Nooit eerder in de geschiedenis konden organisaties hun kantooroppervlak efficiënter benutten dan nu - en nooit eerder konden zij daardoor meer investeren in ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid. Met concepten als ‘het adaptieve vermogen van gebouwen’ en ‘het optimaal benutten van vastgoed- en hergebruikswaarde’ presenteren diverse partijen nieuwe mogelijkheden om werkomgevingen te verbeteren en te verduurzamen. Maar de meest bepalende factor voor de duurzaamheid van hedendaagse kantoorgebouwen wordt vaak buiten beschouwing gelaten: de kantoorgebruikers zelf.

Nieuwe, flexibele werkvormen vragen om kantooromgevingen met een flexibele functionaliteit, maar bieden tevens kansen om de duurzaamheidsprestaties van kantoorgebouwen aanzienlijk te verbeteren. De energie-efficiëntie van gebouwen wordt immers meer dan ooit bepaald door het gedrag van de kantoorgebruikers.

Kantooromgevingen die niet constant 'weten' hoeveel medewerkers in elke ruimte aanwezig zijn? Dat zijn geen slimme gebouwen. Want slimme gebouwen benutten de alom aanwezige technische mogelijkheden om vraaggestuurde voorzieningen te bieden. Door bijvoorbeeld smartphone gegevens te benutten kan de werking van klimaat- en verlichtingssystemen zeer gericht op het feitelijke gebruik van kantooromgevingen worden afgestemd.

Human in the loop

Dit mensgerichte faciliteren, dat ook bekendstaat als het 'human in the loop' concept, vervangt de conventionele gebouwgerichte benadering. Het resulteert in zowel aanzienlijke extra energiebesparingen als een hoger comfort voor de kantoorgebruiker en werkt daarmee gezondheids- als productiviteitsbevorderend. Om een blijvende kentering van de aloude top down-aanpak naar een nieuwe mensgerichte benadering te bewerkstelligen is een cultuuromslag nodig. Het vraagt om een branche-overstijgende samenwerking, gericht op integratie en zonder schroom om buiten gebaande paden te treden.

Van oudsher zijn we in de vastgoedwereld gewend om te ontwerpen, te ontwikkelen en te bouwen, maar het monitoren van het gebruik vindt eigenlijk alleen plaats wanneer de bedrijfszekerheid en de veiligheid in het geding is. In een datacenter dat nooit mag uitvallen wordt bijvoorbeeld gemonitord of de koelsystemen goed functioneren. Met deze voortdurend geactualiseerde informatie kunnen deze systemen steeds gerichter functioneren, waardoor IT-afdelingen hun energieverbruik aanzienlijk reduceren.

Waarom doen we dat niet ook in kantooromgevingen? We kunnen de gebruiksinformatie bijvoorbeeld ook met de medewerkers zelf delen, waardoor zij een uniek inzicht krijgen in de effecten van het eigen dagelijkse gedrag. Deze nieuwe gebruiksgerichte aanpak stimuleert medewerkers om een actieve bijdrage aan de verduurzaming van hun organisaties te leveren. De positieve effecten van deze nieuwe inzichten reiken verder dan de muren van kantoorgebouwen. Wanneer je bijvoorbeeld al bij het boeken van een zakentrip kan constateren dat de CO₂-uitstoot van een reis buiten de benchmark valt, dan kun je op zoek naar een duurzamer alternatief.

Hoogste tijd

Het wordt tijd dat we duurzaamheid in een bredere context plaatsen dan we gewend zijn en dat we onze energiesystemen afstemmen op de actuele comfortbehoefte van individuele kantoorgebruikers. Met het individuele comfort als uitgangspunt voor meer gerichte energieverzorging en door medewerkers inzicht te bieden in de effecten van hun eigen gedrag maken we kantooromgevingen in Nederland vele malen duurzamer.