‘In de nieuwe economie gaat het om meer’

‘In de nieuwe economie gaat het om meer’

Marga Hoek schreef het boek ‘Zakendoen in de Nieuwe Economie’. Ze schetst daarin de economie van morgen, die gebaseerd is op duurzame waardecreatie in zowel financieel als ecologisch en sociaal opzicht. In een serie van 3 artikelen geeft Hoek door die bril haar visie op de bouwsector. In deze laatste editie: duurzame financieringsarrangementen in de bouw. 

Onlangs was Daan Roosegaarde te gast in het televisieprogramma De Wereld Draait Door (DWDD). Voor wie hem niet kent: Studio Roosegaarde ontwikkelt sterk innovatieve technologische oplossingen voor grote maatschappelijke uitdagingen. Duurzame oplossingen die vrijwel altijd gekenmerkt worden door een soort poëtische schoonheid.

In Nederland is hij het meest bekend door zijn project Glowing Lines, een in samenwerking met wetenschappers en wegenbouwers ontwikkelde verf die overdag zonne-energie opslaat en daarmee ’s nachts de weg verlicht. In Peking bouwt hij een enorme smog-stofzuiger: vuile lucht erin, schone lucht eruit. De opgevangen stofdeeltjes worden onder hoge druk tot diamant omgezet en in sierraden verwerkt: afval bestaat niet. Door een sieraad aan te schaffen schenk je de stad 10.000 m3 schone lucht.

Niet minder, maar meer

Ik kom op Roosegaarde, omdat hij in DWDD misschien wel de beste en bondigste definitie van de nieuwe economie ooit gaf. Hij zei: “In de nieuwe wereld gaat het niet om minder, maar om meer.”

Dit geldt ook voor de bouw. Ik ben ervan overtuigd dat we ook in de bouwsector aan de vooravond staan van grote veranderingen die leiden tot meer (en meervoudige) waardecreatie. Om te beginnen is er natuurlijk de uitdaging van de installed base: er zijn in Nederland zo’n 6 miljoen woningen, waarvan 2 miljoen sociale huur, die in een matige tot zeer slechte staat verkeren. Het is het soort vraag waar Roosegaarde graag over nadenkt: wat is er nodig om al die woningen in 1 klap energieneutraal te maken?

Beter, slimmer, betaalbaarder

Daarnaast denk ik dat de klassieke bouw moet veranderen onder druk van de toekomstige vraag naar nieuwe woningen: Het Nieuwe Bouwen moet beter, slimmer en beter betaalbaar zijn. Welke partijen moeten we daarvoor koppelen en wat moet er anders dan we nu doen? Welke publiek-private samenwerkingen zijn nodig, welke kennis ontbreekt? En last but not least: welke nieuwe, creatieve financieringsarrangementen kunnen bijdragen aan opschaling en verankering van systeeminnovaties in de bouw en de gebiedsontwikkeling?

Die laatste vraag is zeer actueel, want financiering is nu nog vaak de grootste belemmering voor (grootschalige) proces- en systeeminnovatie. In mijn boek 'Zakendoen in de Nieuwe Economie' besteed ik niet voor niets een heel venster aan innovatie financiering: dáár begint het vaak. Zo beschrijf ik hoe in de nieuwe economie op een nieuwe manier wordt omgegaan om met een of meer van de volgende financieringsaspecten: tijd, spelers (nieuwe partijen of oude partijen met nieuwe rollen) en manieren van verrekening.


Marga Hoek

Het aspect ‘tijd’ komt tot uitdrukking in bijvoorbeeld een langere investeringshorizon in combinatie met een hogere restwaarde. Nu nog bouwen we gebouwen die na 30 jaar zijn ‘afgeschreven’ en waarvan de restwaarde vrijwel nul is. Technisch is het allang mogelijk gebouwen te ontwikkelen die oneindig meegaan, omdat onderdelen om de zoveel tijd worden vervangen – onderdelen die hun grondstoffenwaarde behouden, worden weer in bewerkte vorm in de grondstoffencyclus ingezet.

Opvallende samenwerkingsverbanden

Het aspect ‘spelers’ krijgt vorm door nieuwe arrangementen in de bouw. Duurzaam is niet duurder (zoals vaak ten onrechte wordt beweerd), maar vraagt doorgaans wel om veel specialistische kennis. Bedrijven hebben die niet allemaal in huis. Dus zoeken partijen elkaar op bij het gehele traject van ontwerpen, bouwen, financieren en beheer. Soms is er daarbij sprake van niet voor hand liggende combinaties: voor Roosegaardens Glowing Lines werkten een ontwikkelaar van industriële verven nauw samen met een wegenbouwer, onder regie van een kunstenaar. Bien étonné de se trouver ensemble.

De nieuwe economie kent ook andere manieren van onderlinge verrekening: financieringsarrangementen. Zoals afspraken over een gezamenlijke risicopot tussen opdrachtgever en aannemer. Meerwerk wordt uit de risicopot betaald. Probeerden partijen elkaar vroeger de risicobal toe te spelen, nu is het een gezamenlijk belang om te zorgen dat de risico's vroeg in kaart gebracht en beheerst worden. Want geld dat overblijft, wordt verdeeld en vloeit dus terug naar beide partners.  Andersom geldt de afspraak ook: blijkt de risicopot te klein, dan krijgt de aannemer nog maar de helft van zijn kosten vergoed.

Alternatieve financieringsbronnen

Tot slot proberen bedrijven in de nieuwe economie hun financieringsbehoefte an sich zo klein mogelijk te maken. Bijvoorbeeld door alternatieve financieringsbronnen te zoeken (denk aan crowdfunding) of door diensten te ruilen met gesloten beurs. We noemen dit ook wel de Trias Pecunia, een model ontwikkeld naar analogie van de bekende Trias Energetica. Ook hiermee kan de bouwsector haar voordeel doen, want juist bouwen is vaak sterk locatie- of regiogebonden. Hiermee biedt het goede kansen voor crowdfunding, want iedereen hecht waarde aan zijn directe leefomgeving. Zo is de verbouwing van de Haagse popzaal Het Paard van Troje deels met geld van de vaste bezoekers gefinancierd: geïnteresseerden konden vanaf 100 euro een stukje van de nieuwe foyer ‘kopen’.

Hoe actueel het onderwerp financiering is voor de ontwikkelingen in de bouwsector is, blijkt ook uit het onlangs opgeleverde eindrapport van de commissie Alternatieve Financieringsarrangementen Woningmarkt II. Geen nieuwe economie, wel een goede verkenning van een aantal betreft creatieve vormen van financiering zoals alternatieve vormen van garantieverstrekking, inflatiegerelateerde financiering, een gemengd woningfonds, erfpachtconstructies, een corporatiehypotheek en securitisatievormen.

Conclusie: de slimme bouwers van morgen innoveren niet alleen in materialen en processen, maar ook in financiering. Zorg dat je erbij bent! 

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c225
Whitepaper: warmtepomp als oplossing voor netcongestie

Whitepaper: warmtepomp als oplossing voor netcongestie

De energietransitie in Nederland is in volle gang. Eindelijk zetten we stappen met als gevolg dat we nieuwe uitdagingen tegenkomen. Netcongestie is daarvan een ...

Lees verder

c21 c41 c120 c225
De overheid als aanjager van de renovatiegolf

De overheid als aanjager van de renovatiegolf

De uitdaging: miljoenen vierkante meters vastgoed verduurzamen vóór 2050. Dit ambitieuze project betreft publieke gebouwen zoals scholen, kantoren, ...

Lees verder

c21 c225
CSRD Day: “CSRD is de bladmuziek voor meerstemmigheid”

CSRD Day: “CSRD is de bladmuziek voor ...

We bevinden ons op een cruciaal kruispunt, om onze planeet leefbaar te houden. Door van transparantie naar transformatie te gaan, verzilveren bedrijven kansen rondom ...

Lees verder

c21 c225
Daad bij het woord voegen

Daad bij het woord voegen

Voor Duurzaam Gebouwd zette Farid Saif, adviseur bouwfysica en duurzaamheid bij DWA en één van de deelnemers van de Klimaattop GO 2024, zijn belangrijkste ...

Lees verder

c21 c184 c225 c243
'Fundamenteel verkeerde keuzes in warmtetransitie'

'Fundamenteel verkeerde keuzes in warmtetransitie'

“Om netcongestie te voorkomen zien netbeheerders het warmtenet als beter alternatief voor de individuele warmtepomp. Warmtepompen zijn echter niet de veroorzakers ...

Lees verder

c21 c225
Brigit Gerritse wordt nieuwe algemeen directeur Dutch Green Building Council

Brigit Gerritse wordt nieuwe algemeen directeur ...

Dutch Green Building Council heeft een nieuwe algemeen directeur. Vanaf 1 januari 2025 volgt Brigit Gerritse interim-directeur Daphne Braal op. Gerritse ervaart ...

Lees verder

c21 c225
Philips en Schijvens winnaars eerste Nederlandse CSRD Awards

Philips en Schijvens winnaars eerste Nederlandse ...

Koninklijke Philips (categorie grootbedrijf) en Schijvens Corporate Fashion (categorie MKB/overig) werden tot winnaars uitgeroepen van de eerste Nederlandse CSRD ...

Lees verder

c21 c225
Hoe realiseren we wél de energietransitie?

Hoe realiseren we wél de energietransitie?

De energietransitie vormt een grote uitdaging voor de hele gebouwde omgeving: van woningcorporaties tot gemeenten en energiebedrijven. Netcongestie, personeelstekorten, ...

Lees verder

c21 c225 c237
Dit betekenen Zero Emissiezones voor jou

Dit betekenen Zero Emissiezones voor jou

Er is zo veel over te doen geweest: Zero Emissiezones. Wat gaat er gebeuren in 2025 nu de rijksoverheid dit plan niet langer ondersteunt, terwijl 14 gemeentes aangeven ...

Lees verder

c21 c140 c185 c225
Alliantie zorgt voor landelijke dekking circulaire gevelstenen

Alliantie zorgt voor landelijke dekking circulaire ...

Een krachtenbundeling zorgt voor een landelijke dekking van aanbod van circulaire gevelstenen. De Rebrick-alliantie, tussen Bouwcenters Concordia, Esselink, Van ...

Lees verder

c21 c225 c237
Locatiebezoek: realiseer een duurzaam kantoor of fabriek 

Locatiebezoek: realiseer een duurzaam kantoor ...

Op 21 november staat er een exclusief locatiebezoek van een CO2-neutrale fabriek en kantoor op de agenda, bij ABB. Jij kunt erbij zijn!

Lees verder

c21 c225
Oprichting Biobased Nederland: een stap vooruit voor Duurzaam Bouwen

Oprichting Biobased Nederland: een stap vooruit ...

Vandaag is Biobased Nederland officieel gelanceerd, een nieuwe vereniging en initiatief vanuit biobased producenten, dat zich richt op het ondersteunen en opschalen ...

Lees verder

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up