Als we het hebben over het energielandschap in de toekomst, dan zijn we op weg naar duurzaam decentraal. Dat is de algemene overtuiging van diverse partijen die zich dagelijks bezig houden met energievoorziening. Hoe die decentrale invulling er voor iedereen uit gaat zien is nog niet duidelijk, al wordt de tekening beetje bij beetje ingekleurd.

Foto: CEO Ecofys, Manon Janssen. Bron: Sicco van Grieken

Dat het energielandschap de komende jaren gaat veranderen is duidelijk. Op dit moment zitten we in een overgangsperiode van centrale naar decentrale energievoorziening en van fossiel naar duurzaam. Wat dat allemaal betekent voor betrokken partijen, van energieleverancier en netwerkbeheerder tot aan de eindgebruiker werd een klein beetje duidelijk tijdens een inspiratiebijeenkomst op 14 april, georganiseerd door Joulz, Eneco, Stedin en Ecofys. ‘Een klein beetje’, want zelfs voor de betrokken partijen is het koffiedik kijken in deze zich snel ontwikkelende markt.

Tekst: Gerrit Tenkink

Achter de meter

Jeroen de Haas, voorzitter Raad van Bestuur Eneco Holding opende de middag met zijn visie op het veranderende energielandschap. “Het gekke is dat we geen van allen weten hoe die energietransitie er uit gaat zien. Vroeger regelden we als energiebedrijf alles zelf en hadden we de touwtjes in handen. Nu zeggen we: Achter de meter, daar gebeurt het’. Die meter laat het gedrag van de gebruiker zien. De stroom gaat daarbij twee kanten op”, aldus De Haas, die daarmee aangaf dat de traditionele verdeling, ‘brenger’ en ‘ontvanger’ los moet worden gelaten. Daarbij kun je ook denken aan een bedrijf dat in het productieproces energie opwekt of misschien wel zonnepanelen op het dak van de productiehal heeft liggen en dat rechtstreeks levert aan de bewoners aan de aanpalende wijk.

Meedenken

Zo mogelijk nog moeilijker is het voor de netwerkbeheerder om in te schatten waarde transitie in uitmondt. Nancy Kabalt-Groot, algemeen directeur van netwerkbedrijf Stedin: “We leggen netwerken aan voor veertig à vijftig jaar. Dat is noodzakelijk en dat kun en wil je niet zomaar stopzetten. Wij gaan de uitdagingen die de energietransitie met zich meebrengt graag aan. Samen met onze klanten gaan wij op ontdekkingsreis, maar het is onze taak en verantwoordelijkheid vraag en aanbod  van duurzame energie door middel van onze netwerken aan elkaar te verbinden”, aldus Kabalt-Groot, die daarmee indirect aangaf in te spelen op de technische en maatschappelijke ontwikkelingen, maar klantbehoefte daarin leidend laat zijn.

Lasten en lusten

Hoe complex dat energielandschap er uit kan komen te zien werd duidelijk bij de presentatie van NDSM Energie. NDSM energie is een samenwerking van 400 bedrijven op de NDSM-werf in Amsterdam, die zich tot doel hebben gesteld om in hun eigen energiebehoefte te voorzien. Dat zal deels gerealiseerd  worden met de plaatsing van windmolens, iets wat op nogal wat weerstand stuitte bij buurtbewoners.

Voorzitter van deze energiecoöperatie is Martijn Pater: “Maar we hebben een eerlijk verhaal verteld en gezegd dat zij ook profiteren van de opgewekte energie. We delen de lasten, maar ook de lusten”, aldus Pater die tot slot nog drie tips had voor zijn toehoorders: “ Zorg dat je goed samenwerkt met politiek en ambtenaren. Focus op enthousiasme en zorg voor de co-creatie, zodat je een project met alle betrokken partijen vorm geeft.“

Nancy Kabalt-Groot, algemeen directeur van netwerkbedrijf Stedin. Bron: Sicco van Grieken

Vertrouwen

Naast het plenaire deel konden de deelnemers aan deze middag kiezen uit meerder powersessies.  De sessies zijn voorbeelden van de zoektocht naar nieuwe samenwerkingsverbanden en hoe nieuwe vormen van energiewinning  in het net geïntegreerd kunnen worden.  Bij twee projecten waar Eneco bij betrokken is, (Kunsthal Rotterdam en zorginstelling Amstelring), kwam naar voren dat energie en onderhoud integraler moeten worden bekeken. Wederzijds vertrouwen speelt daarbij een belangrijke rol. “Het gaat niet om techniek, maar om continuïteit, comfort, veiligheid en gegarandeerde lage kosten. Goede energievoorziening is een vorm van maatschappelijk verantwoord ondernemen”, zo hield Michiel Houwing, senior consultant bij Eneco zijn toehoorders voor.

“Bij zorginstelling Amstelring werd heel concreet gezegd: ‘Wij willen nul op de meter’, maar eigenlijk bedoelden ze; we willen goede zorg leveren en dat doe je heel concreet door meer handen aan het bed. Het resulteerde in een quickscan die direct al een besparing opleverde van 18 procent. Daarnaast zijn er bouwkundige aanpassingen gemaakt, zoals pv’s en isolatie aan de schil. Maar het allerbelangrijkste is de esco-vorm, waarbij wij als bouwende partijen de absolute garantie geven , dat ‘nul op de meter’ ook gegarandeerd gaat worden.”

Een tweede interessante sessie was die van John Hodemaekers, hoofd innovatie bij Stedin. Als voorbeeld gaf hij uitleg over Couperus Smart Grid in Den Haag waarbij 300 woningen zijn uitgerust met warmtepompen, 150 gestuurd met een zogenaamde PowerMatcher en 150 stuks ongestuurd. ”Onze centrale doel: de vraag en het aanbod van energie van warmtepompen beter op elkaar afstemmen met de Powermatcher. De PowerMatcher is een software systeem dat vraag en aanbod van elektriciteit optimaal op elkaar afstemt, waardoor piekbelasting in het netwerk en onbalans in het systeem worden gereduceerd. We monitoren de flexibiliteit van energieverbruik in een omgeving van veel huishoudens.”

Verdienen

Tussen de kennissessies door was het woord aan CEO Ecofys, Manon Janssen. Zij maakte met behulp van foto´s en enkele YouTube-filmpjes perfect duidelijk waarom de transitie naar andere manieren van energievoorziening zo belangrijk is. “De energietransitie is van ons allemaal”, zo liet Janssen haar toehoorders weten.

“Maar daarbij heeft iedereen ook zijn verplichting. De overheid heeft een voorbeeldfunctie, zowel op nationaal als op lokaal niveau. Verder moet diezelfde overheid een stabiel klimaat voor subsidies creëren. De industrie moet innoveren en investeren in energie-efficiëntie en de energiesector zelf moet inzetten op technologische innovatie en burgers en bedrijven laten participeren in energienetwerken. Ook heeft de energiesector de morele verplichting om het energienetwerk te vergroenen”, aldus Janssen, die tot slot haar toehoorders op het hart drukte dat transitie niet alleen betrekking heeft op technologie, maar vooral te maken heeft met acceptatie. Daarom moet iedereen ook doordrongen zijn van de noodzaak ”, aldus Janssen. “En vergeet niet: We kunnen ook aan de transitie verdienen, bijvoorbeeld door onze kennis en technologie te verkopen aan het buitenland.”