De natte telescopische stalen gashouder aan de Verspycklaan te Naaldwijk in de gemeente Westland is een rijksmonument. Tot in de vijftiger jaren van de twintigste eeuw waren er in Nederland vele gasfabrieken en gashouders. Maar na de vondst van het aardgas dat meer en meer terrein won, werden de vele gasfabrieken en de bijbehorende gashouders gesloopt.

 Een gashouder was onderdeel van een historisch uitzonderlijke industriële stalen productietechniek en het was gereedschap voor gasfabricage en opslag. De enige getuige van deze unieke periode uit het industriële verleden is een toegangshek, een kantoorgebouw of een gashouder. De gashouder in Naaldwijk is zo’n getuige.

Van gashouder naar kantoor
De gashouder in Naaldwijk is niet in originele staat. Oorspronkelijk waren er twee stalen tanks met geleiding (stalen vakwerkconstructie). Eén tank met water. Dit is de huidige tank. En één voor het gas. Deze is in 1967 verwijderd. De gashouder heeft een diameter van 14 m. en een hoogte van 7 m. en is geheel opgebouwd uit ijzeren staalplaten van 5, 6 en 7 mm dikte die vast geklonken zijn met klinknagels. Zelfs de vloer is opgebouwd uit geklonken staalplaten.

Het dak is een koepel onder een lichte kromming die eveneens volledig is dichtgezet met staalplaten. Aan de bovenzijde ligt als een krans een rondgang die bereikt kan worden met een zeer steile rechte steektrap. De fundering is een betonnen plaat met balken op een 2 m. raster van palen.

Beleefbaar en zichtbaar
Met het veranderen van de gashouder in een eigentijds kantoorgebouw ontstaat de vraag hoe de gashouder zodanig aan te passen zonder het oorspronkelijke industriële stalen en ronde gesloten karakter aan te tasten maar juist beleefbaar en zichtbaar te houden. De inhoud en het oppervlak van de gashouder in Naaldwijk, waarvan het bestaande oppervlak 150 m² groot is, kan ruimte bieden aan een kantoor van 250 m². Dat wordt bereikt door er een extra verdieping in te bouwen.

Concept
HET idee is de gashouder en de bijzondere stalen constructie met de klinknagels blijvend te ervaren aan de buiten- en aan de binnenzijde en alle toevoegingen autonoom, als 'aliens' te zien die, figuurlijk gesproken, 'onder de arm' meegenomen zouden kunnen worden. Staal is bij uitstek geschikt om deze conceptuele gedachte vorm te geven.

Deze 'aliens' hebben hetzelfde industriële en no-nonsense karakter van de oorspronkelijke gashouder. Openingen om de gashouder in te kunnen gaan en daglicht toe te laten, versterken het idee. De confrontatie tussen de omsluitende stalen vorm, de functionele werkruimten en de stalen vloerconstructie brengt een levendige spanning in het gebouw.

Panelen
De openingen aan de buitenzijde worden gemaakt door panelen weg te nemen. Waar deze weggenomen zijn, zijn ze vervangen door ronde glazen puien voor daglicht en uitzicht en bij de entree is dit één grote rechte glazen pui. De confrontatie tussen de ronde stalen gashouder met de zichtbare stalen platen en klinknagels en de rechte entree pui visualiseert een overgang die de bezoeker en gebruiker als vanzelf naar binnen trekt en hem of haar op dat moment een blik gunt in datgene wat voorheen altijd onzichtbaar is gebleven, het binnenste van de gashouder.

Binnen wordt de ronding zichtbaar gehouden door de vides langs de stalen constructie van de verdiepingsvloer. Deze stalen verdiepingsvloer is opgebouwd uit een IPE 400 randprofiel en daartussen H profielen met een staalplaatbetonvloer. De IPE 400 is verankerd aan de vloer en wordt aan de ronde zijde ondersteund door HEA 100 kolommen. In het midden staat een ronde stalen kolom om de overspanning te reduceren en de hoogte van de vloer beperkt te houden.

Op de begane grond is ruimte voor ontvangst, vergaderen en presentaties, vijf werkplekken, archief, twee toiletten en één pantry. Deze laatste functies zijn geordend in een losstaand object dat een min of meer natuurlijke scheiding vormt tussen ontvangstruimten en werkruimten. Dit object is vrijgehouden onder de verdiepingsvloer om de ruimtelijkheid, de zichtbaarheid van de ronde gashouder en de grote overspanning van de stalen verdiepingsvloer zoveel mogelijk visueel te maken.

Eerste verdieping
Op de verdieping is ruimte voor tien werkplekken, archief, plotter en kopieerruimte. De verdieping is bereikbaar door middel van één gevouwen stalen trap. Het eerste deel daarvan staat solide op de vloer en werkt, door het licht dat eronder is gemaakt en is omkleed met een zilver kunststof beplating, als een lantaarn.

Het tweede deel 'zweeft'. Het hangt aan de stalen vloerconstructie en bevestigd zodoende opnieuw zijn autonomie. Langs de ronde gevels staan ronde kasten waarin archief en documenten zijn opgeslagen. In het dak zijn acht daklichten gemaakt.

Het materiaal
De bestaande stalen gevel is geschilderd in een zilver metallic kleur. De ronde binnengevel is voorzien van een brandwerende voorzetwand waarachter PUR schuim isolatie is gespoten. De wand is, zoals de buitenzijde, geschilderd in een zilver metallic kleur. In de gevel zitten openingen, daklichten, met vast glas.

Binnenin is de staalconstructie zichtbaar gehouden overeenkomstig het oorspronkelijke industriële karakter en wit geschilderd. De daklichten zijn uitgevoerd in staal en vast glas. De vloer op de begane grond is een donker rode vloerbedekking gecombineerd met een zilver grijze epoxy gietvloer.

Het meubel op de begane grond en op de verdieping is uitgevoerd met MDF en geschilderd in een donker rode en helder rode kleur. Alle overige toevoegingen als kasten en tafels zijn uitgevoerd met een hoogglans en matte witte HPL bekleding.

Duurzaam energieconcept
De gashouder is uitgevoerd met een geoptimaliseerd klimaatbeheersingssysteem. Het is een duurzaam energieconcept dat bestaat uit betonkernactivering met elektrisch aangestuurde warmtepompen en een automatisch reagerend afzuigsysteem in combinatie met een warmteterugwin (wtw) unit. Dit systeem zorgt voor een optimaal klimaat in elk weer type.

Facts & Figures
Architect: HET Architectenbureau, Naaldwijk
Ontwerp: Rene Hoek en Vincent Dekker
Projectteam: Gerdy van Erven, Ronald Vestdijk, Nico Verbeek, Marian Hoogendijk, Rene Hiemstra, Irene Otten, Ferry van den Boogaard
Aannemer: Olsthoorn, Naaldwijk
Interieurbouwer: De Geus Projecten, Bodegraven
Meubelontwerp: HET Architectenbureau, Naaldwijk
Adviseur installaties: V&R Techniek, Monster
Verlichting: Industrielicht, Alblasserdam

Start ontwerp: januari 2004
Start bouw: mei 2007
Oplevering: februari 2008

Kosten exclusief BTW
Bouwkosten € 470.000,-
Installaties € 75.000,-
Tuin- en terreininrichting € 15.000,-
Losse interieur € 35.000,-
Bijkomende kosten € 25.000,-