Onze Aarde is een gesloten systeem. Alles wat we als mensheid maken, bouwen en fabriceren, moeten we doen met dat wat op of in de Aarde beschikbaar is. Zoals het er nu naar uitziet voor eeuwig. Maar we weten dat het eindig is, want het is een gesloten systeem, we hebben slechts één Aarde ter beschikking. Tot voor enkele decennia maakten we ons daar niet druk over, er was van het meeste overvloed.

In een reeks blogs geven Duurzaam Gebouwd-experts hun visie op het thema Duurzame Energie, om dit onder de aandacht te brengen bij de aanstaande kabinetsformatie. Tot 15 maart gaan de experts in op de status quo rondom dit onderwerp en geven ze advies aan de nieuwe kabinetsleden.

Kijken we alleen naar de fossiele energie dan zien we dat de voorraden aardig beginnen te slinken. De mondiale voorraden in de vorm van fossiele brandstoffen zijn, bij het verbruikstempo van 2004, gelijk aan nog eens 150 jaar olieverbruik, 360 jaar gasverbruik en 1320 jaar kolenverbruik. [1]

Voor metalen ligt de uitputting anders. Een aantal metalen als antimoon, goud, molybdeen en zink zijn binnen een eeuw uitgeput, die van dertien andere metalen binnen duizend jaar. [2] En dan is het op, niets over voor toekomstige generaties. Dat kunnen we niet maken.

Gelukkig zijn er oplossingen. De Aarde is wel een gesloten systeem, maar krijgt als enige grondstof energie in onnoembare hoeveelheden van buiten het systeem, namelijk zonne-energie. En voor de eindigende grondstoffen gaan we circulair als oplossing.

Kan de politiek dit aan?

In de praktijk zien we dat de meeste politieke partijen een visie met een korte horizon hebben en dat het werken aan de echte problemen, klimaatverandering en uitputting van grondstoffen, buiten de horizon van de politieke oplossingen liggen. Het lef ontbreekt om de voor iedereen bekende noodzakelijke maatregelen alleen te nemen. Slechts als collectief wil men wel wat doen (zie Parijs 2016) en dan nog niet als eerste. Omdat de politiek bang is dat noodzakelijke radicale veranderingen een negatieve invloed op de economie en werkgelegenheid zal hebben. Toch is dit onjuist. IRENA schat dat als landen de klimaattoezeggingen van Parijs daadwerkelijk uitvoeren, dit alleen maar meer banen oplevert. Hun inschatting? Het aantal banen in hernieuwbare energie zal verdrievoudigen tot 24 miljoen in 2030 [3].

Waar moet het heen?

Radicale verandering en overstap naar duurzame energiebronnen is noodzaak. Noodzakelijk niet vanwege de komende uitputting, maar vanwege de gevolgen van het verbranden van al die fossiele energie, de overmatige uitstoot van broeikasgassen. Vanwege de opwarming van de Aarde kunnen we de huidige voorraden nauwelijks meer verbruiken. De economie moet snel veranderen van een fossiel gebaseerde economie naar een economie op basis van duurzame bronnen. Dat is de basis voor een circulaire economie.

Wat moet er gebeuren?

Bijvoorbeeld door een snelle afbouw en stop op subsidies voor fossiele energiedragers (jaarlijks $ 444 miljard G20 [4]) aan te kondigen. Besteed deze subsidies vervolgens aan duurzame bronnen. Investeer in onderzoek naar goede en efficiënte conversie van zonne-energie naar elektriciteit en lokale opslag van energie. Als dat werkt hebben we energie in overvloed van buiten ons gesloten systeem. Daarnaast besteed veel aandacht aan lokale energie opwekking, opslag en lokale netten, omdat ons huidige net nog geen 100% duurzame energie aan kan. Als de wil er is, is een overgang naar volledige duurzame energie te maken in 15 jaar. Diverse partijen hebben dat in berekeningen en de praktijk laten zien [5].

Uiteraard heeft dit consequenties voor onze huidige bouwwijze (all electric wordt de standaard) en voor de wijze waarop we renoveren en herinrichten. Het heeft consequenties voor onze mobiliteit, die momenteel nog vooral fossiel georiënteerd is. Het heeft ook invloed op ons toekomstige energieverbruik, want we hebben goedkope duurzame energie in overvloed beschikbaar. Maar alleen dan wanneer we 100% duurzaam zijn, voor die tijd moeten we zuinig zijn met energie.

Michiel Haas – nibex.green

[1]    Compendium voor de Leefomgeving, mondiale voorraden energiedragers (http://www.clo.nl/indicatoren/nl0051-mondiale-voorraden-energie)

[2]     Theo Henckens, promotie onderzoek ‘Managing raw materials scarcity: safeguarding the availability of geologically scarce mineral resources’

[3]     Renewable Energy and Jobs – Annual Review 2015, rapport van het Internationale Agentschap voor hernieuwbare energie (IRENA) http://www.irena.org/menu/index.aspx?mnu=Subcat&PriMenuID=36&CatID=141&SubcatID=585

[4]     rapport van de Global Subsidies Initiative and the Overseas Development Institute

[5]     Urgenda, Jacobs&Delucci, El Hierro, Samsø