De bewijslast van circulair bouwen, hebben we die als bouw- en vastgoedsector? Wij vragen het aan Duurzaam Gebouwd-expert Cor van Dijken van Nexteria. Hij vertelt over de toekomst van duurzaamheid en laat weten of de vraag naar circulaire oplossingen hoger wordt.

Wat zijn de kernactiviteiten van Nexteria? 

Nexteria begeleidt de realisatie van bedrijfshuisvesting vanuit een levenscyclusbenadering. Nexteria is een kennispartner met haar visie over een duurzame toekomst en brengt drie ontwikkelingen samen in één concept: Circulaire Bouw, Circulaire Gebiedsontwikkeling en Circulaire Economie (energietransitie/ klimaatopgave). Door intensieve samenwerking met banken, fiscus, overheden en de praktijkervaring van onze partners in de bouw, lopen wij vooruit op de ontwikkelingen in de markt voor circulaire bedrijfshuisvesting.

Op welke manier(en) zet Nexteria in op duurzaamheid? 

Nexteria B.V. is onderdeel van de VDR Holding, met daaronder ook VDR Bouwgroep. Duurzaamheid is verweven met de gehele organisatie, zo besteedt VDR bijvoorbeeld veel aandacht aan de duurzame inzetbaarheid van haar werknemers. Het Vitaliteitsprogramma en het Fonds Duurzame Inzetbaarheid zijn twee voorbeelden van het beleid dat gericht is op de langdurige (duurzame) relatie tussen werkgever en werknemer.  De organisatiestructuur van VDR, we zijn ondergebracht in een stichting, zorgt ervoor dat de focus primair ligt op de continuïteit van ons bedrijf (VDR bestaat al 118 jaar) en niet aan het uitkeren van kortstondige aandeelhouderswaarde.

Het bouwbedrijf was destijds een van de eersten die zich de vereisten aan een BREEAM-NL certificering heeft eigengemaakt en is zowel BREEAM Expert als GPR-expert. VDR zet zich dus al lange tijd in op overtuiging en bewustwording voor duurzaamheid, duurzame grondstoffen, het gebruik van minder materialen en flexibel ruimtegebruik. Wij kijken daarbij niet alleen naar de bouw van het nieuwe pand, maar ook naar de invloed van het volledige bouwproces op de directe omgeving.

Dezelfde mensen binnen de organisatie die zich hard hebben gemaakt voor een duurzame bedrijfsvoering, zijn nauw betrokken bij Nexteria. Nog vóór de start van de bouw zijn door alle betrokkenen afspraken gemaakt over de demontage van het gebouw en is er een demontageplan opgesteld. Aan het eind van de gebruiksduur (over zo’n 25 jaar) nemen de leveranciers al hun materialen weer terug. Zij repareren, herstellen of recyclen deze materialen (producten) om ze opnieuw te gebruiken voor een volgende cyclus in de circulaire  keten. Bij de demontage van een Nexteria pand is er dan ook geen afval. Nexteria past dus alleen materialen toe die 100% herbruikbaar of recyclebaar zijn, of teruggegeven kunnen worden als voedingsbron voor de natuur. De gebruikte (hoogwaardige) grondstoffen en materialen behouden daarmee waarde in de circulaire keten.

We zijn ook in gesprek met verschillende overheden, van gemeentes tot provincies en het Rijk, over een circulaire benadering van beschikbare bouwgronden. Historisch gezien blijken bedrijventerreinen na een levenscyclus van ongeveer 20 jaar, snel achteruit te gaan. De beschikbare grond van een gemeente om uit te breiden (of in te breiden) met nieuwe, moderne bedrijventerreinen of woonwijken, wordt echter steeds schaarser. Daarnaast zien we dat door regelgeving het steeds lastiger wordt om uitbreidingen te realiseren. Nexteria heeft daarom niet alleen een circulaire bouwmethode ontwikkeld, maar adviseert de overheid ook bij een circulair grondbeleid. Wat dankzij de samenwerking met Nexteria over zo’n 25 jaar overblijft, is een schone kavel en ruimte voor nieuwbouw (woningen, industrie, stadsparken of andere bestemmingen).

Cor van Dijken van Nexteria

Naar welke duurzame producten die je levert is de vraag uit de markt het grootst?

De markt heeft vooral veel vragen over het thema Circulaire Economie in het algemeen en Circulair Bouwen in het bijzonder. Vooralsnog merken wij dat de voorzijde van de bouwkolom vooral bezig is met de vraag: hoe bepaal je de mate van circulariteit, hoe bewijs je dat en hoe borg je dat. Er wordt veel overlegd, geroepen en gezocht naar antwoorden. Reden te meer dat Nexteria zwaar inzet op de bewijslast van Circulair Bouwen. Samenwerking is daarin de sleutel. De kennis die wij de afgelopen vier jaar hebben opgedaan heeft geleid tot veel vraag naar onze ideeën over Circulair Bouwen. Onze praktische benadering van theoretische uitdagingen en vooral de innovatieve ideeën die ontstaan zijn uit de samenwerkingsverbanden met overheden, financiers en toeleveranciers, zijn ook bij beleidsmakers een bron van inspiratie gebleken.

Merk je dat de vraagzijde meer interesse heeft in circulaire producten en diensten? 

Er heerst nog veel terughoudendheid, veelal ingegeven door een onzekere houding als gevolg van onbekendheid met de materie. En door rationele vragen als: wat is het verdienmodel? Aan welke regelgeving moet ik voldoen? Wat is de meerwaarde van mijn investering? Vragen die heel kenmerkend zijn voor de lineaire economie en gericht op korte termijn winst. Terwijl we nu heel hard op weg zijn om, zeker binnen ons segment, door te ontwikkelen richting de gewenste circulaire economie. Ons product (circulaire bedrijfshuisvesting) is er al klaar voor, dat erkent men wel. Maar de banken en overheden moeten snel meer duidelijkheid verschaffen zodat de grote marktpartijen het aandurven om de stap te maken naar een circulair financieringsmodel.

Inmiddels is onze formule al zo ver doorontwikkeld, inclusief de bewijslast, dat we al veel zekerheid kunnen bieden aan geïnteresseerde partijen. De eerste paar commerciële opdrachtgevers gaan al met ons aan de slag! Zij zien een circulair gebouw als versteviging van de duurzame uitstraling die hun eigen organisatie nastreeft en durven de stap te maken. Hoe mooi is dat!

Welk uitgevoerd project of welke geleverde dienst is het meest duurzaam en waarin komt dit het best tot uiting? 

Een Nexteria gebouw is voorzien van een volledig ingevuld Materialenpaspoort, MPG-berekening en op korte termijn hebben wij als eerste in de markt ook een gevalideerde waarde op de Materialen Circulariteits Index voor ons pand. En ondertussen zijn we in gesprek met NIBE / CB23  over de validatie van de losmaakbaarheid van ons gebouw. Ook daar zijn we heel dichtbij een definitieve waarde.

Dankzij de intensieve samenwerking met onze vaste partners zijn innovaties ontstaan op materiaalniveau, in bouwmethodiek en in financieringsmodellen.  Innovaties die als eerste op zo’n grote schaal toegepast zijn in het pilotgebouw van Nexteria. Het resultaat is een in energie zelfvoorzienend gebouw, dat ook de laadpaal voor elektrische auto’s voorziet van groene stroom. Het pand heeft een  CO₂ Footprint van nagenoeg 0, met een EPC van minder dan 0. En het regenwater dat op het dak valt wordt opgevangen, deels gebruikt en deels geïnfiltreerd in de grond onder het gebouw zelf. Zo wordt uitdroging van de grond voorkomen en kostbaar drinkwater wordt niet langer verspild aan toiletspoelingen. De grootste innovaties zijn terug te vinden in cementarm beton voor de fundering en een geopolymeren vloer die als eerste ter wereld  bij ons is toegepast. Ook de volledig recyclebare dakbedekking, met biofoam isolatie, is in het samenwerkingsverband verder doorontwikkeld tot een eenvoudig losmaakbaar, voldoende belastbaar en volledig recyclebare oplossing.

Al vóór de eerste schetsen denken we na over wanneer de gebruiksduur van een gebouw voorbij is.  Tegelijkertijd houden we ons al bezig met het tweede leven van de toegepaste materialen en de locatie. Nexteria bouwt daarom zoveel mogelijk demontabel en remontabel. We gebruiken daarbij zo duurzaam mogelijke materialen (biobased als uitgangspunt), die hergebruikt of gerecycled kunnen worden. En Nexteria maakt afspraken over het terugnemen van materialen bij het einde van hun levensduur.

Waarom zijn jullie lid geworden van Duurzaam Gebouwd?

De markt worstelt met de opgave om in 2050 in Nederland een circulaire economie gerealiseerd te hebben. De overheid, die deze schone taak op zich heeft genomen, is met marktpartijen in gesprek. Want al in 2023 moet de overheid 100% circulair inkopen. Hoe brengen we deze opgave ten uitvoer? Hoe gaan we om met wetgeving? Wat is er voor nodig als financier, producent, fabrikant, uitvoerder, voorschrijver, om de bedrijfsvoering te veranderen van een lineair model naar een circulair model?

Voor onze sector, de bouw, biedt Duurzaam Gebouwd een fantastisch platform voor ideeën, kennisdeling, uitwisseling van ervaringen en samenwerkingsverbanden. Binnen alle facetten van de bouw zijn partijen vertegenwoordigd. Voor Nexteria dus een heel goede omgeving om onze kennis te toetsen aan de kennis van anderen. Om in gesprek te gaan en om tot nieuwe inzichten te komen. Er zijn al zoveel mooie initiatieven gegroeid uit de samenwerkingen die door kennisdeling zijn ontstaan, dat wij graag actief meebouwen aan een duurzamer gebouwde omgeving.  

Welke ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheid verwacht u de komende jaren?

Er is een beweging in de markt die niet meer te stoppen is: de transitie naar een circulaire economie. De transitie wordt steeds meer gedragen door de burger. Deze zet een beweging in gang die bedrijven en overheid alleen maar meer stimuleert om het huidige economisch model versneld te doorontwikkelen naar een circulair model. De overheid moet hier in mee, door niet meer op de regels te zitten maar op prestaties te gaan sturen. Dan volgt de markt vanzelf, waar veel partijen nu nog te afwachtend zijn.

Ondertussen kunnen we de komende tijd van de koplopers in circulariteit al veel verwachten op het gebied van nieuwe ontwikkelingen. De innovatiekracht in de markt is zeer groot. Naast de blauwe (technologische) kant van het circulaire model van Ellen McArthur,  zal de groene (biologische) kant steeds nadrukkelijker een belangrijke rol gaan spelen. Het gebruik van biobased materiaal is enorm aan het toenemen. Ook op het gebied van energietransitie zal er nog steeds veel veranderen in Nederland.