Een modelwoning van PLEKvoor in het Gelderlandse Lobith was de locatie voor een rondetafelgesprek over de status quo en toekomst van circulair bouwen. “De vraag naar circulaire gebouwen neemt toe, maar er moet nog veel gebeuren om alle opdrachtgevers van Nederland te overtuigen.”

Prikkelende voorbeelden als de tijdelijke rechtbank in Amsterdam, het gemeentehuis van Brummen en het op Cradle to Cradle geïnspireerde stadskantoor Venlo laten zien dat circulair bouwen mogelijk is. “We kunnen circulair bouwen, dat hebben we met z’n allen laten zien”, schetst PLEKvoor-directeur Jeroen Troost. “Maar van echte opschaling kunnen we nog niet spreken.”

Toch wordt circulariteit aangewakkerd, onder andere door de trend ‘van bezit naar gebruik’. “Die overtuiging proef je vooral in de jongere generatie. Die wil het liefst zo weinig mogelijk hebben en zoveel mogelijk delen”, aldus marktmanager Bauke Geuzebroek van Knauf. Ondertussen zorgen maatschappelijke opgaves als immigratie en vergrijzing voor snel veranderende wensen. “Behoeftes veranderen snel”, weet manager circulaire economie Rick Veenendaal van Gispen. “Daarom zou je ieder gebouw op zo’n manier moeten maken dat het niet alleen circulair, maar ook flexibel in te zetten is. Anders kun je nooit op tijd reageren op nieuwe situaties.” Daar sluit marketing manager Dennis Bol van De Meeuw Bol zich bij aan. “Circulaire materialen kun je op langere termijn ergens anders inzetten, zonder dat ze hun waarde verliezen. Toch vormt dit nog niet altijd een onderdeel van de uitvraag. We horen van corporaties dat hun vastgoedportefeuille niet goed aansluit op de woonwensen van nu. Zij vragen om flexibiliteit, maar circulariteit wordt minder vaak genoemd. Terwijl deze twee begrippen sterk verbonden zijn.”

Gemeenten en overheden proberen circulariteit verder te stimuleren, vanwege de noodzaak en de economische kansen die verduurzaming met zich meebrengt. “Nederland wil in 2050 volledig circulair zijn, daarvoor is een grondstoffenakkoord gesloten”, vertelt adviseur techniek en duurzaamheid Arie Mooiman van vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek. “Dit geeft een impuls vanuit de overheid om de levensduur van grondstoffen en materialen te verlengen. Daarbij zijn er meerdere wegen die naar Rome leiden. Bij circulair bouwen wordt zodanig gebouwd dat het hele bouwwerk of bouwdelen ervan herbruikbaar zijn en/of materialen recyclebaar of hernieuwbaar zijn. Circulair bouwen is overigens niet een doel op zich maar een middel tot het realiseren van duurzaamheidsdoelstellingen.”

De Round Table verplaatste zich naar een terras in Tolkamer

Amsterdam als circulaire hotspot

Diverse gemeenten hebben een beleid uitgesproken voor hergebruik van materialen en het opwaarderen hiervan. “Zoals Amsterdam”, weet adviseur bouwconcepten Peter Musters van VBI. “Zij wijst hotspots aan en zorgt er daardoor voor dat innovatie plaatsvindt om tot circulaire ontwikkelingen te komen.” Een voorbeeld van zo’n ontwikkeling is Circl, het circulaire paviljoen van ABN AMRO. De ontwikkeling laat zien dat gebouwelementen opnieuw bruikbaar zijn. Zo wordt in de vergaderkamers gebruikgemaakt van tweedehands kozijnen. Daarnaast dienen gerecyclede spijkerbroeken, afkomstig van ABN AMRO-medewerkers, nu als akoestisch materiaal voor het plafond. “Dit voorbeeld inspireert anderen om op een nieuwe manier te kijken naar hergebruik van materialen”, geeft proces- en projectmanager van Circl Jeroen Schinkel van TRAJECT Adviseurs & Managers aan. “Het draait daarbij niet alleen om het hergebruiken van wat we al hebben, maar ook om het circulair inzetten van nieuwe materialen en elementen om hergebruik in de toekomst ook zeker te stellen.” Daarnaast is Urban Mining, het fenomeen waarbij je grondstoffen direct uit de stad haalt, een interessant middel voor circulaire ontwikkelingen.” Door te ‘minen’ hergebruikt de bouw- en vastgoedsector wat ze al heeft. “Toch betreft dit het maximaal verlengen van de lineaire economie. Dat is niet echt toekomstbestendig, want we bekommeren ons op deze manier niet om het verlies van niet-herbruikbare grondstoffen”, aldus Bol.

Lees de SWOT analyse van de Round Table op 5 juli

Van sloop- naar restwaarde

Ook de tijdelijke rechtbank in Amsterdam staat in de kijkers als circulaire ontwikkeling, gebruikmakend van gangbare materialen. “De nieuwbouw staat er maar voor 5 jaar”, vertelt Musters hierover. “Interessant is dat het winnende consortium dat de opdracht aanneemt, bij de sloop de gebruikte materialen krijgt. Hierdoor kijk je als partijen anders naar de kwaliteit van materialen, de restwaarde, een vervolgbestemming en je businesscase. In de toekomst zie ik meer focus op de restwaarde in plaats van de sloopwaarde.” Daar sluit Geuzebroek zich bij aan. “Daar bewegen we ons steeds verder naartoe. Daarnaast wordt het in de toekomst een dissatisfier als een ontwikkeling niet circulair is. Mensen willen weten wat er in het gebouw zit, dat er geen giftige stoffen aanwezig zijn en dat de materialen waarde behouden”, aldus Geuzebroek. “Op het moment dat we precies weten welke materialen zich waar bevinden en we ontwerpen met ‘remontage’ in gedachte, gaan we het circulaire proces echt versnellen”, besluit Bol.