Vanuit Zweden heeft de beweging The Natural Step inmiddels ook in veel andere landen voet aan de grond gekregen. In Nederland zorgt onder meer Berend Aanraad ervoor dat deze olievlek zich verder verspreidt.

In een kantoorruimte in de Eindhovense wijk Strijp-S ligt een grote Japanse tatami. Naast die mat staat een lange bank met veel kussens erop. “Dit is onze workshopruimte”, vertelt Berend Aanraad van The Natural Step. “Hier nodigen we medewerkers van bedrijven uit, die met onze methode aan de slag willen gaan. Van de aanwezigen maken we ambassadeurs en facilitators die dit gedachtengoed in hun bedrijf onder hun collega’s verder verspreiden.”

Methodiek met 4 spelregels

The Natural Step (TNS) is een methodiek die de Zweedse oncoloog Karl-Henrik Robèrt heeft bedacht om duurzaamheid in een organisatie of project vorm te geven. Dit systeem gaat uit van 4 spelregels:

• Niet meer en sneller stoffen uit de aardkorst in het milieu brengen dan de natuur kan verwerken
• Niet meer en sneller chemische stoffen in het milieu brengen dan de natuur kan verwerken
• De natuur niet sneller afbreken dan de tijd die nodig is om te herstellen
• Mensen niet beperken in het vervullen van hun basisbehoeften

“Deze spelregels zijn negatief geformuleerd”, geeft Aanraad direct toe. “Maar ze zijn positief bedoeld. Als we omschrijven wat we wel mogen doen, dan hebben we vele boeken nodig. Dat laat ook meteen de oneindige mogelijkheden zien om duurzaam te zijn.”

Veel te danken aan gemeente Eindhoven

Als eerste organisatie in Nederland heeft gemeente Eindhoven deze gedachtegang in 2009 omarmd. “Samen met Karl-Hendrik heb ik destijds gesproken met de toenmalige VVD-wethouder Joost Helms, die duurzaamheid in zijn portefeuille had. Dankzij Karl-Hendriks liberale uitleg was Joost direct overtuigd van deze methodiek. Zo zijn we met Eindhoven in zee gegaan.”

Bijna 10 jaar later hebben zo’n 120 bedrijven uit de regio Eindhoven zich deze filosofie toegeëigend. “De gemeente wilde duurzaamheidsprestaties verankeren in haar Woonbeleid. Ze kreeg hierbij hulp van de Eindhovense woningcorporaties Woonbedrijf en ‘thuis.”

Hierdoor ging de bal rollen: deze corporaties gingen dit ook eisen van hun ketenpartners bij de realisatie van huurwoningen. “Zo volgen bouwers als BAM, Stam en De Koning en Van Wijnen inmiddels deze manier van werken. En de bal rolt door, want zij willen dat ook hun leveranciers rekening houden met de spelregels van The Natural Step.”

Mensen zijn belangrijkste factor

Al die bedrijven kloppen aan bij Aanraads team om deze manier van denken en werken te beheersen. “Van iedere afdeling vragen we een medewerker om vrijwillig met onze workshops mee te doen. Samen vormen zij een doorslaggevende factor binnen bedrijven. Zodra zij eigenaarschap over bijvoorbeeld duurzaam inkopen claimen, dan heeft dit direct invloed op hun werkgever en op andere bedrijven.”

Daarnaast speelt de sociale factor een belangrijke rol, geeft hij aan. “Mensen willen graag bij een groep horen. Als de meesten positief zijn over de aanpak en hun enthousiasme delen, dan zoeken andersdenkenden een andere werkgever. Anderzijds trekken gelijkgestemden juist wel naar dit bedrijf toe.”

In zijn workshops probeert Aanraad duurzaamheid zo klein mogelijk te maken. “Het bieden van handelingsperspectief is de sleutel. We willen niet dat mensen zich schuldig voelen over hun handelen. Dat beschouwen wij als een slechte raadgever. Liever maak ik duurzaamheid behapbaar door verschillende losse onderdelen met elkaar te combineren. Iedereen kan een verschil maken, al weten sommigen nog niet meteen hoe.”

Belang van samenwerking

Niet alleen de samenwerking tussen mensen speelt een belangrijke rol. Hij pleit ook voor meer samenwerking tussen bedrijven. “Door het hele land vinden nul-op-de-meterprojecten plaats, maar ieder bedrijf pakt dit anders aan. Het lijkt me goed dat hierover meer samenwerking plaatsvindt, zodat bedrijven niet steeds zelf opnieuw het wiel hoeven uit te vinden. En stel de markt ook de juiste vragen.”

Daarom heeft The Natural Step samen met verschillende samenwerkingspartner het WonenLab opgericht. “Dit zien we als een samenwerkingsplatform, waarin diverse bedrijven gezamenlijk kunnen experimenteren. Hiermee willen we stimuleren dat bedrijven met hun eigen kennis bijdragen aan samenwerkingsverbanden om zo tot betere innovaties te komen.”

De komende jaren wil Aanraad dit lab graag verder ontwikkelen. “Het voornaamste is dat bedrijven duurzaamheid minimaal even belangrijk beschouwen als commercie. Ieder bedrijf wil winst maken, maar de uitdaging ligt in de combinatie met duurzaamheid.”

Daarnaast verlangt hij meer daadkracht op het gebied van duurzaamheid. “Dit speelt bijvoorbeeld niet alleen tijdens de gemeenteraadsverkiezingen, maar vanaf nu altijd. Daarom lijkt het mij goed als politieke partijen voorafgaand aan verkiezingen minder met duurzaamheid willen scoren, maar gewoon beleid maken op de plekken waar hun verantwoordelijkheid ligt. Je hoeft niet te ‘polderen’ of een kankerverwekkende stof al dan niet gebruikt mag worden. Hierop moet je gewoon acteren. In mijn ogen moeten overheden vooral faciliteren en hindernissen wegnemen, zodat bedrijven voor duurzame projecten kunnen zorgen.”

Ontspannen omgaan met duurzaamheid

Naast Zweden en Nederland is The Natural Step over de hele wereld uitgezaaid: van Canada tot Nieuw-Zeeland. “We hebben iedere maand contact en met sommigen spreek ik zelfs dagelijks”, laat Aanraad weten. “En jaarlijks komen we samen.” Voor deze bijeenkomsten gebruiken ze soms het vliegtuig. “Dat is natuurlijk niet goed voor het milieu”, geeft hij toe. “Maar het is soms wel erg belangrijk om persoonlijk contact met elkaar te houden. Daarom proberen we altijd het maximale eruit te halen en compenseren we onze vliegreizen. Het is ook belangrijk dat we niet al te panisch naar duurzaamheid kijken en dit vraagstuk vooral positief blijven benaderen. Soms moet je een minder duurzame maatregel nemen om uiteindelijk je impact maximaal terug te dringen. Dit realisme heeft ervoor gezorgd dat wereldwijd duizenden organisaties met deze aanpak werken en al meer dan 1 miljoen mensen aan onze programma’s hebben deelgenomen.”