Inderdaad, ook deze blog gaat over de circulaire economie, het nieuwe economische model waarover iedereen praat. Waarom? Omdat het perspectieven biedt. Wat er mis is met de bestaande economie? Klimaatverandering en grondstoffenschaarste. Hoe keren we het tij? Door circulair te leren denken.

Eigenlijk is het gek: door de eeuwen heen zijn vele nieuwe industrieën ontstaan, maar de onderliggende economische systemen zijn bijna onveranderd gebleven. De oorspronkelijke industrielanden in de VS en Europa danken hun rijkdom aan het lineaire consumptiemodel, maar nu een groeiende middenklasse in de opkomende wereldeconomieën van Brazilië tot China hun eerste (of tweede) gezinsauto binnen handbereik ziet komen, lijkt de geest uit de fles. We beseffen dat moeder aarde al die nieuwe welvaart nooit zal kunnen bolwerken. Blijven we vasthouden aan het eenzijdig op de productie gerichte lineaire economiemodel, dan zal de CO₂- en afvalproductie blijven stijgen. Met meer grondstoffenschaarste, stijgende kosten en (prijs)instabiliteit tot gevolg.

The sky is the limit

Nee, dan de circulaire economie, waarin producenten zich ontwikkelen tot leveranciers van gebruiksdiensten en de nieuwe aanjagers van innovatie worden, waarin stakeholders zakenpartners worden en waar modulaire oplossingen, standaardisatie en clustersamenwerking grote kostenvoordelen opleveren. Eindelijk worden de circulair economische kansen zichtbaar!

En die kansen zijn groot: een transitie van de huidige lineaire Europese economie naar een circulair model levert Nederland volgens recent verschenen TNO onderzoekscijfers 7,3 miljard euro aan extra economische waarde op. Daarbij is juist ook in de gebouwenmarkt nog veel winst te behalen. Op basis van circulaire businessmodellen kunnen we de hergebruikwaarde van gebouwelementen en waardevolle grondstoffen verzilveren. The sky is the limit, juist als het over gebouwen gaat.

Kwaliteit

Het sleutelbegrip is kwaliteit, want het uitgangspunt is dat de waarde én de kwaliteit van grondstoffen behouden blijft. Dat gaat verder dan het klassieke recyclingproductiemodel waarin de waarde van producten in elke gebruiksfase afneemt. In de circulaire economie worden technische en niet-biologische grondstoffen vanaf de eerste verwerkingsfase zodanig ontworpen en geproduceerd dat zij na gebruik zonder kwaliteitsverlies geregenereerd kunnen worden. Hoe doen we dat in de praktijk? Door vanaf de vroegste projectfase circulair te denken en vragen te stellen als: hoe kunnen we kringlopen in de waardeketens sluiten en hoe sturen we de materiaalstromen bij de ontwikkeling en het gebruik van gebouwen?

In mijn werk als duurzaamheidprofessional en ontwikkelingsmanager draait alles om het toevoegen van extra waarde en kwaliteit aan waardeketens: zowel op financieel-economisch, als op milieutechnisch en sociaal-maatschappelijk gebied. Dat levert mooie projecten op, waaronder het project Realisatie van Acceleratie naar een Circulaire Economie (RACE) waarin het ministerie van Infrastructuur en Milieu, MVO Nederland, Circle Economy, De Groene Zaak, Het Groene Brein, Acceleratio en IMSA hun krachten bundelen om de omslag naar een circulaire economie te bewerkstelligen. Binnen dit programma wordt niet alleen gewerkt aan technische aspecten zoals circulair ontwerpen en energieneutraal recyclen, maar ook aan de benodigde sociale en systeeminnovatie.

Luister

Waarom verloopt de transitie naar circulaire projecten in de gebouwenmarkt trager dan bijvoorbeeld in de chemische sector en in de kledingindustrie? Ik sluit me graag aan bij de mening van mijn collega Ellis ten Dam, die onlangs in haar blog op dit platform schreef: “De conventionele structuren van de financiële vastgoedmarkten weerspiegelen de grote afstand tussen financierende partijen, ontwikkelpartners en eindgebruikers. Financiers baseren investeringsbeslissingen uitsluitend op het directe rendement van hun vastgoedaandelen. Daardoor is veel vastgoed tot een financieel product gereduceerd. Voor investeerders en vastgoedfondsen blijft de cyclische gebruikswaarde van vastgoed onderbelicht, evenals de specifieke wensen van vastgoedgebruikers.”

De transitie naar een circulaire economie vraagt om keteninnovatie, om nieuwe businessmodellen die ruimte bieden voor ketenoptimalisatie en brancheoverstijgende samenwerking tussen ketenpartners. Maar bovenal zijn partners uitgenodigd die ervoor durven te kiezen om de beleving en de praktische wensen van eindgebruikers centraal te stellen. In mijn volgende blog ga ik hier graag dieper op in. Reacties zijn welkom, want kennisdeling en inhoudelijk debat zijn de duurzame brandstoffen van elke transitie.”

Martine Verhoeven werkt als adviseur Duurzaamheid bij advies- en ingenieursbureau Royal HaskoningDHV.