Over drie decennia moet Nederland voorgoed verlost zijn van aardgas en zien we – als het goed is – alleen nog maar energieneutrale gebouwen in onze omgeving. Ook in Zoetermeer zet men de beweging naar een duurzame energievoorziening in, maar dan wel een tandje sneller dan de rest: in 2040 is deze gemeente aardgasvrij. Projectadviseur geveltechniek Sander Vos van Knauf praat ons bij over een Nul op de Meter-renovatie van 214 woningen.

De vernieuwing van de woningen is onderdeel van de duurzame strategie van woningcorporatie De Goede Woning, die 6300 huurwoningen in de portefeuille heeft in Zoetermeer. Binnen twintig jaar zullen alle woningen van het gas af gaan en gebruikmaken van duurzame energieopwekking. De Goede Woning focust bij het toekomstbestendig maken van de woningen in op het verduurzamen van de schil en het vernieuwen van installaties. “Isoleren is een essentieel onderdeel bij het gasloos maken van gebouwen”, zegt Vos. “Het beperken  van de energievraag is een belangrijk eerste uitgangspunt. Eigenlijk zou je bij isoleren het goed ventileren van de woning in één adem moeten noemen, want juist het samenspel tussen die twee zorgt voor een comfortabel binnenklimaat in alle seizoenen. Wij zien isolatie als een investering die niet degradeert.”

Buitengevelisolatiesysteem beperkt bwarmtevraag

Dat blijkt ook bij deze renovatie in de Landenbuurt, in de wijk Meerzicht, waar de vraag naar energie flink werd gereduceerd gedaan door toepassing van een buitengevelisolatiesysteem. “We zetten ons systeem Skin in”, gaat Vos verder. “Het woord zegt het al, het is een extra schil die je om het gebouw aanbrengt. We passen het toe bij nieuwbouw en in renovatie. Bij die laatste zien we vaak dat gevels van relatief oude woningen veel lucht doorlaten. Niet alleen bij het glas, wat vaak de zwakste schakel is in de gevel, maar ook op andere plekken.” Zo werd de tweede huid toegepast bij de kopgevel. “Daar gaat de
meeste wind langs, dus daar koelt je gevel het meeste af. Door dit goed in te pakken krijg je een constanter en beter binnenklimaat, want je constructie warmt op en behoudt die aangename temperatuur.”

Er worden twee isolatiediktes toegepast: tachtig millimeter voor de borstwering op de voor- en achtergevel en honderdvijftig millimeter voor de kopgevels. Ook de bestaande spouwmuren werden aangepakt. “Deze zijn opgevuld met Supafil, een minerale inblaasglaswol met hogere isolatiewaarden dan de standaard variant. Dat is in het bijzonder interessant voor na-isolatie van bestaande spouwmuren, zo ook bij de woningen in Meerzicht. “We spuiten de glaswol in de spouw van de gevel en waarderen die hiermee op naar ons gewenste duurzaamheidsniveau.” Door aan de voor- en achterzijde van de woning dunnere isolatie toe te passen, hoeven bewoners zo min mogelijk buitenruimte in te leveren.

“We kunnen dikkere isolatie toepassen, maar dat heeft ook een impact op de beschikbare ruimte voor bewoners. Daarom zorgen we voor een optimum tussen het toepassen van hoogwaardige isolatie en de beschikbare ruimte. Een van de uitdagingen binnen deze verduurzaming is om binnen de erfgrenzen te blijven en die vullen we hiermee in.”

Eerste blok nieuwe situatie, kopgevel met minerale steenstrips

‘Een vernieuwing moet je zien’

Het isoleren van de woning betekent winst op het gebied van energie en comfort. Daarnaast noemt een bewoner vaak de uitstraling van de woning bij het onderwerp renovatie. “Natuurlijk moet je een vernieuwing van de woning ook kunnen zien”, aldus Vos. “We werken met twee type afwerkingen: een siliconen harsen sierpleister en minerale steenstrips. Samen met Era Contour en A3 Architecten bekeken we in de fabriek hoe de ontwerpen voor de woningen eruitzien.” Om ervoor te zorgen dat NOM-woningen geen eenheidsworst worden, is vormvrijheid essentieel. “Daar willen we op inspelen, zodat architecten een uitstraling kunnen specificeren, bijvoorbeeld variëren in kleur en structuur.”

Diezelfde vormvrijheid zorgt voor de unieke uitstraling van Meerzicht, waar in de eerste fase 214 woningen onder handen worden genomen. Uiteindelijk staan er nog eens meer dan 1.250 woningen op de rol om een duurzame facelift te krijgen. Alle woningen worden met een duurzaamheidsconcept van ERA Contour uitgevoerd. “Dit pakket aan ideeën en maatregelen bevat optimale isolatie, warmtepompinstallaties voor duurzame warmte en intelligente balansventilatie”, weet Vos. De zonnepanelen op de daken wekken voldoende energie op om de woningen gedurende het jaar te voorzien van warmte en warm water.

Wooncoach

Vos: “Daarnaast was er speciale aandacht voor bewonersbegeleiding.” Zo werd er een persoonlijke wooncoach aangewezen om een goede begeleiding te geven. Dat deze individuele aanpak werkt, blijkt onder andere uit het succes dat het projectteam boekte rondom de bewonersinstemming met de plannen: 97% van de bewoners stemde in met de eerste fase én de Energieprestatie Vergoeding, die de energierekening vervangt. Hoewel de huidige coronacrisis tot vertraging kan leiden, staat de oplevering nog steeds gepland op eind 2020.

Wanneer je minerale steenstrips toepast in woningen, heb je totale ontwerpvrijheid. We benoemen enkele voordelen voor architecten en bouwers:

• Unieke kleur en structuur
• Volledige vrijheid in metselverbanden
• Lichtgewicht, fundering hoeft niet worden aangepast
• Productiemethode steenstrips vereist minder energie dan andere, traditionele materialen
• Door lichter materiaal wordt minder CO2 opgewekt bij transport naar bouwplaats

Lees nu het hele verhaal van Sander Vos van Knauw in het complete magazine Duurzaam Gebouwd #47.

Tekst: Marvin van Kempen, Foto boven: proefwoning tussen bestaande 'oude situatie' woningen