Marga Hoek schreef het boek ‘Zakendoen in de Nieuwe Economie’. Ze schetst daarin de economie van morgen: een economie gebaseerd op duurzame waardecreatie in financieel, ecologisch en sociaal opzicht. In een serie van drie artikelen geeft Hoek haar visie op de bouwsector. Deze editie: innovatie op het niveau van de systeemverandering. 

In mijn boek beschrijf ik hoe bedrijven in de Nieuwe Economie kiezen voor een radicaal nieuwe wijze van ondernemen. Misschien komt dat wel het best tot uiting in de wijze waarop ondernemingen met innovatie bezig zijn. Innovatie in de nieuwe economie is namelijk op veel terreinen een trendbreuk met de oude economie. Daarin draaide innovatie om eigendom, controle en ‘de eerste zijn’.

Ondernemingen voerden eigen R&D-afdelingen, innoveerden in lineaire ketens en hielden agressief toezicht op Intellectueel Eigendom. Kennis was macht en was er om te hebben en te houden. Die aanpak was in de oude economie ook functioneel. Immers, waar schaalgrootte een cruciale verdienfactor is, is controle een onmisbaar instrument.

Optimale waardecreatie

In de Nieuwe Economie verliest innovatie tussen 4 muren het van open, collectieve en duurzaam gedreven innovatie. Innovatie die de grenzen van de eigen organisatie en de eigen keten slecht. Innovatie die draait om optimale waardecreatie; bedrijven maken van hun innovatie een businesscase en onderzoeken hoe ze die samen met innovatieve partijen, leveranciers, gebruikers en zelfs concurrenten kunnen bouwen. Ze maken kort gezegd hun innovatie open.

Koplopers in het bedrijfsleven tonen vandaag al het potentieel van new economy innovation. Denk aan FLOOW2, een partner van De Groene Zaak. Via dit online platform kunnen bedrijven materieel – van graafmachines tot hijskranen en van shovels tot kiepwagens – kennis en kunde eenvoudig en direct van elkaar huren en zo minder kosten maken.

Duurzame energie

Ik beschrijf in mijn boek 3 stadia van innovatie. Dat van de operationele optimalisatie, de organisationele transformatie en de systeemvernieuwing. Van dat 1^e, nog niet erg spannende, stadium zien we vandaag al tal van voorbeelden. Van gebruik van duurzame energie en minder gebruik van verpakkingsmateriaal tot de inzet van hybride elektrische voertuigen. Anders gezegd: doing the same things better.

Marga Hoek

Organisationele transformatie gaat een stap verder. Bedrijven realiseren zich dat duurzaam gedreven innovatie waarde creëert voor zowel de eigen organisatie als de fundamentele assets van onze economie: financieel, maar ook ecologisch en sociaal. Ze komen vaak met innovaties die technologisch en sociaal van aard zijn: ontworpen om de kwaliteit van leven te verbeteren. Anders gezegd: doing good, by doing new things. Intern voor de eigen mensen in de onderneming, maar ook voor de mensen daarbuiten. Denk aan de recente innovatie van zonnecellenhoudende verf- en glastoepassingen, die de drempel voor gebruik van zonne-energie in de bouw verder verlagen.

Industrieel ecosysteem

Steeds meer zien we ook innovaties op het 3^e niveau van systeemvernieuwing. Doing good, by doing new things with others. Ondernemers bereiken dit stadium doordat ze zich realiseren dat innovatie binnen de muren van de eigen organisatie nooit zo veel waarde kan creëren als gezamenlijk innovatie. Ondernemers zien zichzelf als onderdeel van een verbonden industrieel ecosysteem, dat zijn bestaansrecht vindt in waardecreatie voor de maatschappij als geheel.

3D-printing is hier een mooi voorbeeld van. Ik denk aan het Chinese bedrijf Yingchuang New Materials dat met grote 3D-printers in staat is 10 huizen per dag te produceren. Productiemateriaal: bouwafval. In Chinese media is te lezen hoe het bedrijf 12 jaar en enkele miljoenen euro’s investeerde voor de ontwikkeling van deze ‘printer’. President Ma Yihe hoopt op een dag wolkenkrabbers te bouwen met zijn 3D-printers. "In de toekomst kunnen we kwalitatief hoogwaardige panden produceren van duurzame materialen, zonder afval”, zei hij tegen CNC World. Ook in Nederland zien we al voorbeelden van in de bouw toegepaste 3D-printtechnieken. Denk aan het geprinte grachtenpand op het voormalige Shell-terrein in Amsterdam-Noord. De maatwerkbenadering die 3D-printing mogelijk maakt, schept ongekende mogelijkheden voor de bouwindustrie.

Wendbaarheid

Los van de hierboven beschreven stadia is in mijn optiek 1 randvoorwaarde essentieel voor de implementatie van een adequate en duurzame toepassing van new economy innovation. En dat is wendbaarheid, misschien niet een competentie waarin de bouw zich bij uitstek onderscheidt. Wellicht is tijd voor een inhaalslag. Immers, waar innovatie in het verre verleden aan de solitaire geniën als Thomas Edison en Henry Ford was voorbehouden en later werd geïncorporeerd door de grote organisaties, is innovatie anno 2014 steeds meer een vernieuwing op het vlak van het businessmodel, en minder op het niveau van het product. De razendsnelle ontwikkelingen op het vlak van IT en internet maken ons dat nog dagelijks duidelijk. Slimme jongens op zolderkamers concurreren met multinationals. Wat een dynamiek! En wie new economy innovation goed begrepen heeft, ziet dat niet als een bedreiging, maar als een kans. Welkom in de nieuwe economie!

Dit is het 2e artikel over Marga Hoeks boek 'Zakendoen in de Nieuwe Economie'. Het 1e artikel, 'Verlengen en verbreden' is begin augustus verschenen op DuurzaamGebouwd.nl.