Striktere energieprestatienormen voor nieuwbouwwoningen stimuleren het gebruik van innovatieve producten en innovatievere samenwerking in de Nederlandse bouwsector.

Dat blijkt uit het onderzoek ‘Impact of changes in regulatory performance standards on innovation: A case of energy performance standards for newly-built houses’ van Henk de Vries van Rotterdam School of Management, Erasmus Universiteit (RSM) en RSM-alumnus Pieter Verhagen. Uit hun resultaten blijkt dat milieubeleid en innovatie goed samen kunnen gaan.

Analyse van energiezuinigheid 2.000 woningen

Hiervoor hebben ze de energiezuinigheid van zo’n 2.000 woningen analyseerd, die tussen 1996 en 2003 zijn gebouwd. Daarnaast hebben ze de bouwvergunningen onderzocht om te achterhalen welke technieken zijn gebruikt om de normen voor verwarmings- en ventilatiesystemen te voldoen. Ze vergeleken de resultaten met de invoeringsdata van de normen en voerden gesprekken met experts om te achterhalen tot welke vormen van innovatie de invoering van de nieuwe standaarden heeft geleid.

Hun onderzoek laat zien dat de invoering van striktere energienormen bouwers ertoe heeft aangezet de ontwerpen van hun huizen stapsgewijs verder aan te passen. Ze gingen bijvoorbeeld dikker isolatiemateriaal of betere verwarmingsketels gebruiken. Volgens de onderzoekers werden bestaande innovaties daardoor gemeengoed. Daarnaast gingen bouwbedrijven meer systematische innovaties voor hun gebouwen gebruiken, zoals zonne-energie en energieopslag.

Voldoen aan nieuwe normen

Volgens De Vries is het bouwproces met de nieuwe energiestandaards ingewikkelder geworden. Bouw- en installatiefases raken steeds verder geïntegreerd. Daarom bedachten leveranciers standaard oplossingen, combinaties van nieuwe technologie en productietechnieken die gegarandeerd aan de nieuwe normen voldoen.

De ontwikkeling van onderdelen die aan de normen voldoen, kan als organisatorische en managementinnovatie worden beschouwd, laat hij weten. In het onderzoek komen ook andere organisatorische innovaties naar voren, zoals het aanstellen van systeemintegratoren om grote delen van het bouwproces te overzien of het gebruik van nieuwe en innovatieve software die al vroeg in de ontwerpfase de energiezuinigheid berekent. Sommige bouwbedrijven lieten zelfs het principe los dat elk huis zijn eigen energievoorziening moet hebben. In plaats daarvan delen buren nu 1 energiezuinige installatie. In combinatie met ondergrondse warmte-opslag wordt die zelfs nog efficiënter.

Voldoen aan aangescherpte eisen

De Vries ziet dit als voorbeeld hoe de sector eenvoudig aan de aangescherpte eisen kan voldoen door aanpassingen in het huisontwerp door te voeren, in combinatie met veranderingen in het proces van ontwerpen en bouwen. Na de introductie van de nieuwe normen worden de verschillende bouwfases op een betere, innovatieve manier gecoördineerd, concludeert hij.