Om natuurinclusieve en gezonde gebieden en gebouwen werkelijkheid te maken, is het essentieel om inzicht te krijgen in de waarde van dergelijke gebieden. Waar de bouw- en vastgoedsector zich eerst richtte op vooral financiële uitgangspunten, komt de kracht van integrale verduurzaming steeds beter in beeld. Zo ook bij Duurzaam Gebouwd Op Locatie: Gelukkig en gezond wonen en werken. Een verslag van de dag.

Het basiskamp werd al vroeg op de dag opgemaakt voor een gevarieerd programma: twee rondleidingen, plenaire kennisdeling en inspiratie door interactieve gesprekken tussen sprekers en deelnemers. De kers op de taart? De uitreiking van de Duurzaamste Aanbesteding Award, voor de partij die de meest toekomstbestendige uitvraag deed en de markt prikkelde om een vernieuwend antwoord te geven.

De vroege vogels die op de locatie Basecamp in Utrecht aankwamen en zich hadden ingeschreven, werden rondgeleid door HoutWerk 2. Recentelijk geopend, mei 2024, op het bedrijfsverzamelgebied Campus Werkspoor, met inmiddels ruim dertig huurders. Ook het nieuwe HoutWerk 2 was in trek bij de huurders, zo werd duidelijk tijdens de rondleiding. De keuze voor het constructiemateriaal viel op hout en daardoor slaat het gebouw CO₂ op. Door de bouwmethode zijn zowel het hout als de andere materialen demontabel en ergens anders opnieuw in te zetten. Verder is het gebouw all-electric, van gas los en goed geïsoleerd.

Circulair én gezond

De circulaire en demontabele eigenschappen van HoutWerk 2 werden door dagvoorzitter Marvin van Kempen in verband gebracht met het thema Gelukkig en gezond wonen en werken: “Er is steeds meer bewustwording over de gezonde eigenschappen van hout. Denk aan het verminderen van stress, het verlagen van de hartslag en de vochtregulerende eigenschappen.” De voordelen van meer aandacht voor gezondheid bleken al snel tijdens het event, toen Van Kempen de teaservideo ‘Live to 100: Secrets of  the Blue Zones’ toonde, een documentaire op Netflix. De video maakte duidelijk hoe Blue Zones ervoor zorgen dat mensen langer leven, wel vijf tot tien jaar. Van Kempen: “Hiervoor zijn verschillende oorzaken aan te wijzen. We zien dat gezonde voeding een belangrijke pijler is. Daarnaast stimuleert de omgeving om je te bewegen. Ook vermindert het stress, bijvoorbeeld door voldoende groenvoorziening. Verder is het gevoel van het behoren tot een gemeenschap is van belang. Want als je behoort tot een groep die regelmatig samenkomt en je gezamenlijk een maatschappelijk doel invult, telt dat ook op bij je levensverwachting.”

Video: Live to 100: Secrets of the Blue Zones

Onderscheidend vermogen

Het werd deelnemers steeds duidelijker wat de waarde van een omgeving is die niet alleen geen CO₂ meer uitstoot, maar ook klimaatadaptief en natuurinclusief is. Het onderscheidende vermogen van een integrale aanpak brachten Lodewijk Hoekstra, oprichter van NL Greenlabel en Lucien Palmboom, adviseur strategie bij woningbouwcorporatie Woonzorg, naar voren. Lodewijk vroeg Lucien om kennis te delen over de missie en duurzaamheidsvisie ‘Green Assets’ van stichting Woonzorg Nederland: “We richten ons op huisvesting en dienstverlening voor senioren en mensen met een beperking, met ruim 43.000 wooneenheden in wel 170 gemeenten”. Met een integrale duurzaamheidsvisie willen we ervoor zorgen dat ons vastgoed toekomstbestendig is en een positieve bijdrage levert aan de gezondheid van bewoners.”

Energietransitie, materiaalkeuze en sociale duurzaamheid zijn onderdelen van deze visie. Zo ook biodiversiteit en klimaatadaptatie. Lodewijk illustreerde de voordelen van deze keuzes: “Het toevoegen aan groen in de leefomgeving levert een positieve bijdrage aan het welzijn van bewoners. Zo zorgt het uitkijken en rondlopen in het groen ervoor dat je je vitaler voelt.” En ook het vergroten van de biodiversiteit heeft een aantoonbaar positieve impact. Want wie omringt is door natuur en de vogels hoort fluiten, merkt dat al in zijn stemming. Je wordt daar een stuk vrolijker van.

Links: Lodewijk Hoekstra vertelt over de waarde van een natuurinclusieve en biodiverse gebouwde omgeving

Van bedreiging naar kans

Veel partijen zien de klimaat- en biodiversiteitscrises als bedreiging. Lucien draaide dit om en geeft aan dat dit ook een kans vormt: “De oplossingen zijn er al en met deze visie grijpen we juist een kans om het welzijn van mensen te bevorderen en vastgoed toekomstbestendig te maken.” Hij refereerde naar een praktijkcasus op locatie in Haarlem: “Hier wordt het NL Terreinlabel toegepast, dat ons helpt om een integrale visie te formuleren op duurzaamheid, klimaatadaptatie en biodiversiteit.” Lodewijk voegde toe over het krachtenveld van het label: “Het geeft aan welke mogelijkheden je hebt, hoe je het beheer borgt en zorgt voor een toepasbaar plan. Dit maakt het erg concreet en praktisch. Ook helpt het je om uitgangspunten onder te brengen in de ontwerp- en realisatiefases.” Lucien besloot: “Om te optimaliseren en te verbeteren monitoren we, zodat het resultaat aansluit op onze verwachtingen.”  

Van Haarlem terug naar Utrecht: net buiten Campus Werkspoor vinden we de Cartesiusdriehoek, waarvan het gebiedsconcept van fase 2 tot en met 6 werden uitgedacht door Ballast Nedam Development, MPR en hun partners. Carolien Vlaar van Ballast Nedam Development liet eerst weten dat de theorie van de Blue Zones als inspiratie diende voor Cartesius: “Hier draait het om gelukkig en gezond leven. Daar zorgen verschillende elementen voor. Zoals het opzetten van een gezamenlijke moestuin met vers eten. Of de forse hoeveelheid groen in het Cartesius park. Of elkaar ontmoeten in de huiskamer van de wijk, de CAB. Dit alles zorgt ervoor dat Cartesianen zich onderdeel van een gemeenschap voelen.”

Video: Cartesius

Energieneutraal en gezond

De stadswijk moet zoveel mogelijk positieve impact hebben op mens en milieu. Naast het vormen van een gemeenschap, het faciliteren van gezond eten en voldoende groen, levert de duurzaamheid van gebouwen hier een bijdrage aan. “Cartesius is gasloos en energieneutraal, zelfvoorzienend. Dankzij een Smart Grid worden elektrische deelauto’s als batterijen ingezet en wordt piekbelasting op het net voorkomen.” Hiermee vult Cartesius een van de grootste problemen rondom netcongestie in. Daarnaast is er volgens Carolien volle aandacht voor frisse lucht: “We geven fietsers en wandelaars alle ruimte en er is een beperkt aantal parkeerplaatsen. Daar staat tegenover dat er veel ruimte is voor elektrische deelauto’s.”

Om ervoor te zorgen dat meer gebiedsontwikkelingen duurzaam en gezond worden uitgevoerd, werd tijdens deze Duurzaam Gebouwd Op Locatie de nadruk gelegd op het belang van een goede uitvraag. De Duurzaamste Aanbesteding Award 2024 beloont en bekroont de partij die de markt aanzet tot innovatie, rondom duurzaamheid, biodiversiteit en natuurinclusief bouwen. Er passeerden diverse vooruitstrevende aanbestedingen de revue, waaronder Provincie Noord-Brabant met een aanbesteding van een N-weg en een methode om waarde van omliggende natuur te berekenen in waarden als stikstofafbraak en biodiversiteitsherstel. Ook gemeente Vught en idverde deden mee, met respectievelijk een circulaire gronduitgifte voor 17 kavels en een zo natuurinclusief mogelijke manier van opstallen.

Integraal beheer

De variatie in de inzendingen was duidelijk, zo ook de kwaliteit. Maar er kon er maar één de winnaar zijn. Na tromgeroffel uit de zaal werd bekendgemaakt dat gemeente Eindhoven de prijs in de wacht sleepte. Leadbuyer Eugenie Bruins van gemeente Eindhoven nam de prijs in ontvangst voor de aanbesteding van het kortcyclisch integraal beheer van het groen van vijf stadsdelen. De jury, bestaande uit NL Greenlabel, Duurzaam Gebouwd, Klimaatverbond Nederland, Vakbeurs Openbare Ruimte en VHG, liet weten dat onder andere de integrale benadering onderscheidend was aan de inzending. Evenals de manier waarop de omgeving en burgers bij de verduurzaming worden betrokken. Ook de impactmonitor, die de mogelijkheid geeft om te monitoren en bij te sturen waar nodig, werd naar voren gebracht als een positief punt.

Gemeente Eindhoven (midden) in de persoon van Eugenie Bruins, ontvangt de Duurzaamste Aanbesteding Award 2024 van Lodewijk Hoekstra van NL Greenlabel (rechts)

Nieuwe samenwerkingen

Na de uitreiking van de Duurzaamste Aanbesteding Award 2024 was het tijd voor de deelnemers om te voelen en te proeven hoe deze gebiedsontwikkeling vorm krijgt en was er ruimte voor de borrel, om nieuwe samenwerkingen te starten.

Deelnemen aan een van de activiteiten van Duurzaam Gebouwd? Bekijk dan de agenda, waar je de aankomende evenementen aangekondigd ziet. Zoals de Klimaattop GO 2024.   

Tekst: Marvin van Kempen