Eind september opende Waterschap Zuiderzeeland haar verduurzaamde waterschapshuis in Lelystad. Als volgend jaar ook het naastgelegen parkeerterrein over zonnepanelen beschikt, dan is dit gebouw energieneutraal.

Door de steeds warmere zomers en de fellere regenbuien merken we meer en meer de gevolgen van de klimaatverandering. Onder meer door de hogere waterstanden in meren en rivieren merken de waterschappen in Nederland sterk de gevolgen van de klimaatverandering. Zo gebruikt Waterschap Zuiderzeeland de meeste energie om Flevoland droog te houden.

Efficiënt omgaan met energie

Onder meer om zijn maatschappelijke verantwoordelijkheid te tonen heeft dit waterschap in de provincie Flevoland gezorgd voor een energieneutraal waterschapshuis in Lelystad. Maar dat was zeker niet de enige reden. “We hebben veel energie nodig, met name om de polder droog te houden”, legt projectmanager Erik van der Linden bij Waterschap Zuiderzeeland uit. “Daarom willen we efficiënter omgaan met energie, meer gebruikmaken van duurzame energie en dit ook zelf opwekken. Ons doel is om als waterschap in 2050 energieneutraal te zijn.”

Natuurlijk moment voor renovatie

Zo’n anderhalf jaar geleden begon hij met zijn team aan dit project, dat uiteindelijk leidde tot een grootschalige renovatie van het Waterschapshuis. Hierbij werkte hij samen met Alba Concepts, Derksen & Singerling, Engie Services West, IBP Interieurbouw, Intermontage Terwolde, thebuildingspecialist, iWaarden, Kemper Inrichters, MijnWaterfabriek, Interior Works en Ynno.

Volgens directeur Liesbeth Borsboom van Waterschap Zuiderzeeland was deze renovatie hard nodig. “De installaties waren aan vervanging toe”, geeft ze aan. “Daarnaast liepen we als organisatie tegen de grenzen van de inrichting van het pand aan: we kregen vaak klachten over ruimtegebrek.”

Waterschap toont werk in Waterschapsgebouw

Dit project ging begin 2016 van start en zo’n anderhalf jaar later heeft Waterschap Zuiderzeeland bijna zijn doel bereikt. “Bij de renovatie werkten we vanuit een duurzame gedachte”, legt Van der Linden uit. “Die hebben we vertaald in de pakketten ‘Energie & Water’, ‘Materialen & Grondstoffen’ en ‘Gezondheid’.” Borsboom vult aan: “We hebben onze dagelijkse werkzaamheden als waterschap in het vernieuwde gebouw terug laten komen. Zo zijn in het hele gebouw technische tekeningen van de dijken, afvalwaterzuiveringen en de gemalen en foto’s van activiteiten in en rondom het water te zien.”

Op de rechterwand is een technische tekening van een gemaal te zien en linksachter een zeilboot op het IJsselmeer. Daarnaast zijn de plafondplaten Cradle to Cradle, dankzij de inzet van plafondspecialist Armstrong.

Als overheidsinstantie heeft het waterschap namelijk de taak om verantwoord om te gaan met publieke gelden. “We hebben voor een natuurlijk moment gekozen om deze verduurzaming uit te voeren: de installaties waren aan vervanging toe”, laat Borsboom weten. In totaal kost dit renovatieproject € 5 miljoen. “Waar ons waterschapsgebouw tot voor kort over veel aparte kamers beschikte, hebben we gezorgd voor een flexibelere opzet en indeling. Door deze verandering werken onze mensen nu in een prettigere omgeving. Het gebouw past nu bij wie we zijn.”

Eigen materiaal hergebruikt

Bij deze aanpassingen heeft het waterschap zo’n 80% van alle materialen uit het eigen gebouw en van het eigen materiaal hergebruikt. Zo hebben medewerkers een oud deel van het gemaal schoongemaakt en dat fungeert nu bijvoorbeeld als koffiebar. Verder dient een afgekeurde restpartij oeverbeschoeiing als afscherming bij de centrale trap en beschutte werkplekken.

Daarnaast heeft Jim Teunizen van adviesbureau Alba Concepts onder meer alle oude plafondplaten en bandrasters laten inzamelen en ingebracht in het Armstrong-recyclingprogramma, zodat de plafondspecialist hiervan nieuwe Cradle to Cradle-plafondplaten heeft kunnen maken. “Bij ieder product heb ik steeds weer iedereen gemotiveerd om het te hergebruiken. Zo hebben we het kantoormeubilair circulair ingekocht. Alleen bij de installatietechniek, zoals plafondsroosters, warmtepompen, een wko en zonnecollectoren, ging dat niet. Dat is ook mijn grootste commentaar op de installatiesector: ze kan oude producten nog niet hergebruiken om nieuwe producten te maken.” Het gebouw is overigens zo goed als volledig elektrisch, maar beschikt wel over een piekketels. “Alternatieve duurzame opwekkers voor deze pieklast bleken financieel gewoonweg niet haalbaar”, legt Teunizen uit. Indien nodig wordt deze ketel in de toekomst gestookt met zelfgemaakt groen gas van de afvalwaterzuiveringsinstallaties.

Renovatie parkeerterrein

Naar verwachting is het Waterschapshuis komende zomer energieneutraal. “Volgend jaar pakken we het aangrenzende parkeerterrein grondig aan”, laat Van der Linden weten. “Dit is verzakt en aan renovatie toe.” Op dit terrein komen onder meer zonnepanelen. Daarnaast wil Zuiderzeeland in een zoutwateraccu de opgewekte energie op een duurzame manier opslaan.

Planten bij de entree zuiveren de lucht. Daarnaast dient een afgekeurde restpartij beschoeiingshout (achter de poortjes) van het waterschap als afscherming. De stoelen zijn gemaakt van petflessen. 

“Om in 2050 energieneutraal te worden, beperken we ons niet tot het terrein rond het waterschapshuis”, vertelt Borsboom. “Zo zijn we bezig om van het gemaal Vissering in Urk een van de duurzaamste ter wereld te maken. Dit doen we onder meer met ‘Slim Malen’: hierbij maken we gebruik van verbeterde neerslagvoorspellingen en het aanbod van duurzame energie op de energiemarkt.”