'Technisch gezien kunnen we alles oplossen'

timer5 min
'Technisch gezien kunnen we alles oplossen'

Wat staat ons in 2020 te verwachten? Welke trends komen op ons af, welke kansen kunnen we pakken en wie hebben we daarvoor nodig? We vroegen het Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar Climate Design & Sustainability aan de TU Delft.

Wat zijn volgens jou in 2020 de trends in de fysieke leefomgeving?

“Voor mij is 2020 een duidelijke grens voor Europa om alle nieuwbouw (bijna) energieneutraal te maken. In Nederland is die opgave vertaald in de BENG-norm, maar die vind ik veel te slap. Energieneutraliteit wordt er niet in verplicht. Dat is ongelooflijk dom, want we kúnnen dat wel. Nu worden er ‘bijna-energieneutrale’ gebouwen neergezet die op lange termijn een groot probleem veroorzaken, want je kunt ze naderhand niet zo makkelijk echt energieneutraal maken. Bouwers moeten daar volgend jaar rekening mee gaan houden.”

“Een andere ontwikkeling is het aanpakken van het stikstofprobleem met, hoop ik, meer biobased en prefab bouwen en het geleidelijk aanpassen van het bouwmateriaal. Dat is hard nodig. De stikstofmaatregelen die de politiek nu genomen heeft, zijn puur om de bouw weer op te starten. Ik hoop dat ze niet gaan leiden tot het wegzinken in business as usual. En daarnaast moeten er binnen afzienbare tijd alternatieven komen om de grootste oorzaak aan te pakken: de landbouw en zeker de veeteelt.”

Wat voor oplossingen zijn dat?

“Er is een aantal processen die we niet zomaar kunnen veranderen. Dan is het oplossen van de uitstoot die er nu is een tussenstap, bijvoorbeeld door het filteren en wassen van gassen, maar dat is natuurlijk een end-of-pipe oplossing. Ik las vandaag nog in de krant dat iemand zo’n filter had ontwikkeld en nu bij hem in de garage staat te niksen. Bovendien kun je moeilijk zulke filters toepassen in het vervoer of op bouwlocaties. Er moet echt op andere plekken wat gaan gebeuren.”

“Overigens kan er meer uit het afvangen van mineralen en metalen gehaald worden. Stikstof is ook een nutriënt. We zijn door het gebruik van kunstmest weggegaan van het idee dat diermest ook voor landbouw gebruikt kan worden. Dus we hebben al teveel van het ene (de natuurlijke mest) en dan importeren we het andere (kunstmest) ook nog. Het is compleet uit de hand gelopen.”

Wat is volgens jou de meest urgente opgave binnen jouw vakgebied waar in 2020 aan gewerkt moet worden?

“Ik steek altijd in op meerdere onderwerpen. Stikstof is nu boven komen borrelen omdat de natuur erdoor naar de knoppen gaat, maar voor mijn vakgebied zie ik de grootste uitdaging in het realiseren van een klimaatneutrale gebouwde omgeving. De grootste aandachtpunten daarin zijn: klimaatmitigatie, klimaatadaptatie en circulaire systemen, liefst in combinatie met elkaar. Ik ben bijvoorbeeld met een onderzoekvoorstel bezig om aquathermie in te zetten, omdat het energie op kan wekken, de waterkwaliteit kan verbeteren en steden kan verkoelen.”

“Ook denk ik dat er nog meer ingezet gaat worden op natuurinclusief bouwen. We leren langzamerhand weer hoe we groen terugbrengen in de leefomgeving, om biodiversiteit te vergroten en de stad koel en schoon te houden. Daar moeten we veel meer mee. Zo werk ik bijvoorbeeld samen met NL Greenlabel en voor een project in Heerlen onderzoekt een afstudeerder met collega Nico Tillie (landschapsarchitect en ecoloog) en mij hoe een gebied niet alleen klimaatneutraal, maar ook zelfzuiverend ontwikkeld kan worden, dus dat het water dat eruit stroomt schoner is dan wat erin stroomt. Een soort cradle-tocradle, maar dan op grote schaal.”

'Technisch gezien kunnen we alles oplossen'

Duurzaam Gebouwd-expert Andy van den Dobbelsteen, foto Cok Francken

“Die denkwijze moeten we op veel meer plekken inzetten. Dat elke stad, elk gebied dat ontwikkeld wordt niet alleen klimaatneutraal is, maar ook meehelpt aan het oplossen van problemen van oudere wijken en de gebieden eromheen. Die staan er al een tijd, dus daar valt moeilijker wat aan te doen, terwijl we zoveel beter kunnen bij nieuwbouw. Daarom vind ik het ongelooflijk dom dat wij nu niet al honderd procent energieneutraal produceren. Daar kunnen we onze bestaande gebouwde omgeving enorm mee helpen. Door dat niet te doen, creëren we alleen maar meer problemen.”

Wat is er in Nederland nodig om deze opgave aan te pakken?

“Wat ik altijd zeg, is dat we technisch gezien alles kunnen oplossen. We hebben de installaties, we hebben de milieuvriendelijke materialen; we weten het wel. Het probleem is: hoe krijgen we het gerealiseerd? Klimaatadaptatie gaat niet gebeuren als er maar één partij aan loopt te trekken, dus hoe leiden we partijen op zodat ze mee kunnen werken aan zulke processen, zowel overheden als marktpartijen? Het is niet mijn vakgebied, maar ik merk dat hier vooral juridische en procedurele belemmeringen in meespelen, bijvoorbeeld wie er verantwoordelijk is.”

“Wat echt nodig is, is dat er slimmer wordt samengewerkt met kennisinstellingen. We hebben zoveel kennis en innovatiekracht in Nederland, maar toch werken veel overheden nog met marktpartijen die een commercieel belang hebben. Als we kennispartijen kunnen koppelen aan overheden en marktpartijen, dan kunnen we ver komen. Dat begint bij de politieke kaders; die moeten goed zijn, zodat we daarbinnen kunnen doen wat we willen bereiken.”

Hoe moeten we dat gaan bereiken?

“Niet op de poldermanier, zoals we nu telkens doen. Ik denk dat overheden veel meer hun verantwoordelijk moeten nemen: zij zijn er om het land, de provincie en de stad op lange termijn te bewaken, los van de kiezerstermijn. Zolang we geen CO2-taks hebben of verantwoordelijkheid nemen voor milieulasten waar de maatschappij later voor betaalt, gaat er niets gebeuren. De overheid moet initiatief nemen.”

“Wat goed werkt, als ik spreek uit eigen ervaring, is intensieve workshops doen met mensen uit verschillende disciplines en van verschillende niveaus. Dat klinkt heel studentikoos, maar de afgelopen vijf jaar heb ik in een team van internationale academici voor een EU-project voor tien steden, in een co-creatief proces met lokale stakeholders zoals gemeente, bedrijven en burgers, gewerkt aan oplossingen voor de energietransitie. Aan het eind van de workshopweek hadden we telkens een plan waarmee we aantoonbaar CO2-neutraliteit konden bereiken, naast vele andere voordelen. Iedereen had meegedacht, iedereen kon ermee uit de voeten, iedereen zag het in.”

Tekst: Reinoud Schaatsbergen

Zoek verder binnen deze onderwerpen

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c185 c225 c237 c243
Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we nu al hebben 

Ultieme duurzaamheid is beter benutten wat we ...

Ze is al bijna een decennium Duurzaam Gebouwd-expert, deelt kennis tijdens rondetafelgesprekken én is een veelgevraagd spreker voor het podium. Ook laat ...

Lees verder

c21 c225 c243 c265
Kijkje in de keuken bij verduurzaming industrie

Kijkje in de keuken bij verduurzaming industrie

Met de klimaatdoelstellingen en forse ambities voor verduurzaming van ons kikkerlandje in het achterhoofd, is kennisdeling onontbeerlijk. Dat houdt niet op bij ...

Lees verder

c21 c225 c243
Leren over gedragsverandering in de energietransitie 

Leren over gedragsverandering in de energietransitie 

De opleiding Basiscertificaat Energietransitie Gebouwde Omgeving (B.E.G.O.) voegde de modules ‘Weerstand wegnemen’ en ‘Gedragsverandering in de ...

Lees verder

c21 c41 c143 c185 c225 c237 c243
De toekomst van schoolverduurzaming in e-zine Duurzame Scholen

De toekomst van schoolverduurzaming in e-zine ...

De onderwerpen CO2-reductie, energiebesparing en de toepassing van secundaire materialen zijn niet alleen prangend in de woningbouw. Integendeel: uit data-analyses ...

Lees verder

c21 c41 c225 c237 c243 c265
GACS: verplichting brengt voordelen met zich mee

GACS: verplichting brengt voordelen met zich ...

Als je een gebouw met verwarmings- of airconditioningsysteem hebt met een nominaal vermogen van 290 kW, heb je wellicht een nieuwe verplichting voorbij zien komen. ...

Lees verder

c21 c225 c243
“In energietransitie verder kijken dan standaard hybridesysteem”

“In energietransitie verder kijken dan ...

Dat kabinet Schoof de verplichte installatie van een warmtepomp vanaf 2026 heeft afgeschaft, vindt Michel Swart van ATAG Verwarming enerzijds jammer maar eigenlijk ...

Lees verder

c21 c225 c243
“Modulair bouwen is sneller én duurzamer”

“Modulair bouwen is sneller én ...

De tijd dat modulaire bouw bestaat uit gestapelde zeecontainers met minimale afwerking is al lang voorbij. Tegenwoordig zijn de meeste modulaire woningen bijna ...

Lees verder

c21 c185 c225 c237 c243
CO2-besparingspotentieel ontginnen met circulair meerjaren onderhoudsplan

CO2-besparingspotentieel ontginnen met circulair ...

Met de Nederlandse doelstellingen om tegen 2050 een volledig circulaire economie te bereiken en de nieuwe eisen van de Corporate Sustainability Reporting Directive ...

Lees verder

c21 c26 c41 c120 c243
Woningen Dordrecht gerenoveerd met behoud van al het goede

Woningen Dordrecht gerenoveerd met behoud van ...

Maar liefst 172 woningen aan onder andere de Eemkerkstraat in Dordrecht krijgen een revitalisatie dankzij duurzame verbeterwerkzaamheden. De kwaliteit van de woningen ...

Lees verder

c21 c225 c243
Drie stappen voor energie-efficiënte gebouwen

Drie stappen voor energie-efficiënte gebouwen

Om aan de EU-richtlijn voor energie-efficiëntie in gebouwen te voldoen stelde de overheid subsidies beschikbaar. Deze zijn niet alleen voor grote, maar ook ...

Lees verder

c21 c225 c243
Kennisdocument over verduurzaming woningen met netcongestie

Kennisdocument over verduurzaming woningen met ...

Een kennisdocument laat zien welke mogelijkheden er zijn om woningen te verduurzamen binnen de kaders van netcongestie. Welke kansen zijn er, als duidelijk wordt ...

Lees verder

c21 c225 c243
Samenwerkingen netbeheerder en bouwbedrijven voor netuitbreiding

Samenwerkingen netbeheerder en bouwbedrijven ...

Drie bouwbedrijven en netbeheerder TenneT sloten een overeenkomst voor de uitbreiding van het elektriciteitsnet. Een uitbreiding van het net staat op veel wensenlijsten, ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up