Van goed geregelde ventilatiesystemen tot controle en prestatiecontracten

Van goed geregelde ventilatiesystemen tot controle en prestatiecontracten

Een goed geventileerd schoolgebouw bevordert de gezondheid en de prestaties van leerlingen en leerkrachten. Al ruim 10 jaar ligt een compleet pakket voor schoolbesturen klaar om aan zogeheten frisse scholen te werken. Er zijn ook steeds meer goede voorbeelden. Zo is in de gemeente Groningen het klimaat van alle basisscholen verbeterd en stelt de gemeente Rotterdam een toets op het binnenklimaat verplicht. Hun boodschap: het is niet moeilijk om de lucht te klaren, als je er maar bovenop zit.

Beeld bovenaan: CBS Onze Wereld, Rotterdam, Van den Berg Architecten

De gemeente greep in 2012 de aanstaande decentralisatie van het primair onderwijs aan om het project te starten. "Schoolbesturen in het primair onderwijs werden in 2015 verantwoordelijk voor het onderhoud van hun gebouwen", zegt portefeuillemanager Vastgoedbedrijf Harold Boersma. "We wilden die gebouwen aan hen overdragen, mits ze in goede staat waren."

€ 8,7 miljoen subsidie

Groningen reserveerde voor het project ‘Fris en Duurzaam’ € 8,7 miljoen voor daadwerkelijke verbeteringen. De scholen moesten die uitvoeren. "Zo konden ze zelf sturing geven aan hun projecten en zelf keuzes voor de uitvoering maken. Doel was om in de klaslokalen CO2 te verminderen en in totaal ongeveer 10% energie te besparen. Daarmee realiseren ze een fris en duurzaam klimaat in de klaslokalen. De energiebesparing hoefden de scholen niet aan de gemeente terug te betalen."

Energie en Binnenmilieu Advies

In 2012 ging Groningen aan de slag met de instrumenten van het programma Frisse scholen. Duurzaamheidsadviseur Lowie Looijen coördineerde het project. "Ons startpunt was het Energie en Binnenmilieu Advies. Op basis daarvan stelden we de conditie per school vast. Dat bepaalde de rangorde waarin scholen werden aangepakt. We stelden budgetten ter beschikking en nodigden de scholen uit om met plannen voor verbetering te komen."

Frisse Scholen Toets

"Ons streven was kwaliteitsniveau Frisse Scholen Klasse B", gaat Looijen verder. "Op locatie controleerden we of de plannen toereikend waren aan de hand van de Frisse Scholen Toets. Daarna controleerden we of de maatregelen ook echt uitgevoerd waren. Wij beoordeelden niet de kwaliteit van de uitgevoerde werkzaamheden. We behielden uitsluitend de rol van financier."

470 frisse klaslokalen

Toch moest de gemeente ook een projectorganisatie optuigen voor de Vensterscholen [bundeling van minstens één basisschool en verschillende andere instellingen in een wijk, red.]. "Het kostte extra tijd en geld om als eigenaar behalve de schoolruimten het gehele gebouw te voorzien van een passende installatie", zegt Boersma. "Daardoor rondden we het project pas in 2017 af. Maar we kunnen nu wel zeggen dat alle basisschoolleerlingen in de gemeente Groningen les krijgen in 470 frisse klaslokalen."

Rotterdam: verplichte toetsing

Rotterdam neemt een gezond binnenklimaat van basisscholen zeer serieus. De gemeente heeft sinds 2008 een plan van aanpak voor een gezonder binnenklimaat. Een verplichte toetsing blijkt een belangrijke succesfactor. Voor elke school is er een aanpak beschikbaar. De aanpak bestaat uit drie bouwstenen. Voor nieuwbouw en renovatie van scholen is er de Frisse Scholen Toets. Voor bestaande bouw is er de Binnenmilieuscan, die ontwikkeld is in het kader van de Green Deal Scholen. De scan moet scholen vooral bewust maken van de staat van het binnenklimaat. En om een goed binnenklimaat te borgen in de exploitatiefase zet Rotterdam in op het derde middel: prestatiecontracten voor onderhoud.

Contractuele afspraken

De Frisse Scholen Toets is een instrument van RVO om een gebouw te controleren op basis van het PvE Frisse Scholen. De toets wordt uitgevoerd door een deskundig en onafhankelijk adviseur. Tijdens de pilot in Rotterdam voerde Binnenmilieuadviseur Froukje van Dijken de toets uit. “Ik lette goed op hoe de kwaliteit van een frisse school is geborgd. Van voorlopig ontwerp tot uiteindelijk de contracten voor onderhoud. Belangrijk punt is bijvoorbeeld dat je dat onderhoud niet doet op basis van het aantal filters dat je vervangt. Het gaat om de vraag of een school voldoende schone lucht krijgt. Spreek dat vervolgens contractueel goed af met je leverancier.”

Verplichtstelling noodzakelijk

“De gemeente Rotterdam wil in alle scholen een gezond binnenklimaat”, zegt Adrie Gelderblom, senior medisch milieukundig adviseur bij de GGD Rotterdam-Rijnmond. “Daarom heeft Rotterdam de Frisse Scholen Toets als een harde voorwaarde opgenomen in de Leidraad Onderwijshuisvesting. Zo’n verplichtstelling is noodzakelijk. Anders blijf je afhankelijk van de wil van personen.”

Genoeg instrumenten en goede voorbeelden

Lang niet elke gemeente heeft een aanpak vergelijkbaar met die van Rotterdam, weet Gelderblom. “Dat is onverstandig. Want het is uitgebreid aangetoond dat zonder een dergelijke aanpak de kans op een ongezond binnenklimaat aanzienlijk is. Er zijn genoeg instrumenten en goede voorbeelden voor handen. Voor de kosten hoef je het evenmin te laten. Met de Frisse Scholen Toets zorg je voor een beter functionerende installatie en dat verdient zich terug.” Van Dijken is het daarmee eens: “Het is in principe niet moeilijk om voor een frisse, energiezuinige school te zorgen. Als je daar maar in alle fasen van een bouwproject bovenop zit.”

Lees meer informatie over Frisse Scholen op de website van RVO.nl.

Zoek verder binnen deze onderwerpen

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c184 c225 c243
'Fundamenteel verkeerde keuzes in warmtetransitie'

'Fundamenteel verkeerde keuzes in warmtetransitie'

“Om netcongestie te voorkomen zien netbeheerders het warmtenet als beter alternatief voor de individuele warmtepomp. Warmtepompen zijn echter niet de veroorzakers ...

Lees verder

c21 c184 c225 c243
Mijlpalen van een decennium De Groene Grachten

Mijlpalen van een decennium De Groene Grachten

We ontmoeten Suze Gehem, winnares van de ABN AMRO Duurzame 50 - 2023, op een zonovergoten dag in het kennisinstituut KIT te Amsterdam. Hier, bij de standplaats ...

Lees verder

c21 c185 c225 c237 c243
Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we nu al hebben 

Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we ...

Ze is al bijna een decennium Duurzaam Gebouwd-expert, deelt kennis tijdens rondetafelgesprekken én is een veelgevraagd spreker voor het podium. Ook laat ...

Lees verder

c21 c225 c243 c265
Kijkje in de keuken bij verduurzaming industrie

Kijkje in de keuken bij verduurzaming industrie

Met de klimaatdoelstellingen en forse ambities voor verduurzaming van ons kikkerlandje in het achterhoofd, is kennisdeling onontbeerlijk. Dat houdt niet op bij ...

Lees verder

c21 c225 c243
Leren over gedragsverandering in de energietransitie 

Leren over gedragsverandering in de energietransitie 

De opleiding Basiscertificaat Energietransitie Gebouwde Omgeving (B.E.G.O.) voegde de modules ‘Weerstand wegnemen’ en ‘Gedragsverandering in de ...

Lees verder

c21 c41 c143 c185 c225 c237 c243
De toekomst van schoolverduurzaming in e-zine Duurzame Scholen

De toekomst van schoolverduurzaming in e-zine ...

De onderwerpen CO2-reductie, energiebesparing en de toepassing van secundaire materialen zijn niet alleen prangend in de woningbouw. Integendeel: uit data-analyses ...

Lees verder

c21 c41 c225 c237 c243 c265
GACS: verplichting brengt voordelen met zich mee

GACS: verplichting brengt voordelen met zich ...

Als je een gebouw met verwarmings- of airconditioningsysteem hebt met een nominaal vermogen van 290 kW, heb je wellicht een nieuwe verplichting voorbij zien komen. ...

Lees verder

c21 c225 c243
“In energietransitie verder kijken dan standaard hybridesysteem”

“In energietransitie verder kijken dan ...

Dat kabinet Schoof de verplichte installatie van een warmtepomp vanaf 2026 heeft afgeschaft, vindt Michel Swart van ATAG Verwarming enerzijds jammer maar eigenlijk ...

Lees verder

c21 c225 c243
“Modulair bouwen is sneller én duurzamer”

“Modulair bouwen is sneller én ...

De tijd dat modulaire bouw bestaat uit gestapelde zeecontainers met minimale afwerking is al lang voorbij. Tegenwoordig zijn de meeste modulaire woningen bijna ...

Lees verder

c21 c185 c225 c237 c243
CO2-besparingspotentieel ontginnen met circulair meerjaren onderhoudsplan

CO2-besparingspotentieel ontginnen met circulair ...

Met de Nederlandse doelstellingen om tegen 2050 een volledig circulaire economie te bereiken en de nieuwe eisen van de Corporate Sustainability Reporting Directive ...

Lees verder

c21 c26 c41 c120 c243
Woningen Dordrecht gerenoveerd met behoud van al het goede

Woningen Dordrecht gerenoveerd met behoud van ...

Maar liefst 172 woningen aan onder andere de Eemkerkstraat in Dordrecht krijgen een revitalisatie dankzij duurzame verbeterwerkzaamheden. De kwaliteit van de woningen ...

Lees verder

c21 c225 c243
Drie stappen voor energie-efficiënte gebouwen

Drie stappen voor energie-efficiënte gebouwen

Om aan de EU-richtlijn voor energie-efficiëntie in gebouwen te voldoen stelde de overheid subsidies beschikbaar. Deze zijn niet alleen voor grote, maar ook ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up