Openbare gebouwen zijn nare plekken om te verblijven. Het is er bedompt, warm en benauwd en je hebt snel last van hoofdpijn. De Schiedamse wetenschapper Frans Rasenberg is specialist in het meten van de luchtkwaliteit. Hij ontdekte dat de vuile lucht in het gebouw blijft hangen en heeft een nieuwe kijk op ventileren ontwikkeld.

Het gemeentehuis, het ziekenhuis, de bibliotheek, de school, de kinderopvang en het theater: nergens is het echt fijn om te zijn. Wie een uurtje in de bieb zit te lezen heeft prikkende ogen of hoofdpijn. In scholen is het lastig om je een hele dag te concentreren vanwege de bedompte lucht in de klaslokalen. Een bezoekje aan het theater wordt regelmatig verstoord doordat een deel van het publiek hoest. Het zijn herkenbare voorbeelden, die het gevolg zijn van de slechte binnenlucht.

Zieke foto's genezen

Ziekenhuizen zijn bedoeld om zieke mensen te genezen. Als patiënt mag je ervan uit gaan, dat het veilige en gezonde gebouwen zijn. Toch is dat niet zo. Er lopen mensen rond met allerlei ziektekiemen en er wordt overvloedig gebruik gemaakt van desinfecterende middelen en schoonmaakproducten. Die stoffen lossen op, ze verdampen en blijven in de lucht rondzweven. Dat is niet gezond. Verpleegsters en artsen hebben last van hun ogen of luchtwegen en kunnen zich door hoofdpijn minder goed concentreren op hun werk. En patiënten genezen minder snel.

Lucht zien bewegen

Frans Rasenberg geniet als wetenschappelijk onderzoeker van luchtkwaliteit veel aanzien in binnen- en buitenland. Informatie uit zijn onderzoek wordt gebruikt voor de ontwikkeling van nieuwe technieken, onder anderen door de Finse multinational in klimaatoplossingen Halton en de wereldgezondheidsorganisatie WHO.

Hij heeft ontdekt dat de lucht in een ruimte nooit helemaal stil staat. "Er is altijd heel iets van beweging, ook zonder ventilatie. Want mensen geven allemaal een beetje warmte af aan de lucht en die warme lucht stijgt naar het plafond. Dat gaat vanzelf. Tegelijk raakt de lucht langzaam vervuild doordat mensen ademhalen. Die vervuiling stijgt samen met de warme lucht naar het plafond. Als er geen schone lucht wordt toegevoerd, wordt het langzaam warm en minder gezond in die ruimte. Dat effect wordt versterkt door het gebruik van chemische stoffen, zoals schoonmaakmiddelen en desinfecterende producten."

"Door een ander soort ventilatierooster te gebruiken, komt de lucht in de hele ruimte in beweging. Zo wordt alle vervuilde lucht verwijderd."

Volgens hem kan de lucht gereinigd worden. "Blaas met een ventilatiesysteem schone lucht in de ruimte. Dat gebeurt ook, maar niet op de juiste manier, want de verse lucht bereikt maar een klein deel van de ruimte. De meeste lucht, inclusief vervuiling, blijft hangen." Dat gebrek aan luchtbeweging is alleen met Rasenbergs meetapparatuur te zien.

Eenvoudige oplossing

"Als er geen actie wordt ondernomen, worden gebouwen de komende decennia alleen maar ongezonder", voorspelt hij. "Door de betere isolatie komt er steeds minder verse lucht binnen. De ramen kunnen vaak niet meer open en door gebrek aan een goede doorspoeling met schone lucht, wordt het alsmaar vuiler. Er moeten nieuwe technieken komen om dit op te lossen."

Hoewel ventileren een complexe materie is, is de oplossing voor dit probleem vrij eenvoudig. "Door een ander soort ventilatierooster te gebruiken, komt de lucht in de hele ruimte in beweging. Daarmee wordt alle vervuilde lucht effectief verwijderd en blijft de temperatuur op peil", legt hij uit.

Deze nieuwe kijk op ventileren wordt in het buitenland al doorontwikkeld en toegepast, zoals bij de bouw van 13 nieuwe operatiekamers in Helsinki. Het effect is dat de hele operatiekamer verzekerd is van schone lucht, in plaats van een klein gebiedje op de plek waar wordt geopereerd. Naar verwachting wordt het werk van het operatieteam hierdoor een stuk eenvoudiger. Diezelfde oplossing kan worden gebruikt in andere ruimten in het ziekenhuis en in andere openbare gebouwen.

Investeren om luchtkwaliteit te verbeteren

Het probleem van de ongezonde lucht is in Nederland wel bekend, ook bij de directies van de gebouwen. "Het ontbreekt echter soms aan lef om actie te ondernemen, met name in ziekenhuizen." Rasenberg erkent dat er net als in het buitenland moet worden geïnvesteerd om de luchtkwaliteit te verbeteren. "Maar als patiënten hierdoor sneller genezen en korter in het ziekenhuis liggen, wordt die investering snel terugverdiend. Er gaat in de medische wereld veel tijd en geld naar onderzoek om nieuwe medicijnen te ontwikkelen. Ik ben ervan overtuigd dat schone lucht het nieuwe medicijn is.”

Wilt u meer weten over duurzaam en gezond zorgvastgoed? Kom dan naar ons seminar, dat op 4 plekken in Nederland plaatsvindt. Kijk voor meer informatie op DuurzaamGebouwd.nl/DGZorgvastgoed.

Lees meer artikelen over wonen, zorg en welzijn op www.zorgsaamwonen.nl