Later beginnen, vroeg naar huis, lange lunchpauzes, lang vergaderen, slechte concentratie, vaak ziek zijn, onnodige fouten en ongelukken… het zijn allemaal voorbeelden van productiviteitsverlies. Dit kan persoonlijke, sociale of organisatorische oorzaken hebben, maar ook de kwaliteit van de werkomgeving speelt een cruciale rol. Uit onderzoek van het WGBC blijkt dat het inzetten op een gezondere, effectievere werkomgeving zomaar 5 tot 10 % productiviteitswinst kan opleven.

Zo, dat is nogal wat, die invloed van de omgeving. Een wijsheid die ze in de retail al jaren geleden ontdekten en grootschalig toepassen. Gek genoeg worden de inzichten uit de zorg- en retailsector nauwelijks toegepast in kantoor- en productieruimtes. Terwijl ook hier het bewijsmateriaal zich opstapelt. De interactie tussen gebouw en gebruiker heeft een grote invloed op gedrag en prestaties.  Het is wel gebruikelijk om je processen optimaal in te richten en je organisatie ‘lean’ te maken, maar de fysieke omgeving wordt vaak over het hoofd gezien. Door de gebruiker centraal te stellen in de ontwerp- en inrichtingsfase van gebouwen, ligt een duurzamer rendement binnen handbereik.

Evidence Based Design

Gelukkig is de wetenschap ondertussen zo ver gevorderd dat er bruikbare cijfers verschijnen. Cijfers die aantonen dat mensgericht ontwerpen niet alleen voor een hogere tevredenheid zorgen, maar ook voor sneller herstel en een verhoogde productiviteit. Het was een simpele proef, waarmee Roger Ulrich in 1984 het begrip ‘Evidence Based Design’ op de kaart zette. Hij selecteerde 46 patiënten die aan hun galblaas werden geopereerd. De helft mocht herstellen voor een raam met uitzicht op natuur, de andere helft kreeg uitzicht op een blinde muur. De resultaten waren spectaculair: de ‘natuurgroep’ herstelde sneller, had minder pijnstillers nodig en toonde meer tevredenheid over de zorgverlening. Sindsdien is onderzoek naar de samenhang tussen fysieke omgeving en gezondheidsopbrengst verder uitgeplozen en hebben bevindingen voor de zorgsector gestalte gekregen in het fenomeen ‘Healing Environment’.

Enkele Getallen

Bepaalde ontwerpbeslissingen kunnen tot diep in de vastgoedexploitatie zowel de productiviteit als het ziekteverzuim van kennis- en productiewerkers beïnvloeden. Zo kan een betere luchtkwaliteit tot productiviteitstoenames van 11% leiden en een kwalitatief uitzicht voor een toename van 7-12%! En dan hebben we het nog niet over daglicht, thermisch comfort en akoestiek gehad. Kortom, een verbeterde werkomgeving leidt al verrassend snel tot een verbeterde exploitatie. Productiviteitsgetallen kunnen uiteraard niet bij elkaar opgeteld worden, verschillende maatregelen versterken elkaar echter wel. Om echte resultaten te kunnen boeken, is het belangrijk om verschillende maatregelen integraal toe te passen. Met alleen een plant op het bureau ben je er nog niet. Het is in elk geval duidelijk dat de vraag hierbij niet is hoeveel het kost om in deze maatregelen te investeren, maar wat het de organisatie kost als je dat níet doet.

Van noodzakelijk kwaad tot enabling environment

Vanuit de TU Delft heb ik net na mijn studie onderzoek uitgevoerd naar gastvrijheid & Healing Environment voor het Albert Schweitzer ziekenhuis. Dit heeft mijn passie voor het onderwerp aangewakkerd en sindsdien laat het me niet meer los. Voor mij is het altijd al vanzelfsprekend geweest dat de omgeving invloed heeft op bijvoorbeeld mijn gemoedstoestand. Omgevingen die niet gemaakt zijn om blij van te worden roepen vragen op. Wie heeft dit bedacht? Wat waren de drijfveren achter deze ontwerpkeuzes? Waarom zou je dit zó ontwerpen als je ook iets kunt ontwerpen wat het wél een fijne omgeving maakt om te verblijven? Is het echt zo duur om het wat minder bedompt, klinisch, wat gezelliger en groener te maken? Dit levert toch ook wat op? Blijkbaar is het niet vanzelfsprekend om de mens of onze aardbol als uitgangspunt te nemen.

In plaats van inwisselbare vierkante meters die voldoen aan de heersende normen, pleit ik ervoor om al in de planvorming ‘mensgerichter’ te denken. Welke bewezen inzichten dragen bij aan een gezonder, productiever en gelukkiger interactie tussen omgeving en professional? Voor zowel vastgoedeigenaren als -gebruikers is een duurzaam hoger rendement te behalen door het denken over gebouwen drastisch te herzien: van noodzakelijk kwaad tot ‘enabling environment’.

Auteur: Jet Prevosth, Consultant Buildings – Royal HaskoningDHV