De potentie van bedrijventerreinen in de energietransitie

timer1 min
De potentie van bedrijventerreinen in de energietransitie

Dertig energieregio’s onderzoeken in hun Regionale Energiestrategieën waar en hoe duurzame elektriciteit kan worden opgewekt en welke warmtebronnen beschikbaar zijn. De potentie van bedrijventerreinen krijgt daarbij steeds meer aandacht.

Tekst: Claudia Meima

In een Regionale Energiestrategie (RES) beschrijft elke energieregio zijn eigen keuzes. Marjon Bosman is programmamanager doelbereik bij het Nationaal Programma RES, dat de energieregio's ondersteunt. Ze legt uit: “In de RES bekijken we op regionaal niveau waar we duurzame energie en warmte kunnen opwekken, met zonnepanelen, windmolens, aquathermie, geothermie en alle andere vormen van duurzame opwek die in het Klimaatakkoord staan. Regio’s doen dat samen met maatschappelijke partijen, bewoners, provincies, gemeenten en waterschappen.”

Volgens Bosman is het opstellen van een RES vaak een behoorlijke puzzel. “In de eerste plaats omdat ruimte schaars is, maar ook omdat bij toenemende elektrificatie de capaciteit van het energienet toereikend moet zijn. Verder is er draagvlak nodig voor projecten en willen we de opwek realiseren tegen de laagst mogelijke maatschappelijke kosten.”

Bedrijventerreinen als kans

Op een aantal van deze punten bieden juist bedrijventerreinen interessante mogelijkheden. “Op bedrijventerreinen is bijvoorbeeld veel dakoppervlak. Met behulp van SDE++-subsidie biedt dat interessante kansen voor zonnepanelen”, noemt Jac van Trijp. Als adviseur bij RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) houdt hij zich bezig met de verduurzaming van bedrijventerreinen.

“Gemeenten kunnen bedrijventerreinen soms ook benutten voor het plaatsen van windmolens. De ruimtelijke impact is daar namelijk acceptabel: vanwege de ligging buiten woongebieden hebben mensen er minder last van. Vaak is het effect zelfs positief, want bedrijven op zo’n terrein kunnen zich met windturbines gemakkelijker profileren als duurzaam en vooruitstrevend. Er is daarom vaak voldoende draagvlak voor bij ondernemers.”

Ook op het gebied van warmte bieden bedrijventerreinen kansen. “Met name waar sprake is van industrie kunnen energieregio’s hun voordeel doen met de restwarmte van bedrijven. Via een warmtenet kan die naar andere bedrijfspanden of naar woonwijken worden geleid.” De mogelijkheden om bedrijventerreinen in te zetten voor de energietransitie worden steeds meer erkend én benut.

Daarbij komt het initiatief afwisselend van ondernemers en overheden. Van Trijp is blij met deze ontwikkeling: “Lange tijd was er vanuit de overheid weinig aandacht voor de verduurzaming van bedrijventerreinen. De wetten waren er wel. Zo is er al sinds 1993 de energiebesparingsplicht van de Wet Milieubeheer voor bedrijven met een bepaald energiegebruik [vanaf 50.000 kWh of 25.000 m3 aardgas, red.]. Maar omdat er weinig capaciteit voor toezicht en handhaving was, veranderde er in de praktijk maar weinig. Gelukkig is dat aan het veranderen en worden bedrijven steeds meer bij verduurzaming betrokken.”

Op eigen initiatief

Initiatieven van partijen op de bedrijventerreinen zelf winnen aan belang, ziet Van Trijp. “Een aantal bedrijventerreinen in Nederland is op eigen initiatief aan de slag gegaan met duurzaamheid. Enthousiaste parkmanagers en ondernemers trekken hierbij de kar. Zij krijgen vaak veel voor elkaar en steken elkaar aan met hun enthousiasme.”

“Dat zie je bijvoorbeeld gebeuren op bedrijvenpark De Wildeman in Zaltbommel”, noemt Van Trijp. “IT-bedrijf Hitachi zette daar in 2011 een energieneutraal pand neer, onder andere voorzien van warmte- en koudeopslag en ruim 17.000 vierkante meter aan zonnepanelen. De restwarmte van Hitachi verwarmt nu zelfs de bedrijfshal van het naastgelegen bedrijf DHL. Ook Brandwijk Kerstpakketten verwarmt er zijn pand met warmtepompen en richt zich daarnaast al jaren op duurzame eindproducten. Zo maken deze bedrijven zichtbaar dat verduurzaming haalbaar is en bovendien winstgevend kan zijn. Daardoor staat duurzaamheid in Zaltbommel nu hoog op de agenda van de parkmanagementvereniging, waarbij deze twee bedrijven de kar trekken.”

Convenant Duurzame Bedrijventerreinen

Begin dit jaar vroeg stichting BE+ (Bedrijventerreinen Energiepositief) aandacht voor de rol van bedrijventerreinen in de energietransitie. Bijna dertig partijen vanuit bedrijfsleven en overheid ondertekenden het Convenant Duurzame Bedrijventerreinen. Stichting BE+ ondersteunt bedrijventerreinen met kennis en een netwerk; deelnemers bundelen hun krachten in verschillende soorten samenwerkingsverbanden. Doel is uiteindelijk dat bedrijventerreinen of clusters van bedrijventerreinen zelfstandig en CO2-neutraal in hun energiebehoefte gaan voorzien.

De potentie van bedrijventerreinen in de energietransitie

“Stichting BE+ zet de verduurzaming op bedrijventerreinen in beweging”, ziet Van Trijp. “Bedrijventerrein Schiebroek is daarvan een mooi voorbeeld. De bedrijvenvereniging daar ondertekende het convenant en ging met duurzaamheid aan de slag. De ondernemers werden daarover zo enthousiast dat zij op eigen kracht verder gingen. Inmiddels is de bedrijvenvereniging daar bezig een grootschalig zonnepark op te zetten: zesduizend zonnepanelen gaan naar schatting 2 GWh elektriciteit opwekken. Een groot gedeelte van dit zonnepark is specifiek bedoeld voor bewoners uit de naastgelegen woonwijk en kleine bedrijven. Ook wordt onderzoek gedaan naar de haalbaarheid van een warmtenet met de restwarmte van datacenters. Uiteindelijk bepaalt samenwerking in de regio het succes: een nieuw initiatief moet altijd lokaal en regionaal worden ingebed.”

Een regionale aanpak

Het is dan ook niet voor niets dat de energietransitie wordt vormgegeven in regionale energiestrategieën. Bosman legt uit: “De regio is klein genoeg voor initiatieven die dicht bij de bewoner staan, maar groot genoeg om interessant te zijn voor investeerders in de verduurzamingsprojecten. De regionale benadering biedt bovendien oplossingen die over gemeentegrenzen heen gaan. Dat is vaak nodig, want warmtenetten en windmolenparken bevinden zich bijvoorbeeld niet altijd binnen één gemeente.”

Een voorbeeld van de meerwaarde van een regionale aanpak is zichtbaar in Groningen. Daar werken gemeente, provincie en bedrijvenverenigingen samen aan een ambitieuze, regionale doelstelling: volledig CO2-neutraal worden in 2035. Via het platform Groningen Werkt Slim, een initiatief van de gemeente Groningen, geven de partners gratis praktisch advies aan ondernemers over energiebesparing, duurzaam vervoer en circulariteit.

Alle partners dragen daaraan evenveel bij in kennis en financiën. Groningen Werkt Slim ondersteunt ondernemers in de eerste plaats met informatie over de energietransitie, want gebrek aan kennis kan een drempel zijn om te investeren in nieuwe vormen van energie.

Ook werkt Groningen aan een tool waarin bedrijven en bedrijventerreinen het effect van verschillende duurzame maatregelen kunnen berekenen. Welke CO2-besparing leveren de maatregelen precies op, specifiek op hun terrein?

“Verder houden we ondernemers op de hoogte van gunstige acties op het gebied van duurzaam ondernemen”, voegt Van Dijk toe. “Een voorbeeld hiervan is Verzilver Uw Dak: een campagne van de provincie, waarbij ondernemers een gratis dakscan krijgen om te zien of hun dak zonnepanelen kan dragen. Daarna helpt de provincie bij de aanvraag van SDE++-subsidie. Dit bespaart ondernemers veel tijd en verlaagt de drempel voor verduurzaming.”

Samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven

Bedrijventerreinen en gemeenten kunnen elkaar in de energietransitie dus prima helpen. Dat blijkt ook in Breda. Begin 2019 richtten de gemeente, Platform BV Breda, Hezelaer Energie, de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij en Enpuls daar stichting Breda Energie op. Met als doelstelling: hernieuwbare energie opwekken in en rond Breda, om die vervolgens ook lokaal te gebruiken. “We willen de kringloop van energie in Breda sluitend krijgen”, licht Arjan Rook, projectleider vanuit de gemeente, toe. “We stimuleren bedrijven om energie te besparen en op te wekken. Initiatieven vanuit het bedrijfsleven zelf vormen daarbij het uitgangspunt.”

De potentie van bedrijventerreinen in de energietransitie

“We willen de kringloop van energie in Breda sluitend krijgen”, aldus projectleider Arjan Rook (gemeente Breda).

Zo draagt stichting Breda Energie bij aan de regionale energiestrategie, want de gemeente Breda heeft de ambitie uitgesproken om in 2030 113 GWh aan grijze stroom bespaard te hebben. Dat wil de stichting onder andere bereiken door bedrijfsdaken vol te leggen met zonnepanelen. Rook. “Door de economische gevolgen van de coronacrisis hebben ondernemers minder ruimte om te investeren in de energietransitie. Daarom is de financiële onderbouwing van verduurzaming nu extra belangrijk. Breda Energie bouwt aan een doordacht businessplan, zodat de dienstverlening ook in de toekomst stabiel blijft. We ontwikkelen ons als makelaar in lokaal opgewekte, groene energie.”

Communicatie en informatie

De kansen die bedrijventerreinen bieden in de energietransitie mogen volgens Van Trijp niet blijven liggen. Een faciliterende overheid kan daarbij veel drempels wegnemen. “Duurzaamheid is voor de meeste ondernemers geen core business. Communicatie en informatievoorziening zijn daarom van groot belang. Bedrijventerreinen moeten zicht krijgen op wat er de komende vijftien jaar gaat gebeuren in de energietransitie. Waar moeten bedrijven dan aan voldoen en op welke subsidies kunnen zij dan nog rekenen? Als zij daarop kunnen inspelen, is er nog veel mogelijk.”

Zoek verder binnen deze onderwerpen

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c185 c225 c237 c243
Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we nu al hebben 

Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we ...

Ze is al bijna een decennium Duurzaam Gebouwd-expert, deelt kennis tijdens rondetafelgesprekken én is een veelgevraagd spreker voor het podium. Ook laat ...

Lees verder

c21 c225 c243 c265
Kijkje in de keuken bij verduurzaming industrie

Kijkje in de keuken bij verduurzaming industrie

Met de klimaatdoelstellingen en forse ambities voor verduurzaming van ons kikkerlandje in het achterhoofd, is kennisdeling onontbeerlijk. Dat houdt niet op bij ...

Lees verder

c21 c225 c243
Leren over gedragsverandering in de energietransitie 

Leren over gedragsverandering in de energietransitie 

De opleiding Basiscertificaat Energietransitie Gebouwde Omgeving (B.E.G.O.) voegde de modules ‘Weerstand wegnemen’ en ‘Gedragsverandering in de ...

Lees verder

c21 c41 c143 c185 c225 c237 c243
De toekomst van schoolverduurzaming in e-zine Duurzame Scholen

De toekomst van schoolverduurzaming in e-zine ...

De onderwerpen CO2-reductie, energiebesparing en de toepassing van secundaire materialen zijn niet alleen prangend in de woningbouw. Integendeel: uit data-analyses ...

Lees verder

c21 c41 c225 c237 c243 c265
GACS: verplichting brengt voordelen met zich mee

GACS: verplichting brengt voordelen met zich ...

Als je een gebouw met verwarmings- of airconditioningsysteem hebt met een nominaal vermogen van 290 kW, heb je wellicht een nieuwe verplichting voorbij zien komen. ...

Lees verder

c21 c225 c243
“In energietransitie verder kijken dan standaard hybridesysteem”

“In energietransitie verder kijken dan ...

Dat kabinet Schoof de verplichte installatie van een warmtepomp vanaf 2026 heeft afgeschaft, vindt Michel Swart van ATAG Verwarming enerzijds jammer maar eigenlijk ...

Lees verder

c21 c225 c243
“Modulair bouwen is sneller én duurzamer”

“Modulair bouwen is sneller én ...

De tijd dat modulaire bouw bestaat uit gestapelde zeecontainers met minimale afwerking is al lang voorbij. Tegenwoordig zijn de meeste modulaire woningen bijna ...

Lees verder

c21 c185 c225 c237 c243
CO2-besparingspotentieel ontginnen met circulair meerjaren onderhoudsplan

CO2-besparingspotentieel ontginnen met circulair ...

Met de Nederlandse doelstellingen om tegen 2050 een volledig circulaire economie te bereiken en de nieuwe eisen van de Corporate Sustainability Reporting Directive ...

Lees verder

c21 c26 c41 c120 c243
Woningen Dordrecht gerenoveerd met behoud van al het goede

Woningen Dordrecht gerenoveerd met behoud van ...

Maar liefst 172 woningen aan onder andere de Eemkerkstraat in Dordrecht krijgen een revitalisatie dankzij duurzame verbeterwerkzaamheden. De kwaliteit van de woningen ...

Lees verder

c21 c225 c243
Drie stappen voor energie-efficiënte gebouwen

Drie stappen voor energie-efficiënte gebouwen

Om aan de EU-richtlijn voor energie-efficiëntie in gebouwen te voldoen stelde de overheid subsidies beschikbaar. Deze zijn niet alleen voor grote, maar ook ...

Lees verder

c21 c225 c243
Kennisdocument over verduurzaming woningen met netcongestie

Kennisdocument over verduurzaming woningen met ...

Een kennisdocument laat zien welke mogelijkheden er zijn om woningen te verduurzamen binnen de kaders van netcongestie. Welke kansen zijn er, als duidelijk wordt ...

Lees verder

c21 c225 c243
Samenwerkingen netbeheerder en bouwbedrijven voor netuitbreiding

Samenwerkingen netbeheerder en bouwbedrijven ...

Drie bouwbedrijven en netbeheerder TenneT sloten een overeenkomst voor de uitbreiding van het elektriciteitsnet. Een uitbreiding van het net staat op veel wensenlijsten, ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up