“Richt je in het ontwerp op levensduur en niet op het materiaal alleen”

timer3 min
“Richt je in het ontwerp op levensduur en niet op het materiaal alleen”

Kantoren worden geacht 50 jaar mee te gaan en woningen zelfs 75 jaar. In de praktijk worden die leeftijden echter lang niet altijd gehaald, terwijl je juist met een lange levensduur veel kunt besparen op de milieulast. “In het ontwerp moet veel meer aandacht worden besteed aan toekomstige bestemmingen”, aldus Pim Peters van IMd Raadgevende Ingenieurs. “Door meer te investeren in een adaptief ontwerp, kan de milieu-impact met sprongen omlaag gaan.”

Duurzaam bouwen is hot. Veel aandacht gaat daarbij uit naar energiezuinige concepten en milieuvriendelijke materialen. Recent nog publiceerde VORM bouw een interessant manifest dat pleit voor toepassing van biobased materialen, ondertekend door maar liefst zo’n 240 marktpartijen. "Een hartstikke goed initiatief", vindt Pim Peters, "want er moet wat gebeuren om de wereldwijde milieuambities waar te maken. Ik denk echter niet dat we ons alleen maar op het materiaal moeten richten."

“Richt je in het ontwerp op levensduur en niet op het materiaal alleen”Peters pleit ervoor om meer te kijken naar levensduur. Dit door adaptief te bouwen, dus meer rekening te houden met toekomstige bestemmingen. "Je moet naar de milieulast per jaar kijken. Hoe langer een gebouw mee gaat, hoe lager die milieulast is. Die systematiek wordt weliswaar toegepast in milieulastberekeningen, maar niemand die sleutelt aan de waarde voor de levensduur.
In de praktijk worden de defaultwaardes - 50 jaar voor kantoren en 75 jaar voor woningen - nauwelijks gehaald. Hoeveel kantoren met dragende gevels en kanaalplaatvloeren uit de jaren 80, toen zo’n beetje de standaard, worden momenteel niet gesloopt? Als die adaptief waren ontworpen, had dat voorkomen kunnen worden."

"Kijk ook eens naar de woningbouw, waar tot een kleine twintig jaar geleden een verdiepingshoogte van slechts 2,40 m de standaard was. Dat heeft de mogelijkheden om er nu wat anders mee te doen enorm beperkt. Maar we lijken er niet echt van te leren. Zo worden er momenteel veel woningen gebouwd van minder dan 50 m2, omdat daar volgens wetgeving geen buitenruimte nodig is. Financieel aantrekkelijk en ze gaan als zoete broodjes over de toonbank. Maar willen we die woningen over tien jaar nog steeds?"

Casco's

"Wat dat betreft", vervolgt Peters, "kunnen we beter een voorbeeld nemen aan de betonnen kantoorkolossen uit de jaren 60. Vijftien jaar geleden zaten we daar nog enorm mee in ons maag, nu blijken die casco’s genoeg mogelijkheden te bieden om daar heel gave dingen mee te kunnen bouwen. En dan heb ik het nog niet eens over de Amsterdamse grachtenpanden."

Het verlengen van de levensduur kan door vooraf na te denken over toekomstige functies, ook bij het ontwerp van het casco. Peters: "Het casco moet als het ware de gebouwde omgeving blijvend faciliteren. Je kunt het bijvoorbeeld mogelijk maken om later een aantal verdiepingen op een gebouw toe te voegen. Of rekening houden met een andere verkaveling in woningen."

"Ga dus niet klakkeloos uit van tunnelgietbouw omdat dat het goedkoopste is, maar overweeg ook een casco met kolommen. Of maak de fundering of de onderste kolommen wat zwaarder, zodat je flexibel bent in uitbreidingen. Denk daarbij heel bewust na over het materiaalgebruik. Pas materialen daar toe waar ze het beste tot hun recht komen en zorg dat ze een lange levensduur mogelijk maken."

Adaptief ontwerp

Het is vooral nodig dat de mogelijkheden voor een adaptief ontwerp op tafel komen. Het is de taak van het ontwerpteam om de opdrachtgever of investeerder te overtuigen van de meerwaarde van een adaptief ontwerp. Peters: "In de praktijk zal heus wel blijken dat het niet altijd zinvol is, en ook niet altijd mogelijk. Het moet bijvoorbeeld in een bestemmingsplan passen en er moet budget zijn. Dat laatste is vaak het probleem, want dat er in het ontwerp onvoldoende aandacht is voor adaptief bouwen komt doordat het vaak een extra investering vraagt, die op korte termijn niet wordt terugverdiend."

"Meestal ligt de focus te sterk op de opbrengst op korte termijn. Wat levert een m2 nu op? Investeringen in een adaptief ontwerp gaan pas aan het einde van de levensduur hun vruchten afwerpen. Opdrachtgevers moeten zich realiseren dat met extra aandacht voor de toekomstbestendigheid veel milieuwinst te behalen is. Dat kan na veertig jaar net het verschil maken tussen leegstand of de mogelijkheid tot herbestemming. Dat moet bespreekbaar worden gemaakt”, besluit Peters.

Artikel: Pim Peters / IMd Raadgevende Ingenieurs
Fotografie: UpMountain Amstelveen (foto Kees Hummel)
Architect: Rijnboutt 

Zoek verder binnen deze onderwerpen

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c225 c260
“Wij laten zien wat er al mogelijk is”

“Wij laten zien wat er al mogelijk is”

Om een versnelde opschaling van het gebruik van biogrondstoffen in de bouwsector te realiseren, is Building Balance vorig jaar gestart met de uitvoering van de ...

Lees verder

c21 c225 c260 c286
Boer zoekt Bouw #8: Carbon Credits en wet- en regelgeving

Boer zoekt Bouw #8: Carbon Credits en wet- en ...

Het is alweer tijd voor de achtste editie van Boer zoekt Bouw. Inge Diepman gaat in deze aflevering samen met Vincent Bakker van Ballast Nedam Development en Peter ...

Lees verder

c21 c41 c225 c260 c286
Boer zoekt Bouw #7: Biobased bouwen verlangt cultuuromslag

Boer zoekt Bouw #7: Biobased bouwen verlangt ...

In deze nieuwste aflevering van Boer zoekt Bouw (aflevering 7) praat Inge Diepman met wethouder Pouwel Inberg van gemeente Brummen en Ronald Schilt van adviesbureau ...

Lees verder

c21 c225 c260
“Inblaasstro maakt snelle opschaling mogelijk”

“Inblaasstro maakt snelle opschaling mogelijk”

Op 12 en 13 november aanstaande vinden er cursussen plaats voor het ontwerpen met biobased inblaasisolatie en een praktische training voor biobased inblaasisolatie. ...

Lees verder

c21 c40 c185 c225 c260
“Naar eenduidigheid in duurzaamheid”

“Naar eenduidigheid in duurzaamheid”

De verduurzamingsslag in de bouwsector vertraagt door een gebrek aan eenduidigheid en een gebrek aan een gedegen wetgeving. Op beide gebieden kan Het Nieuwe Normaal ...

Lees verder

c21 c41 c225 c260
Boer zoekt Bouw 4: Kansen van vezelteelt

Boer zoekt Bouw 4: Kansen van vezelteelt

Tijdens deze aflevering gaan we op bezoek bij Jan Versluis, een enthousiaste boer die werkt in de vezelteelt. Inge Diepman bezoekt hem op zijn erf en land om meer ...

Lees verder

c21 c40 c225 c260
“Carbon credits-pilot aanbesteding zorgt voor omzetzekerheid”

“Carbon credits-pilot aanbesteding zorgt ...

Het WeGrow Congres 2024 stond in het teken van het creëren van nieuwe verdienmodellen voor bouwers en boeren én het scheppen van een gezonde biobased ...

Lees verder

c21 c40 c225 c260
Boer zoekt Bouw aflevering 3: verbouwen van vezelhennep

Boer zoekt Bouw aflevering 3: verbouwen van ...

Het is tijd voor de derde aflevering van Boer zoekt Bouw. In de podcastreeks neemt een boer een bouwer mee naar een erf en gaat een boer met de bouwer mee naar ...

Lees verder

c21 c40 c185 c225 c260
GPR Materiaal gevalideerd door NMD voor A2-dataset

GPR Materiaal gevalideerd door NMD voor A2-dataset

De stichting NMD heeft GPR Materiaal gevalideerd voor het rekenen met A1 én A2-data. Vanaf nu kunnen alle licentiehouders vertrouwd worden met de nieuwe ...

Lees verder

c21 c185 c225 c260
Drie grote uitdagingen bij circulair en biobased bouwen

Drie grote uitdagingen bij circulair en biobased ...

Bij circulair en biobased bouwen zijn er volgens Duurzaam Gebouwd-expert Gerhard Hospers drie grote uitdagingen: kennis en kennisoverdracht, het toepassen van gebruikte ...

Lees verder

c21 c225 c260
Boer zoekt Bouw: aflevering 1

Boer zoekt Bouw: aflevering 1

In de eerste aflevering van de podcastreeks Boer zoekt Bouw gaan partijen bij elkaar op bezoek. Om biobased bouwen een succes te maken, moeten Boer en Bouw elkaar ...

Lees verder

c21 c41 c225 c260
Win jij de WeGrow Award?

Win jij de WeGrow Award?

Om mee te dingen naar de WeGrow Award kun je je aanmelden tot 5 september aanstaande. De WeGrow Award is een stimulans en beloning voor het innovatief ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up