Op zoek naar de meest groene persoon in Nederland interviewt de redactie prominente Nederlanders om vervolgens aan u over te laten wie de Groenste Nederlander is. Dit keer Ido Croese van Arcadis.

Ido Croese is tot 1 maart hoofd van de afdeling Bodem bij Arcadis. Croese is nauw betrokken geweest bij Sanergy. Dit bodemsysteem wordt momenteel gebouwd op Strijp-S in Eindhoven. Het systeem wekt energie op en saneert tegelijkertijd de bodem. Croese over het saneren van de bodem in binnenstedelijke gebieden, het ontbrekende juridische kader voor gebiedsgericht beleid waar veel gemeentes mee worstelen en over elkaar imiterende adviesbureaus

Vervuilde binnensteden
In de oude kernen van de steden kom je de meeste bodemvervuiling tegen, vertelt Croese. “We hebben samen met het ministerie van VROM een keer een kaart opgesteld. Als je kijkt naar potentieel verontreinigde grond en je maakt die plekken rood dan lijkt het net een oude kaart van Nederland van honderd jaar geleden. We hebben duidelijk met een erfenis uit het industriële tijdperk te maken.”

Grondverontreiniging
“Die verontreinigde grond hoeft tegenwoordig allemaal niet meer weg. Tien jaar geleden was het beleid zodanig dat in principe alles schoon moest zijn, maar dat was niet meer haalbaar. Dat kon niemand financieren. Het hoeft ook niet helemaal schoon, want de natuur heeft een bepaald zelfreinigend vermogen.”

Croese tekent daar bij aan dat dat niet voor alle stoffen geldt. “Metalen blijven gewoon zitten, maar oplosmiddelen bijvoorbeeld breken langzaam af. De verontreiniging zit vaak op een paar meter diepte en dan heb je er geen last van. Je hoeft er geen drinkwater van te onttrekken. Het huidige denken is risico gebaseerd. Je gaat pas wat doen als er risico is en niet meer omdat het verontreinigd is. We hebben een veel pragmatischer blik tegenwoordig.”

Van grond naar water
Grondwaterverontreiniging is een groot probleem in Nederland. Croese: “Vooral in binnenstedelijke gebieden waar industrie heeft gezeten. Grondwater verspreidt zich. In Utrecht bijvoorbeeld heb je allerlei pluimen die elkaar overlappen. Soms ligt de dader op het kerkhof, dan dateert de verontreiniging uit de jaren dertig, veertig van de vorige eeuw. Die pluimen verspreiden zich, overlappen. Er wordt grondwater onttrokken voor aanleg van parkeergarages, voor langdurige bemalingen, voor tunnels. De vraag is dan: ‘van wie is dat probleem eigenlijk?’”

Als je in zo’n gebied, bijvoorbeeld voor de Jaarbeurs, grondwater wil onttrekken voor een langdurige bemaling. Dan ga je in feite verontreinigd grondwater gebruiken en dat mag niet van de wet bodembescherming. Croese: “Je moet een saneringsplan opstellen. Dat kost tijd en geld. Als niet probleemhebber, word je geconfronteerd met iets waar je eigenlijk niets mee te maken wilt hebben. Dat leidt dan weer tot stagnatie.”

Wie voert de regie?
Croese: “Je komt uiteindelijk op de vraag uit: ‘wie voert de regie over de ondergrond nou eigenlijk?’ De gemeente bijvoorbeeld of de provincie. Dat is in Nederland niet duidelijk. Wij zeggen: ‘je hebt absoluut een regievoerder nodig!’ In onze ogen is dat de gemeente. Maar mogen zij wel of niet bepalen of je in een gebied grondwater mag ontrekken? In feite zou je voor de binnensteden een ondergronds bestemmingsplan moeten hebben, waarin gebieden worden aangewezen voor bepaalde activiteiten en bepaalde gebieden worden uitgesloten.”

Er zijn op gebiedsniveau wel experimenten gaande. Croese: “De gemeente Utrecht zegt nu feitelijk we trekken een cirkel rondom het station en binnen dat verontreinigde gebied willen we toestaan dat de verontreiniging zich verspreid. Grondwater onttrekken mag in dit gebied. Feitelijk laat de gemeente Utrecht los dat het schone grondwater niet verontreinigd mag raken. Maar dat is strijdig met de wet bodembescherming. De gemeente probeert via het bestaande beleid hier toch een oplossing voor te creëren.”

Energie winnen en saneren
Sanergy is een uitvinding die nauw aansluit bij voornoemde ontwikkeling. Sanergy is een voor Strijp S in Eindhoven ontworpen grondwatercirculatiesysteem voor energiewinning. Het systeem bestaat uit slim ontworpen onttrekking- en infiltratieputten, waarmee grondwater wordt rondgepompt. Tegelijkertijd wordt warmte of koude aan het grondwater onttrokken.

Zo ontstaat energie die gebruikt kan worden om Strijp S van duurzame warmte en koude te voorzien. Uniek aan dit grondwatercirculatiesysteem is dat het meteen leidt tot een reductie van meer dan 50% van de CO₂-emissies. Ook het verbruik van niet hernieuwbare grondstoffen wordt aanzienlijk beperkt.

Op Strijp S was vroeger Philips gevestigd, vertelt Croese. “Zij hebben de locatie verkocht aan de gemeente Eindhoven en Philips heeft de wens uitgesproken dat het nieuw te ontwikkelen terrein ook een duurzaam karakter moest krijgen. Dat zit dan voor een groot deel in de energievoorziening, de koeling en de verwarming van de gebouwen. De totale ontwikkeling duurt vijftien jaar.”

Croese wil duidelijk stellen dat de drijfveer bij Sanergy niet het saneren van het grondwater is. “Het gaat over grondwater dat op een diepte zit van 25 tot 60 meter. De drijfveer is energie. Het saneren van het grondwater is een bijkomend verschijnsel. Met ons systeem beheers je feitelijk het grondwater en het sterke vermoeden bestaat dat het bijdraagt aan een afbraak van de verontreiniging.”

Dat komt puur door de watercirculatie. Croese: “Je mengt het water. Je geeft de bacteriën de kans om overal te komen. Het systeem moet nog wel worden gemonitord. Bedenk wel dat als het systeem er niet zou zijn dat er dan geen grondwatersanering voorzien was. Dan stroomde het water gewoon af. Nu beheers je het voor een groot deel en als het ook nog eens bijdraagt aan afbraak dan is dat mooi meegenomen.”

Mott Macdonald
Croese verruilt binnenkort Arcadis voor Mott MacDonald. Wat zou hij de lezers van Duurzaam Gebouwd nog mee willen geven? “Ingenieursbureaus in Nederland hebben de neiging om te veel naar elkaar te kijken. Imitatie van je concurrent is het slechtste wat je kunt doen. Dat is misschien Nederland wel eigen, dat ze allemaal naar elkaar kijken en voor je het weet heb je er twintig concurrenten bij. Origineel denken en je vooral niet laten leiden door de waan van de dag is het motto.

Meer informatie: Sanergy.nl

Gerard Vos