Gemeenten en provincies laten veel mogelijkheden onbenut om energie duurzaam te gebruiken. Terwijl juist de regio de ideale schaalgrootte heeft om vraag en aanbod van energie efficiënt op elkaar af te stemmen. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van Agentschap NL.

Het zijn vooral eigenaren van huizen of kantoorgebouwen die maatregelen nemen om energie te besparen of duurzame elektriciteit op te wekken. Mooie initiatieven, maar het kan veel efficiënter als de regio een rol zou spelen bij energiemaatregelen.

Dat gebeurt nog te weinig, omdat binnen de ruimtelijke ordening het onderwerp energie decennialang geen issue is geweest, zegt Andy van den Dobbelsteen, hoogleraar Climate Design & Sustainability van de TU Delft.

Nationaal Congres Energie en Ruimte
Zijn universiteit was betrokken bij het SREX onderzoek naar ruimtelijke planning en energie, evenals de Rijksuniversiteit Groningen, Wageningen Universiteit, de Hogeschool Zuyd Heerlen en TNO-Deltares. Op 22 september presenteren zij hun bevindingen tijdens het Nationaal Congres Energie en Ruimte.

Ideale basis
"Een regio, met industrie, landbouw, dorpen en misschien een krachtcentrale of andere energiepotenties, vormt de ideale basis om energiemaatregelen te nemen", zegt Van den Dobbelsteen.

Restwarmte hergebruiken
Zo maakt de aanleg van een regionaal warmtenet het mogelijk om restwarmte uit bijvoorbeeld de industrie te hergebruiken voor het verwarmen van het plaatselijke zwembad of een nieuwbouwwijk. Organisch afval uit kassen kan worden vergist tot biogas, waarmee de kassen weer kunnen worden verwarmd, suggereren de onderzoekers.

Warmteopslag in mijnen
Sommige regio's zijn inmiddels goed bezig, zoals Zuidoost-Drenthe, Zuid-Limburg en de stadsregio Rotterdam. Hier bekeken de onderzoekers concrete mogelijkheden, samen met lokale en provinciale bestuurders en het bedrijfsleven.

Van den Dobbelsteen: "Daar zijn nu allerlei projecten aan de gang, zoals het gebruik van restwarmte van chemiebedrijf DSM en warmteopslag in de mijnen van Zuid-Limburg. Het borrelt aan alle kanten, alleen in het westen merken we daar weinig van."

Visie ontbreekt
Probleem is volgens Van den Dobbelsteen dat op landelijk niveau een duurzame visie - en sturing daarop - ontbreekt. "De overheid heeft zich juist teruggetrokken uit ruimtelijke vraagstukken en de verantwoordelijkheid daarvoor bij de provincies gelegd. Sommige provincies pakken dat op, maar veel kansen blijven onbenut. Zo blijven we als land afhankelijk van externe energie, terwijl dat niet nodig is."

Foto: mijn in Limburg