Er valt veel winst te halen als het gaat over energiereductie in ziekenhuizen. Vooral in oude gebouwdelen en bij het vervangen van apparatuur valt het nodige te scoren. Maar er is een belangrijke complicerende factor: in een ziekenhuis ligt de focus niet op energiebesparing, maar op de gezondheid van de patiënt.

Neem VUmc in Amsterdam. Rooske Gaal is energiecoördinator bij VU-VUmc CoördinatieCentrum Energie (CCE), het centrum dat verantwoordelijk is voor de energievoorziening (energiehuishouding, waaronder inkoop, opwekking en infrastructuur) van het ziekenhuis en de universiteit.

Annemarie Brouwer is namens het Facilitair Bedrijf van VUmc onder andere belast met het energiegebruik van de aangesloten VUmc-gebouwen. Brouwer en Gaal zien zich beiden voor de taak gesteld om voor het ziekenhuis minimaal een jaarlijkse energiereductie van 2 procent te realiseren. “Probleem? Nee, wij zien het als uitdaging”, aldus beide dames.

Brouwer en Gaal hebben samen met Wim Maassen, Leading Professional Duurzaamheid en Life Cycle Costing bij Royal HaskoningDHV een afstudeerder begeleid. Onderwerp van het onderzoek van deze afstudeerder is de Roadmap to Nearly Zero Energy Hospitals. Maassen, als TU/e Fellow verbonden aan de TU Eindhoven, betrekt VU-VUmc bij zijn onderzoek op het gebied van Life Cycle Performance Design en begeleidt studenten die aan dit onderzoek werken. Zo hebben studenten van de faculteit Bouwkunde onderzoek uitgevoerd in VUmc naar de energieprestatieverbetering van de bestaande poliklinieken en doen zij onderzoek naar de haalbaarheid van de BENGeisen (Bijna ENergieNeutrale Gebouwen) die minister Blok eerder dit jaar afgaf.

30 procent energiebesparing

Gezamenlijk moeten de Universitair Medisch Centra (umc’s) volgens een afspraak met de overheid (MJA3, red.) een energiebesparing van 30 procent in 2020 ten opzichte van 2005 realiseren. Dat is gemiddeld 2 procent per jaar. Dit is een grote uitdaging aangezien de behaalde besparing in 2015 pas circa 14,4 procent bedraagt. Daarnaast moet vanaf 2020 alle nieuwbouw bijna energieneutraal zijn (BENG). Voor nieuwbouw van ziekenhuizen betekent dit een halvering van het gebouwgebonden energieverbruik. In 2050 geldt diezelfde doelstelling voor de bestaande bouw. “We zijn dus op de goede weg maar er moet nog genoeg gebeuren. Het afgelopen jaar hebben we bijvoorbeeld goed gescoord, doordat alle elektra groen ingekocht wordt”, aldus Gaal, die samen met Brouwer voor de invulling van deze uitdaging inzet op drie pijlers: techniek, gedrag (bewustwording) en organisatie.

Primaire doelen

Ziekenhuizen verbruiken relatief veel energie. Eén procent van de totale energieconsumptie in Nederland gaat naar de negen Universitaire Medische Centra. “Als ziekenhuis bevinden we ons in een vreemde spagaat als het aankomt op energiebesparing”, zo stelt Brouwer. “Ons primaire doel is natuurlijk het verlenen van zorg. Het interesseert het personeel, maar ook de patiënt niet hoeveel energie dat kost. Sterker nog: als je als ziekenhuis uitlegt dat je probeert je energieverbruik te reduceren, dan kan dat zelfs een averechts effect hebben. De patiënt wordt argwanend en vraagt zich af of dit niet ten koste gaat van de beste zorg.”

Lees in de volledige versie van het artikel in het Duurzaam Gebouwd Magazine #32 (ook online te lezen) waarom een van de grootste uitdagingen nog wel het inspelen op gedrag en bewustwording is.

Lees meer artikelen over wonen, zorg en welzijn op www.zorgsaamwonen.nl