Duurzaam bouwen betekent volgens de Rijksoverheid dat woningen, gebouwen en andere bouwwerken worden ontwikkeld en gebruikt met respect voor de mens en het milieu. Die definitie gaat aanzienlijk verder dan alleen energiebesparing en toepassing van duurzame bouwmaterialen. Wie respect voor mensen als uitgangspunt neemt, komt tot de conclusie dat duurzame gebouwen toegankelijk moeten zijn.  

Tot voor kort hielden architecten, aannemers, constructeurs en opdrachtgevers onvoldoende rekening met mensen die lichamelijke beperkingen hebben. Omdat ze daarmee geen ervaring hadden of niet aan deze doelgroep dachten. Nu onze Eerste en Tweede Kamer heeft ingestemd met de invoering van het VN-verdrag voor de rechten van mensen met een beperking, is toegankelijkheid een vereiste kwaliteit geworden die voor elk type gebouw geldt. Door hiermee al in de ontwerpfase rekening te houden, zijn deze kwaliteitseisen eenvoudig te implementeren.    

Integrale toegankelijkheidsstandaard in gebouwen

Al in 2006 hebben de Verenigde Naties een verdrag voor de rechten van mensen met een beperking (IVRPH) aangenomen. Met de recente erkenning hoort ons land tot de achterhoede van landen die het geratificeerd hebben. Dit betekent echter niet dat ons land ook in de praktijk achteraanloopt, omdat er al decennialang toegankelijkheidsvoorzieningen in gebouwen worden aangebracht. Hiervoor heeft PBT Consult al jaren geleden de Integrale Toegankelijkheidsstandaard (ITs) en het ITS-Keurmerk ontwikkeld, in samenwerking met koepelorganisatie Ieder(in), de Oogvereniging en andere stakeholders.

Wanneer is een gebouw toegankelijk?

Toegankelijkheid is theoretisch beschouwd een onbegrensd begrip. Als je echter ITs als uitgangpunt neemt, verzeker je je ervan dat alle daarin beschreven maatregelen niet alleen voldoen voor zo’n 2,5 miljoen Nederlanders met een beperking, maar voor iedereen. Daarom is deze standaard een steeds breder geaccepteerde en voorgeschreven richtlijn om toegankelijkheid in de praktijk uitvoerbaar te maken en te certificeren. Zowel voor nieuwbouw als renovaties. Daarnaast kunnen organisaties met het ITS-Keurmerk laten zien dat ze hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen richting mensen met een beperking.  

Bouwfouten voorkomen

Door al bij het ontwerpen van gebouwen rekening te houden met de belangen en wensen van mensen met een beperking, voorkom je als opdrachtgever en aannemer kostbare fouten. Aanpassen achteraf kost namelijk altijd meer. Vooral voor opdrachtgevers is het verstandig om met het oog op 30 tot 40 jaar toekomstig gebruik van gebouwen al vroegtijdig rekening te houden met de implementatie van het VN-verdrag. De komende jaren wordt toegankelijkheid bij de meeste bouwkundige en infrastructurele projecten namelijk een integraal onderdeel van de kwaliteit en gebruikersbeleving.  

Museum voor iedereen toegankelijk

Om het nieuwe Nationaal Militair Museum in Soesterberg (zie foto bovenaan) voor iedereen toegankelijk te maken, heeft het ministerie van Defensie in het Programma van Eisen opgenomen dat het eindresultaat moet voldoen aan de ITs. Heijmans heeft dit project op basis van een Design, Build, Finance, Maintain & Operate-contract (DBFMO) met een looptijd van 25 jaar gebouwd en had vanaf dag 1 belang bij een toegankelijk gebouw en een dito omgeving. Dankzij oplossingsgericht overleg tussen alle betrokkenen en begeleiding van PBT Consult zijn er verbeteringen in het ontwerp en de uitvoering doorgevoerd. Hierdoor heeft dit museum een ITS-Keurmerk gekregen.

Auteur Willem Jagersma is adviseur en mede-eigenaar van PBT Consult (foto: David van der Mark)