Gemeente Pijnacker benoemde ‘kwaliteit’ als belangrijk onderdeel voor de aanbestedingen van een gloednieuw woongebouw. Vastgoedontwikkelaar Blauwhoed, KOW Architecten en Urban Synergy kozen ervoor om dit in de vorm van houtbouw in te vullen. “Dankzij ambitieuze partners als Giesbers Ontwikkelen en Bouwen hebben we van dit bijzondere project een doorslaand succes gemaakt.”

Dat de gemeente Pijnacker de grond wilde verkopen met als gunningscriterium kwaliteit, is een bijzonder geval. In de bouw- en vastgoedsector zien we nog vaak genoeg een gunning op prijs, met maar weinig oog voor toekomstbestendigheid. In Pijnacker gaat het er gelukkig anders aan toe, getuige dit project, Casa Vita.

Dat weet ook ontwikkelingsmanager Joris Burggraaff van Blauwhoed. “We vulden het criterium kwaliteit in door in ons ontwerp als ambitie en pijler het onderwerp ‘gezondheid’ centraal te stellen. Dat betekent een aantal dingen. We willen de bewoners zo gezond mogelijk laten wonen. We leggen een park aan. En we zorgen voor CO₂-reductie. Om schadelijke broeikasgassen weg te nemen zijn we met het idee gekomen om met hout te bouwen.”  

Focus op gezondheid

Dat sloot weer goed aan op het thema gezondheid. Volgens Joris heeft de bouwsector de plicht om de wereld een stukje gezonder en mooier te maken. “De gemeente gaf indirect aan dat ze dit thema belangrijk vonden, in de vorm van sociale cohesie. Dat vulden wij in met een gemeenschappelijke binnentuin.” Door vroeg in het traject betrokken te raken, was er nog veel mogelijk. Daarover vertelt creatief directeur Sebastiaan Jansen van KOW Architecten: “Ons adagium luidt ‘Beton waar het moet, hout waar het kan’. Dat willen we in ieder project toepassen.”

De eerste vraag

Daarom stelt Sebastiaan bij ieder project als eerste vraag ‘Kunnen we een gebouw in hout maken?’. “Is het antwoord ‘Ja!’, dan onderzoeken we of bouwen in hout ook daadwerkelijk mogelijk is. Niet alleen op financieel gebied, maar ook praktisch. Een overspanning van acht meter met hout is namelijk moeilijker uit te voeren dan beton. Daarnaast zorgt de keuze voor bouwen met hout ook voor een andere bouwmethodiek. Het is van belang om zo snel mogelijk in het bouwproces die keuze te maken. Uiteindelijk is het bouwen met hout geen doel, maar een middel om te zorgen voor een positieve impact op het milieu.”

Je ziet in het nieuwe appartementengebouw in het centrum van Pijnacker dan ook een goede vertegenwoordiging van het biobased materiaal: vier bouwlagen zijn gemaakt van kruislaaghout, behalve de begane grond en de parkeervoorziening. Daarvoor is met beton gewerkt. “Bijzonder hieraan is dat de keuze voor hout geen eis was van opdrachtgever gemeente Pijnacker-Nootdorp”, gaat Sebastiaan verder. “En aanvankelijk ook geen directe keuze van het consortium Blauwhoed, KOW Architecten en Urban Synergy. Maar de keuze voor hout werd uiteindelijk wél genomen, om positieve impact te maken op het vlak van CO₂-reductie en gezondheid.”

Gezamenlijke drijfveer

Op basis van de ambitie om gezondheid in het project centraal te zetten, heeft Blauwhoed, als opdrachtgever, bedrijven met de gewenste expertise gezocht. “We gebruikten onze ambitie om onze partners te selecteren, zodat we met elkaar een gezamenlijke drijfveer hebben”, gaat Joris verder. “Bij onze zoektocht naar de gewenste bouwpartner zochten we naar een bedrijf dat niet alleen ervaring in houtbouw heeft, maar ook intrinsiek gemotiveerd is om met hout te bouwen.” Uit deze zoektocht kwam Giesbers Ontwikkelen en Bouwen als beste naar voren. Namens dit ontwikkel- en bouwbedrijf uit Wijchen is Stefan Verberk als integraal projectleider betrokken bij Casa Vita. “Bij al onze projecten werken we zo duurzaam mogelijk, het liefst met hergebruikte materialen”, vertelt hij. “We deden veel ervaring op met bouwen in hout. Daarnaast besteden we veel aandacht aan natuurinclusief en klimaatadaptief ontwikkelen en bouwen. Zo realiseerden we bijvoorbeeld in de Eindhovense wijk Meerhoven 56 grondgebonden woningen in duurzaam kruislaaghout.”

HSB of CLT?

Dit zogeheten Cross Laminated Timber (CLT) gebruikt Giesbers ook om Casa Vita te bouwen. Maar het bouwen van woningen of appartementen is nogal een verschil. Stefan vertelt hierover: “Er zijn alleen al andere eisen op het gebied van geluidswering en brandveiligheid. In dit project voegden we bijvoorbeeld gips aan de tussenwanden toe om voor de gewenste geluid- en brandwering van ieder appartement te zorgen. Door de toevoeging van gips veranderden we onze keuze voor wanden van HSB in CLT-hout, omdat laatstgenoemde de woningen ruimer maakt. We leren van ieder houtbouwproject en helpen elkaar om tot de beste oplossingen te komen.”

Een voorbeeld hiervan is de gevelbekleding, waarbij de wens was om te zorgen voor een gelijkmatige vergrijzing. “Dit kan met een voorvergrijzer, maar dat is een chemische substantie. Een brandwerende behandeling van het hout is ook niet goed voor het milieu”, vertelt Joris. “Giesbers heeft toen voorgesteld om oude meerpalen, die lange tijd in het water hebben gestaan, hiervoor te gebruiken. Door de weersinvloeden is dit hout als het ware voorvergrijsd. Daarnaast is de houtsoort Azobe zo zwaar dat het al vanuit zichtzelf brandvertragend is. Vervolgens vroegen we aan KOW Architecten om het ontwerp aan te passen op deze verschillende delen.” Houtbouwen is nu vooral nog pionieren. Sebastiaan legt uit hoe dat komt: “De afgelopen honderd jaar zijn we niet meer gewend om met hout te bouwen. Het werken in dit bouwteam is erg prettig, omdat iedereen voortdurend bezig is om elkaar scherp te houden.”

Foto: Zout Fotografie

Leefbare planeet

Mede als gevolg van de gestelde klimaatdoelen merken de heren dat gemeenten steeds vaker vragen om gebouwen in hout te bouwen. “Houtbouw is met een flinke opmars bezig en dat is een goede en noodzakelijke ontwikkeling”, vindt Stefan. “Het liefst zien we dat iedereen zoveel mogelijk met hout bouwt en niet alleen omdat de kosten van beton zo veel stijgen. Bouwen met hout zorgt voor een leefbare planeet in de toekomst.”

Naast de vraag naar gebouwen in hout willen gemeenten ook dat bedrijven referentieprojecten tonen, merkt Sebastiaan. “Daarom is het van belang dat steeds meer bedrijven met houtbouw aan de slag gaan. We merken daarbij ook een nieuwe ontwikkeling op: in tegenstelling tot vroeger delen bedrijven uit alle hoeken van de markt kennis over houtbouw. Dat is een goede ontwikkeling.” De overheid mag ook een extra stap zetten, vindt Joris. “Mooi als de overheid bouwprojecten beloont die voor geen of weinig CO₂-uitstoot zorgen en projecten beboet die voor veel CO₂-uitstoot zorgen. Op die manier kan de overheid houtbouw aanmoedigen.”

Hoewel de bouw van Casa Vita nog niet is afgerond, kijkt Joris al met veel tevredenheid terug op het project. “Onze voornaamste winst is dat we erin zijn geslaagd ambitieuze partners bij de bouw te vinden”, geeft hij aan. “Dankzij onze partners hebben we onze gestelde ambities behaald, niet alleen op het gebied van gezondheid maar ook op het gebied van ontmoeten en biobased. Graag pakken we een volgend houtbouwproject op dezelfde manier aan.” Naar verwachting wonen de bewoners begin 2025 in hun appartementen in Casa Vita.

Andere warmtevoorziening voor huurwoningen

Het nieuwe appartementengebouw Casa Vita in Pijnacker bestaat uit 67 koop- en 34 (sociale) huurappartementen. De huurappartementen zijn eigendom van de Zoetermeerse woningcorporatie De Goede Woning. “Binnen Zoetermeer gaf de gemeente weinig mogelijkheden om ons woningbestand uit te breiden”, vertelt projectontwikkelaar Ferdinand Jongeling van De Goede Woning. “Vervolgens hebben we onze wens, om ons bezit uit te breiden, geuit naar de gemeente Pijnacker-Nootdorp. Zij vroeg begin 2022 of we interesse hadden in de 34 sociale huurwoningen van Casa Vita.” De aanvankelijk aanwezige scepsis van de corporatie over houtbouw verdween snel, laat Jongeling weten. “Het consortium heeft ons direct meegenomen in haar pijlers ‘gezondheid’, ‘ontmoeten’ en ‘biobased’, waarvan we snel overtuigd zijn geraakt. Inmiddels zijn we met twee andere houtbouwprojecten bezig.” De Goede Woning heeft in Casa Vita wel gekozen voor een andere warmtevoorziening voor de sociale huurwoningen. “Het consortium heeft een apart bedrijf ingeschakeld dat voor de verwarming van de koopwoningen zorgt,” aldus Ferdinand.

Tekst: Tim van Dorsten