gebouw wordt gecreëerd door een slimme verzameling van producten met zo veel mogelijk EPC-punten. Producten worden daardoor niet meer gezien als onderdeel van een systeem. Zo investeerde Valliant 1 miljoen euro in het verbeteren van haar cv-ketel om er 0,01 punt EPC aan over te houden, zonder effect op de echte energetische prestatie.

Stapelen maatregelen problematisch

Het stapelen van maatregelen wordt steeds problematischer, naarmate de EPC wordt verlaagd. De stapelmethode volstaat niet meer omdat daarmee de kosten te hoog worden, de beoogde prestaties niet worden behaald en innovatie uitblijft.

Om echt de slag naar lagere EPC’s te maken, dient een gebouw als een systeem te worden beschouwd. Een systeem waarbij losse bouwproducten moeten worden gezien als onderdelen van deelsystemen, die op hun beurt op een sublieme manier ontworpen, ge-engineerd en gedimensioneerd moeten worden. De productie van deze systemen en complete gebouwen zal steeds meer geïndustrialiseerd plaatsvinden. Een ontwikkeling die niet zomaar is te marginaliseren met een verwijzing naar catalogusproducten. En die manier van denken beperkt zich niet alleen tot EGW-woningen.

Wie wil er een energierekening van € 45 z’n leven lang?

Als je niet stapelend van EPC 0,6 naar EPC 0,4 gaat maar in één slag een EPC 0,4-woning bedenkt, dan kost deze niet meer dan die traditioneel ontwikkelde EPC 0,6-woning. Sterker nog, de systeembenadering zorgt ervoor dat je veel verder kunt gaan dan 0,4. Want het is inderdaad waar dat de waarde van een EPC 0,4-woning weinig zal verschillen van een woning met een EPC van 0,6. Maar als de woning geen energierekening meer heeft en de meerprijs slechts € 15.000 is, dan wordt het andere koek. Minister Dijsselbloem heeft er recent voor gezorgd dat voor deze woningen € 13.500 extra geleend mag worden. In de woorden van Eggens zorgt deze extra financieringsmogelijkheid ook dat de consument die meerprijs zal waarderen. Wie wil er nou geen energierekening van € 45 zijn hele leven lang?

Ik heb niet de indruk dat Eggens de ontwikkelingen op dit terrein actief volgt. Een karikatuur maken van zeer energiezuinige woningen is niet zo moeilijk. Maar de producten die nu worden opgeleverd, staan ver af van zijn werkelijkheid.

Vervolgens worden adviesbureaus als W/E, Arcadis en dGmR bestempeld als wetenschap. Adviesbureaus snappen echter helemaal niks van de revolutie die nu plaatsvindt bij bouwers en toeleverende industrie. Zou een adviesbureau in staat zijn om de exacte kostprijs van een auto uit te rekenen? Denk ‘t niet. Zo moeten de spullen van bouwers ook beschouwd worden. Een systeembenadering zorgt ervoor dat de traditionele regelbegrotingen de prullenbak in kan.

0,4 slaan we gewoon over

En nu maar wachten tot alles goedkoper wordt? Nee dus, dat gebeurt pas bij schaal. En alleen bij schaal die is gebaseerd op een geïndustrialiseerd aanpak. De koplopers stimuleren dus. De kleine stapjes zelfs loslaten zal, hoe gek het ook klinkt, zorgen dat we de stap van 0,4 gewoon overslaan.